تدوین برنامه های افزایش توانمندی بخش خصوصی و تشویق گروه ها و ‌تشکل‌های تخصصی و تربیت کارآفرینان؛

اعمال وکالت در امر واگذاری سهام شرکتهایی که بــراساس مقررات مربوط تعیین تکلیف شده اند؛

عرضه و واگذاری سهام شرکت‌های قابل واگذاری، طبق برنامه زمانبندی مصوب؛

اجرای سیاست‌های تعیین شده از سوی هیئت عالی واگذاری؛

نظارت بر اجرای دقیق مفاد قراردادهای مربوط به واگذاری؛

انجام هر گونه اقدامات لازم برای واگذاری سهام و خصوصی سازی.

سازمان خصوصی سازی از خرداد ماه سال ۱۳۸۰ تشکیل گردیده است. از نکات برجسته قانون بــرنـامــه سوم توسعه و برنامه خصوصی سازی در آن، پیش‌بینی و ایجاد یک سازمان مستقل و متولی برای واگذاری سهام شرکت‌های دولتی است. درحال حاضر دبیرخانه هیئت عالی واگذاری نیز در سازمان مذکور مستقر است و امور مرتبط با هیئت عالی واگذاری را به انجام می رساند.

طبـق مقــررات مـربوط، سازمان خصوصی سازی وکالت فروش سهام شرکت‌های دولتی را از شرکت مادر تخصصی می پذیرد. این وکالت برای مدت ۶ ماه معتبر است و در صورت عدم فروش سهام، مراتب می بایست به هیئت عالی واگذاری گزارش شود. سازمان خصوصی سازی با توجه به وضعیت بازار، آگهی فروش سهام را در جراید منتشر می‌کند. در آگهی فروش میزان سهام ترجیحی به اندازه شرکت و اولویتهـای واگذاری تعیین و اعلام می شود. سازمــان خصوصی سازی در قبال تعهدات خریداران ‌تخفیف‌های مناسب را ارائه می‌دهد و ‌بر اساس تعرفه مربوط حق الوکاله فروش را از شرکت مادر تخصصی دریافت می‌کند. با صدور تصویب نامه هیئت وزیران در سال ۱۳۸۰، سازمان خصوصی سازی در عین انجام وظایف محوله برای واگذاری سهام شرکت‌های دولتی خود به عنوان یک شرکت مادر تخصصی تعیین گردید، تا از این رهگذر نسبت به عرضه و فروش سهام خود در شرکت‌های دولتی نیز اقدام کند.

۲-۱۳: شرکت مادر تخصصی

شرکت مادر تخصصی ^[۱۹]در قانون برنامه سوم به عنوان نماینده صاحب سهام در مجمع عمومی شرکت‌های دولتی ایفای نقش می‌کند. این به مفهوم جدا شدن شرکت‌های دولتی موجود از بدنه دولت و ساماندهی آن ها در شرکت‌های مادر تخصصی است. محورهای عمده برای تدوین اساسنــامه شرکت‌های مادر تخصصی در تصویب نامه مورخ ۱۳۸۱/۱/۲۱ هیئت وزیران پس از تصویب ابلاغ گردیده است. ‌بر مبنای‌ تصویب نامه پیش گفته و نیز تصویب نامه مورخ ۱۳۸۰/۵/۲۰ حدود ۷۰ شرکت مادر تخصصی می بایست تشکیل شود. برخی شرکت‌های مذکور دارای زیرمجموعه ای از شرکت‌های دولتی هستند و برخی نیز فاقد شرکت‌های زیرمجموعه اند. شرکت‌های مادر تخصصی مکلف شده اند سهام مرتبط با فعالیت‌های خود را حداکثر ظرف سه ماه از سایر شرکت‌ها دریافت و ضمن ثبت آن ها در دفاتر خود مراتب را به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و سازمان خصوصی سازی اعلام کنند.

سازمان خصوصی سازی با دریافت وکالتنامه از شرکت مادر تخصصی سهام ارائه شده را حسب مورد در بورس اوراق بهادار و یا از طریق برگزاری مزایده به فروش می رساند. ۵۰% درآمد ناشی از فروش سهام شرکت‌ها پس از واریز به خزانه به حساب شرکت مادر تخصصی ذیربط منتقل می‌گردد. روند کند خصوصی سازی در سال‌های اخیر و طولانی شدن فرایند تشکیل شرکت مادر تخصصی و همچنین مقاومت و حتی مخالفت مدیران دولتی در تشکیل شرکت مادر تخصصی به علت کوچک شدن حوزه امپراتوری خود منجر شد که مجلس در اردیبهشت ماده ۱۳۸۱ پیشنهادی را مبنی بر واگذاری مالکیت کلیه واحدهای تحت پوشش وزارتخانه ها به وزارت امور اقتصادی و دارایی به تصویب رساند که بر اساس آن وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان یک دستگاه ستادی زیرنظر رئیس جمهوری مسئولیت اداره شرکت‌های دولتی را عهده دار می شود و قدرت مانور وزیران تا حدی کاهش می‌یابد.

۲-۱۴: خصوصی سازی از منظر قوانین

قانون برنامه سوم توسعه به عنوان اولین مجموعه یکپارچه، برنامه خصوصی سازی را در فصل سوم خود ترسیم ‌کرده‌است. بر این اساس هیئت وزیران و هیئت عالی واگذاری به عنوان نهـادهای سیاستگذار در برنامه خصوصی سازی؛ و سازمان خصوصی سازی و شرکت‌های مادر تخصصی به عنوان عوامل اجرایی تعریف شده اند. از دیگر قوانین مهمی که در سال ۱۳۸۱ مورد تجدید نظر قرار گرفته؛ قانون جذب و حمایت از سرمایه گذاری خارجی است که با اعمال این قانون علاوه بر رونق بازار سرمایه به اشتغال زایی و رشد و توسعه کشور در همه ابعاد را فراهم می آورد.

در این چارچوب اسامی شرکت‌های قابل فروش، انحلال و ادغام و برنامه زمانبندی و روش فروش آن ها پس از تأیید هیئت عالی واگذاری به تصویب هیئت وزیران می‌رسد و هیئت عالی برنامه سالانه فروش سهام شرکت‌های مذکور را تعیین و سیاست‌ها و خط مشی های اجرایی لازم را تدوین و تعیین می‌کند.
به منظور فراهم آوردن راهکارهای اجرایی برنامه خصــوصی سازی، آیین نامه های «قیمت گذاری سهام، تخفیفها و چگونگی پرداخت قیمت توسط خریداران»، «برقراری نظام اقساطی فروش سهام» و «تعیین اولویت‌های فروش»، آیین نامه موضوع ماده ۱۵ قانون برنامه سوم توسعه پس از تأیید هیئت عالی واگذاری به تصویب هیئت وزیــران رسیده است. در آیین نامـه های یاد شده شیوه های مختلف قیمت گذاری سهام شرکت‌های ‌سود ده و زیانده تعریف شده است. خریداران در قبال پذیرش تعهداتی چون حفظ و توسعه سطح اشتغال، سرمایه گذاری جدید و اعمال اقدامات خاص به منظور حفظ محیط زیست و نظایر آن ها از تخفیفاتی چون کاهش پیش قسط و افزایش دوره اقساط و دریافت تخفیف در سود اقساط برخوردار خواهند شد. با تأیید هیئت عالی واگذاری خریداران تحت ضوابط مصوب در آیین نامه می‌توانند از امتیـاز فروش اقساطی بهره مند شوند. ‌گروه‌های هدف (کارآفرینان، تعاونیهای تخصصی و…) در واگذاری سهام از اولویت خرید برخوردارند و سهام ترجیحی برای واگذاری به کارگران واحد مورد واگذاری تخصیص یافته تلقی می‌گردد. اجاره و واگذاری مدیریت شرکتهایی که واگذاری سهام آن ها به دلایل گــوناگون امکان پذیر نباشد پیش‌بینی شده است و رئیس جمهور گزارش‌های ادواری از عملکرد خصوصی سازی دریافت می‌کند. هیئت داوری مرکب از هفت نفر متخصصان امور اقتصادی، مالی، بازرگانی، فنی و حقوقی، رسیدگی، اظهارنظر و اتخاذ تصمیم ‌در مورد شکایت اشخاص حقیقی و حقوقی از تصمیم گیریها در امر واگذاری را به عهده دارد. به علاوه در سال ۱۳۸۱ تعریف مشخص و روشنی از اصل ۴۴ قانون اساسی به عمل آمده که با دستیابی به تفاهم در خصوص حدود اعمال حاکمیت و مالکیت، دولت نقش حاکمیتی و نظارتی خود را بر مؤسسات بزرگ، فرودگاه ها، صنایع مادر و… اعمال می‌کند و لذا امکان واگذاری چنین بخش‌هایی به بخش خصوصی وجود دارد. ‌به این ترتیب دیگر نیازی به اصلاح این اصل از قانون اساسی احساس نمی شود.

۲-۱۴-۱: برنامه اول و دوم توسعه

مطالعات در زمیه مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک جاذبه های گردشگری به ویژه در ایران بسیار محدود می‌باشد. این مطالعه با ارائه آگاهی های جدید ‌در مورد مدیریت و برنامه ریزی استراتژیک در چارچوب گردشگری می‌تواند به بهبود موقعیت رقابتی در رشد پایدار مقصد های گردشگری کمک ویژه ای بکند.

۱-۵- سوال های پژوهش

1. 1. 1. مهمترین دلایل برای برنامه ریزی استراتژیک در بخش گردشگری چه مواردی هستند؟

   

1. 1. سوات( نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای) شهرستان جیرفت کدامند؟

1. چارچوب و الگوی برنامه ریزی استراتژیک مناسب برای مقصد گردشگری شهرستان جیرفت به چه صورت است؟

۱-۶- اهداف پژوهش

• • تحلیل اجزای کلیدی چارچوب برنامه ریزی استراتژیک برای مقاصد گردشگری

• • ارائه چارچوب برنامه ریزی استراتژیک برای جاذبه های گردشگری جیرفت

• تعیین استراتژیهای مناسب برای بهبود توسعه ورونق گردشگری در شهرستان جیرفت و در جهت بالا بردن سطح درآمدی شهروندان وافزایش اشتغال در شهر.

۱-۷- قلمرو زمانی تحقیق

قلمرو زمانی این تحقق از مهرماه ۱۳۹۲تا شهریور ۱۳۹۳ می‌باشد.

۱-۸- قلمرو مکانی تحقیق

قلمرو مکانی این تحقیق حوزه شهرستان جیرفت می‌باشد.

۱-۹- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق

استفاده کنندگان از نتایج این تحقیق شامل برنامه ریزان و سیاستگذاران شهرستان جیرفت به خصوص برنامه ریزان و متولیان بخش گردشگری شهرستان و دانشجویان و محققانی که علاقمند به تحقیق و پژوهش ‌در مورد این شهرستان و همچنین گردشگران می‌باشند.

۱-۱۰- جامعه آماری و نمونه آماری

جامعه آماری شامل جامعه ی میزبان و متخصصان و صاحب‌نظران گردشگری ب‍خ‍ش‌ دول‍ت‍ی‌ و ب‍خ‍ش‌ خ‍ص‍وص‍ی‌( ص‍ن‍ع‍ت‌ گ‍ردش‍گ‍ری‌) م‍ی‌ ب‍اش‍د.

نمونه آماری عبارت است از تعدادی افراد که صفات آن ها با صفات جامعه مشابهت داشته، معرف جامعه بوده اند و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشد(حافظ نیا، ۱۳۸۲).

نمونه گیری فرایند گزینش و انتخاب تعدادی از اعضای جامعه است، طوری که بررسی نمونه و درک خصوصیات یا ویژگی­های آزمودنی­های نمونه، قادر به تعمیم خصوصیات یا ویژگی­ها به عناصر جامعه باشد. ویژگی­های جامعه از قبیل میانگین، انحراف معیار و واریانس جامعه به عنوان پارامترهای جامعه مطرح هستند( الوانی و همکاران، ۱۳۸۳).

نمونه آماری شامل ۱۵ نفر از متخصصان و صاحب‌نظران بخش دولتی و خصوصی صنعت گردشگری و همچنین تعداد ۳۸۴ نفر از جامعه ی میزبان می‌باشد.

۱-۱۱- تعریف مفاهیم و واژه گان اختصاصی تحقیق

۱-۱۱-۱-جاذبه گردشگری: هر پدیده یا عامل انگیزشی که در یک ناحیه- مقصد، جذابیت ایجاد کرده و منجر به مسافرت مردم از نقاط مختلف به مقصد گردشگری می شود را جاذبه می‌گویند. جاذبه های گردشگری را در ادبیات گردشگری به سه دسته: فرهنگی، طبیعی و انسان ساخت تقسیم بندی می‌کنند که هر یک از آن ها طیف متنوع و مختلفی از پدیده‌های را شامل می‌شوند.

معیارهای جذابیت: برای آنکه یک اثر به عنوان جاذبه گردشگری معرفی و تلقی گردد، وجود ویژگی هایی مانند ارزش بصری، سابقه تاریخی، اعتبار و سندیت، ارزش تفریحی و ورزشی، مذهبی، هنری و … در نهایت به عنوان مهمترین عامل، حداقلی از تقاضای گردشگری( داخلی، خارجی و محلی)، لازم و ضروری است. لذا جاذبه اثری است که علاوه بر ارزش های مطلق، مورد توجه گردشگران در وضع موجود قرار گرفته باشد. باید در نظر داشت که هر اثر به صورت بالقوه بایستی دارای پتانسیل جاذبه باشد و می بایست با آمایش فضایی، شرایط از قوه به فعل درآمدن را برای اثر مذکور فراهم نمود.

جاذبه های طبیعی: به کلیه عناصر و پدیدهای طبیعی با توجه به معیار جذابیت مطرح شده که دارای ارزش های فوق باشد، جاذبه ی طبیعی می‌گویند.

جاذبه های فرهنگی: به کلیه عناصر و ابعاد و پدیده‌های فرهنگی دارای ارزش و حائز تعاریف معیار جذابیت، جاذبه فرهنگی می‌گویند.

جاذبه های انسان ساخت: به کلیه عناصر و پدیده‌های مصنوع دارای ارزش و حائز تعاریف معیار جذابیت، جاذبه انسان ساخت گفته می شود.(ابراهیم زاده و دیگران،(۱۳۹۱)،ص ۹۹-۹۸).

جاذبه گردشگری( تعریف عملیاتی): مشخصه خاص و ویژه مکانی معین، از لحاظ ظاهری و فرهنگی، که بازدیدکنندگان با دیدن آن نیازهای تفریحی مورد نظر خود را از جهات مختلف تامین کنند. این مشخصه ها شامل ویژگی های آب و هوایی، فرهنگی، گل و گیاه، چشم انداز ها یا ویژگی های منحصر بفرد مکانی، همچون تالار های اجرای برنامه، موزه یا یک آبشار و … می‌شوند.

۱-۱۱-۲-برنامه ریزی: یعنی انتخاب هدف های « درست» و سپس انتخاب مسیر، وسیله یا روش « درست و مناسب» برای تامین این هدف ها. هر دو جنبه برنامه ریزی در فرایند مدیریت اهمیت حیاتی دارند( استونر، ۱۳۷۵، ص ۳۴).

برنامه ریزی: یعنی آنکه از میان گزینه های گوناگون به برگزیدن راه های کنش آینده سازمان پرداخته شود و برای هر یک از بخش های سازمان نیز چنین گزینشی صورت بگیرد. به عبارت دیگر برنامه ریزی میان جایی که هستیم یا جایی که می‌خواهیم بدان جا برویم پلی می‌سازد و موجب می شود تا آنچه را که در غیر آن حالت شکل نمی گیرد، پدید آید( کونتز و همکاران، ۱۳۷۲،ص ۱۶۴).

۱-۱۱-۳-استراتژی: شندلر^[۸] و هانفر^[۹] استراتژی را فعالیت‌های تأمین کننده هماهنگی میان منابع داخلی و استعدادهای سیستم یا فرصت و تهدیدهای محیط بیرونی تعبیر کرده‌اند. چندلِر^[۱۰] نیز از راهبرد به عنوان تعیین اهداف کلان و اجرایی عمده بلند­مدت سازمان، اتخاذ مسیرهای عملیاتی و تخصیص منابع ضروری برای دستیابی به آن اهداف یاد ‌کرده‌است (مرادی مسیحی،۱۳۸۴، ۲و۳).

۱-۱۱-۴-برنامه ریزی استراتژیک: برایسون^[۱۱] برنامه ریزی استراتژیک را تلاشی سازمان یافته و منظم برای اتخاذ تصمیمات بنیادی و انجام اقدامات اساسی که سرشت و سمت گیری فعالیت های یک سازمان با دیگر نهادها را در چارچوب قانونی شکل می‌دهد، تعریف می‌کند.

جانسون وشولز^[۱۲]: برنامه ریزی استراتژیک را تجزیه و تحلیل استراتژیک، گزینش استراتژی و اجرای استراتژی تعریف می‌کنند.

فرای و استونر^[۱۳] : برنامه ریزی استراتژیک، ابزار مدیریتی توانمندی است که برای کمک به شرکت های کوچک طراحی می شود تا آن ها به صورت رقابتی خود را با تغییرات پیش‌بینی شده محیط تطبیق دهند. خصوصاًٌ، فرایند برنامه ریزی استراتژیک یک نگرش و تجزیه و تحلیلی از شرکت و محیط مربوط به آن ارائه می‌کند، شرایط فعلی شرکت را توضیح می‌دهد و عوامل کلیدی مؤثر بر موفقیت آن را شناسایی می‌کند.

برنامه ریزی استراتژیک: ابزاری است که سازمان ها را قادر می‌سازد ضمن شناخت محیط و پیگیری مداوم آن مسیر مناسبی را جهت ادامه فعالیت و یا رشد و گسترش در پیش گیرند. پیچیدگی روزافزون محیط، افزایش چالش های محیطی، شناخت توانایی انجام برنامه ریزی راهبردی را برای کلیه سازمان های انتفاعی و غیر انتفاعی ضروری ‌کرده‌است( رحمان سرشت ۱۳۷۹ و جمشید نژاد: پیشگفتار).

فصل سوم

روش برخورد تربیتی بهینه با شخصیت مجرم از منظر اموزه های اسلام و نقش شخصیت و جایگاه اشخاص در اجرای مجازات و تعیین مراجع قضایی

۳-۱ جایگاه شخصیت افراد در دین اسلام

هنگامی که با مجرمی روبه رو می شوید، چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ آیا مجرم را فردی منفی و بی ارزش می دانید؟ آیا می‌توانیم به خود اجازه دهیم که در برخورد با یک رفتار منفی سرزده از یک مجرم، با همه رفتارها، ویژگی ها، و به طور کلی، با کل شخصیت او منفی و پیش داورانه برخورد کنیم؟ به بیان دیگر، آیا می توان کسی را که مرتکب جرمی شده و یا اشتباه و خطایی از او سر زده است، جرم و خطای او را معرّف تمام شخصیت او انگاشت؟ آیا آدم ها با خطا و اشتباه، از مسیر انسانیّت خارج می‌شوند و ما اجازه بی حرمتی و برچسب زدن به آنان را داریم؟

روشن است که نمی توان به چنین پرسش هایی شتاب زده پاسخ داد; زیرا در دین اسلام، همه افراد دارای حرمت و ارزش انسانی می‌باشند و نمی توان آنان را بی دلیل مورد اهانت قرار داد. با افراد مجرم و زندانی نیز در ورای مجازات اسلامی، باید به گونه ای برخورد نمود که آنان به شخصیت واقعی خویش پی ببرند و دگر بار اعمال و رفتار ناپسند و ناشایست را انجام ندهند.

علاوه بر این، جرم و بزه مشکل دیرپای جوامع بشری است; زمانی بر بشر نیامده که در محیط پاک و پیراسته از انحراف و جنایت تنفّس کند و مسیر سعادت و کمال را در آرامشی عمیق سپری نماید. با تأسف فراوان، باید گفت: هر قدر بر دوران زندگی بشر گذشته است، نه تنها از دامنه جرم و جنایات او کاسته نشده، بلکه آمارها نشان دهنده روند رو به افزایش بزه کاری هستند.

اندیشمندان و مصلحان جامعه هماره در پی بررسی عوامل جرمزا و راه کارهای جلوگیری و مبارزه با آن بوده اند و در این زمینه، هر گروهی از زاویه دید و مسئولیت خود، مسئله را پی گیری نموده است. در این میان، رسالت و مسئولیت مبلّغان دین و مربیان تعلیم و تربیت از همه بیشتر و سنگین تر بوده است; چرا که بزرگ ترین مسئولیت آنان هدایت و تربیت انسان هاست; این رسالت پیامبران بزرگ الهی است که آنان بر دوش می کشند.

بخش دیگر مربوط به آسیب شناسی تربیت است; با انسان هایی که به هر دلیل مرتکب جرم و خطایی شده اند که با تأسف فراوان تعداد آنان در جامعه اسلامی کم نمی باشد چگونه و با بهره گرفتن از کدام روش های تربیتی برخورد نماییم که موجب اصلاح و نوسازی شخصیت آنان شود، به گونه ای که مجدّداً اعمال و رفتارهای ناپسند و ناشایست را انجام ندهند؟

۳-۱-۲-دین و روش های برخورد سازنده با مجرمان

۳-۱-۲-۱-تکریم شخصیت و تکیه بر داشته های الهی آدمیان

فطرت انسان دارای گرایش خوددوستی است و بر اساس این کشش فطری، برای خویش احترام و ارزش ویژه ای قایل است و در جهت حفظ حرمت خود کوشش می‌کند و هنگام برخورد با دیگران، با این معیار خود ارزیابی می‌کند که ببیند افراد چه جایگاه و حرمتی برای او در نظر دارند. نویسنده کتاب روان شناسی شخصیت سالم در این باره می نویسد: «همه افراد جامعه نیازمندند که خویشتن را ارزشمند بیابند و این ارزشمندی بر پایه محکم و استواری بنا شده است… میل به توانایی، موفقیت، کاردانی، مهارت و شایستگی، رویارویی با دنیا، استقلال و آزادی و نیز به اعتبار و مقام ـ عزّت و احترامی که دیگران برای انسان در نظر می گیرند ـ قدر و منزلت، افتخار، آوازه، نفوذ، اهمیت و بزرگی، همه از همین نیاز سرچشمه می‌گیرد.»

از این رو، یکی از روش های مهم در تربیت افراد مجرم و بزه کار، توجه دادن آنان به شرافت و کرامت ذاتی خویش است. کسی که احساس کند نزد دیگران دارای شخصیت است، به راحتی مرتکب خلافی نمی شود، بلکه سعی می‌کند برای حفظ شخصیت و مقام خویش نزد دیگران، از انجام بسیاری از کارهای زشت اجتناب کند.

‌بنابرین‏، تمام افراد جامعه و همه کسانی که به گونه ای با افراد مجرم و بزه کار سرو کار دارند، باید سعی کنند تا جایی که ممکن است شخصیت آنان را حفظ کنند; زیرا انسان ها هرچند مجرم باشند، علاقه مند محبت و تشنه احترامند و با نرمی و مهربانی و تکریم شخصیت آنان است که به سمت ارزش ها راغب می‌شوند. تجربه نشان می‌دهد که با اکراه و اهانت و تهدید و مجازات، نمی توان کسی را هدایت کرد. البته این بدان معنا نیست که مجرمان اجتماعی و حقوقی، متناسب با جرم مورد ارتکاب، مجازات نشوند; زیرا در غیر این صورت امکان تکرار جرم و یا الگوپذیری و جرئت دیگران در جرم به طور جدی وجود خواهد داشت. در فرایند آغازین تربیت، تنبیه و تهدید و مجازات نه تنها تأثیری در اصلاح و تربیت افراد ندارند، که گاهی نیز مجازات های شدید حس انتقام جویی را تشدید می‌کنند و به تکرار جرم و بزه کاری منجر می‌شوند; چنان که خداوند کریم خطاب به رسول گرامی می فرماید: (أفَأنتَ تُکرِهُ النَّاسَ حَتَّی یَکُونوا مُؤمِنینَ)(یونس: ۹۹); آیا می توانی همه را به جبر و اکراه مؤمن گردانی؟ و در دعای نیمه شعبان می خوانیم: «اَدَّبتَ عِبادِکَ بِالتَّکریمْ وَ اَنتَ اَکرَمُ الاَکرَمینْ»; بندگانت را با کرامت و تکریم، ادب می کنی و تویی کریم ترین کریمان.

بر این اساس، مربّی یا مبلّغ دینی و تمامی افرادی که به گونه ای با انسان های مجرم و بزه کار برخورد دارند، باید به شخصیت آنان احترام بگذارند، تا آنان بدینوسیله، به شخصیت واقعی و ذاتی خویش پی ببرند و از عقیده باطل و رفتار ناپسند خود دست بکشند و اصلاح شوند. امیرالمؤمنین، علی(علیه السلام)، در کلامی می فرمایند: «مَنْ کَرُمَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ لَمْ یُهِنْها بالمَعْصِیَهِ» (مجلسی،۱۳۶۲،ج۷۵-۳۰۰) اگر کسی از کرامت نفس برخوردار باشد، هرگز خود را به گناه، پست و بی ارزش نمی کند. و نیز می فرماید: «مَن کَرُمَت عَلَیهِ نَفسُهُ هانَت عَلَیهِ شَهَواتُهُ»^[۱۲]؛ کسی که از احتراموکرامت نفس برخوردارباشد، شهوت نزداوبی ارزش است.

در مقابل، کسی که شرافت شگرف خویش را باور نداشته باشد، و احساس زبونی و فرومایگی کند، از ارتکاب هر گونه رفتار ناپسند اخلاقی باکی ندارد; چنان که امام هادی(علیه السلام) در این باره می فرماید: «مَن هانَت عَلَیه نَفسُهُ فَلا تَأمَن شَرَّهُ»^[۱۳] از شر کسی که خودش را بی مقدار می‌داند، در امان نباش.

برخی از روان شناسان نیز عامل اصلی احساس زبونی و حقارت را در طرد شدن مستمر و مداوم فرد از سوی والدین و اطرافیان و دیگر افراد جامعه دانسته، معتقدند: احساس بی ارزشی عمیق، ریشه بسیاری از نابهنجاری های روانی است که در انسان ها دیده می شود

این افراد از یک مرامنامه صنفی نانوشته و عرف تجاری خاص خود تبعیت می‌کنند که در برخی موارد نقض قوانین عین ارزش و موفقیت تلقی می‌شود. به عبارت دیگر، خرده فرهنگ این صنوف و اتحاده‌ها جرئت نقض برخی قوانین را در ایشان به وجود می‌آورد و در آن عرف نانوشته، موجبات تشویق آن ها را فراهم می‌آورد. شخصیت مجرم سومین عامل قابل بررسی در این نظریه است.

سوم – شخصیت بزهکار

شخصیت مجرم اقتصادی بر استفاده از زیرکی، زرنگی و هوش استوار است، که وی را به سمت بهره برداری یا سوء استفاده به موقع از سادگی و زود باوری بزه دیدگان سوق می‌دهد. بزه دیدگان بالقوه این جرائم به آسانی پول و سرمایه خود را در فعالیت‌های اقتصادی خیالی به جریان انداخته و قربانی کلاهبرداری‌های متعدد می‌شوند یل در جریان یک فعالیت ظاهراً اقتصادی، اطلاعات محرمانه حسابهای خود را در اختیار سود جویان اقتصادی قرار داده و مورد سوء استفاده و کلاهبرداری قرار می‌گیرند. سرمایه گذاری در شرکت‌های هرمی نظیر گلدکوئیست یا سون دایموند و نیز بزه دیدگی در جریان کلاهبرداری رایانه ای و حملات مهندسی اجتماعی مهمترین نمونه های این بزه دیدگی به شمار می‌رود.

یکی دیگر از توانایی‌ها و استعداد‌های بزهکاران اقتصادی، بهره برداری از قوانین مبهمی است که امکان قرائت‌های مختلف آن وجود دارد. وکیل چنین متهمی می‌تواند از طریق قرائت خاصی که قاضی به آن ‌نیاندیشیده موکل خود را تبرئه کند، یا مشمول مجازات‌های خفیف تری قرار دهد.

آخرین نظریه در بین نظریه های چند عاملی بر واکنش اجتماعی نسبت ‌به این جرائم دارد و ضمانت اجراهای جرائم اقتصادی را مورد بررسی قرار می‌دهد. مطالعه نظریه بائر در این زمینه موضوع را روشن تر می‌کند.

۳-۵-۳- نظریه بائر (Baer)

عوامل بزهکاری اقتصادی از دیدگاه بائر عبارتند از :

۱ – ضعف مبارزه با جرائم اقتصادی یا سبک بودن نسبی ضمانت اجراهای این جرائم در مقایسه با جرائم عمومی، یا تساهل و تسامح نسبت به بزهکاران اقتصادی در مقایسه با سایر بزهکاران، به عبارت دیگر قضات دادگاه‌ها در مقابل سایر جرائم نظیر جرائم علیه اشخاص یا عفت عمومی پیش داوری منفی دارند اما ‌در مورد جرائم اقتصادی این پیش داوری وجود ندارد.

۲ – ارتباط محافل اقتصادی با محافل قدرت و سیاست ؛ گفتیم دولتمردان و صاحبان سرمایه نوعا از یک طبقه اند و جایگاه و ارزش‌های اجتماعی یکسانی دارند. در واقع، صاحبان اقتصاد و سرمایه بخاطر موقعیت اقتصادی، در صحنه سیاست نیز تأثیر گذارند و به تبع آن در فرایند قانونگذاری و تدوین لوایح نیز به طور غیر مستقیم اثر گذار هستند. این گروه ها در انتخابات مختلف نقش دارند و بدین ترتیب اشخاصی که به عنوان نماینده یا رئیس جمهور یا عضو شورای شهر در انتخابات رأی می‌آورند، به نوعی نماینده افکار و خواسته‌های آن ها خواهند بود. در انقلاب‌ها و خیزش‌های اجتماعی نیز تاثیر بازار یا صاحبان سرمایه محسوس است. بی تردید این اشخاص در ازای خدمات خود توقعاتی نیز از مسئولان خواهند داشت.

۳ – موقعیت اجتماعی بزهکاران : این موقعیت اعتماد ساز است و می‌تواند مورد سوء استفاده قرار گرفته و جرم زا باشد.

۴ – فن آوری : رشد و شکوفایی اقتصادی در دهه های اخیر تا اندازه زیادی در گرو ظهور فن آوری‌های جدید در خصوص داد و ستد، نقل و انتقال نقدینگی، مکاتبات، تولید و مصرف بوده است. امروزه حجم عظیمی از خرید و فروش کالا و خدمات و نقل و انتقال سرمایه ها از طریق خدمات تجارت و بانکداری الکترونیکی و با بهره گرفتن از شبکه های اظلاع رسانی رایانه ای نظیر اینترنت، اینترنت و اکسترنت سازمان‌ها و مؤسسات اقتصادی صورت می‌پذیرد و بدون نیاز به حضور ملموس و همزمان طرفین رابطه تجاری، کالاها و خدمات خریداری شده، قراردادهای تجارت منعقد و مبالغ مورد نظر طرفین در سطح شبکه منتقل می‌گردد. از این رو نظارت و کنترل متقابلی که در یک نظام سنتی درخصوص کیفیت بالا وخدمات و اعتبار ثمن معامله وجود دارد، در معاملات الکترونیکی اعمال نمی گردد. اگر چه پایگاه های تجاری الکترونیکی یا بانکداری الکترونیکی غالب تضمین‌های لازم را ارائه می‌دهند، ولی همواره امکان سوء استفاده متقابل وجود دارد. از این رو غالب نظامهای قانون‌گذار و از جمله کشور ایران، نظام قانونگذاری خود را در زمینه معاملات و بانکداری و امضای الکترونیکی روز آمد نموده و ارتکاب جرائم تجاری و اقتصادی را با بهره گرفتن از فناوری‌های نوین جرم انگاری نموده اند.

۵ – جهانی شدن : پدیده جهانی شدن که چالشی فراروی بشریت است، از دو بعد قابل بررسی است :

۱ – ۵ – جهانی شدن اقتصاد، که نوعی جهانی شدن در ابعاد مادی محسوب و بیشتر در قالب شرکت‌های چند ملیتی متبلور می‌شود. این شرکت‌ها از طریق انعقاد قراردادها و اعزام مهندسین ؛ کشور خریدار و جابجایی سرمایه ها و صادر نمودن کالاهای جدیدی که ارزش‌های تازه ای را با خود به همراه می‌آورد مرزهای سیاسی موجود را پشت سر می‌گذارند. جهانی شدن اقتصاد به معنای بین‌المللی شدن مبادلات اقتصادی و عجین شدن سرنوشت دولت‌ها با یکدیگر است. مسلماً همراه با صادرات فناوری، دانش و فرهنگ مرتبط با آن نیز به کشورها صادر می‌شود. مثلا همراه با صادرات خودرو به کشورهایی که خودرو نداشته اند فرهنگ رانندگی، مکانیکی و ماشین سواری نیز صادر می‌شود. لذا شهروندان کشور مخاطب ناچارند آن فرهنگ را بیاموزند. بدین ترتیب جهانی شدن اقتصاد، جهانی شدن ارزش‌ها را به دنبال دارد.

۲ – ۵ – جهانی شدن معنوی که از طریق اسناد سازمان ملل متحد نظیر میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و سایر کنوانسیون‌های بین‌المللی صورت می‌پذیرد. همراه با این اسناد، یک سلسله مضامین انسانی همچون برابری، عدم تبعیض و. .. از حوزه یک قاره به حوزه قاره دیگر وارد می‌شود. دولت‌ها با ملحق شدن به چنین اسنادی مکلف می‌شوند که این مضامین را در نظام حقوقی خود وارد کنند. امروزه اصطلاح « قاچاق انسان » جهانی شده است که خود بیانگر یک ارزش است. بدین ترتیب جرم انگاری این پدیده در پرتو کنوانسیون پالرمو ۲۰۰۰، به معنای جهانی شدن کرامت انسانی در برابر داد و ستد و اقتصاد و پول است.

۲-۲-۲ معنویات نقش مهمی در شادکامی دارند.

امور معنوی و پیوندهای قلبی انسان با آن ها بسیار مؤثر هستند. این پیوند ها علاوه بر کمک به انسان در جهت داشتن نگرشی مثبت به زندگی به او کمک می‌کنند در شرایط سخت و منفی و آزار دهنده نیز تسلط بیشتری روی مسائل داشته باشند. انسان بدون معنویات و ارتباطش با این منابع بی‌تکیه‌گاه است ( آهی، ۱۳۸۷).

۲-۲-۳ مذهب و شادکامی:

مذهب آثار مثبتی بر سلامت ذهنی خصوصاً بر سلامت وجودی دارد اما بر شادکامی کلی بهداشت جسم و روان نیز تاثیر دارد فعالیت های مذهبی هیجانات مثبت و قوی ایجاد می‌کند مناسب و مناسک مذهبی نیز احساسات جامعه پسند تولید می‌کند و با حضور دیگران احساس وحدت ایجاد می شود(انارکی و همکاران ، ۱۳۸۲).

از آنجا که فرد با ایمان دارای ارتباطات و اعتقادات معنوی است کمتر احساس رها شدگی پوچی ‌و تنهایی می‌کند .مایرز (۲۰۰۰)معتقد است ایمان مذهبی تاثیر زیادی بر میزان شادمانی دارد. ایمان مورد نظر مایرز ایمانی است که حمایت اجتماعی هدفمندی احساس پذیرفته شدن و امیدواری را برای فرد به ارمغان می آورد(میر شاه جعفری ، ۱۳۸۲).

سه راه عمده که از طریق آن مذهب می‌تواند موجب ارتقای سلامت و شادکامی شود عبارتند از :

– رابطه با خدا:”پولنر (۱۹۸۹)دریافت که گزارش نزدیکی با خداوند همبستگی معادل ۴۰/۰با شادمانی و رضایت از زندگی دارد. پولما و پندلتون (۱۹۹۱)دریافتند که تجربه اوج و تجربه بهترین پیش‌بینی کننده های سلامتی و خصوصاً سلامت وجودی هستند تاثیر مذهبی بودن بر سلامت ذهنی برای سیاه پوستان امریکایی بیشتر از سفید پوستان گزارش شده است (انارکی و همکاران ، ۱۳۸۲).

– تاثیر در مکان های مذهبی (مساجد کلیساو….) و یتر و همکاران (۱۹۸۵)در فرا تحلیلی مربوط به ۵۶ زمینه یابی در آمریکا دریافتند که حضوردر کلیسا قویترین رابطه را با شادی و سلامتی داشته است. این تاثیر برای سالخوردگان در بالاترین حد بوده است (انارکی و همکاران ، ۱۳۸۲).

– باورها:سومین راهی که از طریق آن مذهب ممکن است سلامتی را متاثر سازد از طریق باورها است الیسون (۱۹۹۱)دریافت که داشتن باورهای استوار که گاهی قطعیت وجودی نامیده می شود با رضایت از زندگی مستقل از حضور در مکان های مذهبی و دعاهای خصوصی همبستکی دارد (الیسون ، ۱۹۹۱).

قطعیت باورها نافذ است وموجب سلامت وجودی می شود اعتقاد به زندگی پس از مرگ نیز مفید است بخصوص ‌در مورد کسانی که سالخورده و بیمارند و در معرض خطر جنگ قرار دارند.

از نظر گریلی (۱۹۷۵)فعالیت های مذهبی دارای کارکردهایی هستند که نهایتاً موجب افزایش شادمانی فردی می‌گردد (میر شاه جعفری ،۱۳۸۲)

هلیز وآرچل (۱۹۹۸)در بیان این کارکردها به مواردی از جمله احساس اتصال با معبودی بسیار قدرتمند و مقدس ، عشق ،برابری واحساس در جمع بودن اشاره می‌کنند. همچنین در مذاهب ‌به این ایماژها و عناصر یاد شده موجب فزایش شادمانی آن ها می‌گردد . در زمینه تأثیر ایمان و فعالیت‌های مذهبی بر میزان شادمانی افراد تحقیقات متعددی شده است (انارکی و همکاران،۱۳۸۲).

های (۱۹۸۲) در تحقیق خود گزارش ‌کرده‌است که ۶۱ درصد کسانی که در مراسم مذهبی شرکت می‌کنند احساس آرامش و شادمانی می‌کنند (انارکی و همکاران ،۱۳۸۲).

در پژوهش دیگری که توسط هالمان ودمور (۱۹۸۷)انجام شد، این نتیجه به دست آمده که فعالیت های مذهبی از جمله حضور در کلیسا بر شادمانی افراد می افزاید. آن ها در توجیه علت این امر به حمایت اجتماعی که حاصل شرکت در فعالیت های دسته جمعی است اشاره می‌کند (امانیان، ۱۳۸۸).

کالدور (۱۹۹۴) معتقد است که افراد مذهبینزدیکترین دوستان خدود را از میان افراد مذهبی انتخاب می‌کنند و علاوه بر داشتن احساس نزدیکی به خداوند ، نسبت به مردم دید مثبتی دارند که همه عوامل بر شادمانی آن ها می افزاید (انارکی و همکاران ،۱۳۸۲).

۲-۲-۴ عوامل مؤثر در شادکامی

یافته ها نشان می‌دهد که مردم شادمان خودشان آن را فراهم کرده‌اند و شادکامی امری تصادفی و یا ژنتیک و یا غیر انتخابی نیست. شاید به نظر برسد مردم شاد بهترین چیزها را در زندگی دارند ولی حقیقت این است که آن ها از آنچه دارند بیشترین بهره و لذت را می‌برند. مطالعه روی افراد شاد و دانستن اصول و روش زندگی آن ها، به دیگران کمک می‌کند که با پیروی از آن اصول به زندگی شادمانه تری دست یابند.(اکبر زاده،۱۳۸۳).

۲-۲-۵ شادکامی در پژوهش ها:

یکی از پرسش‌های اساسی درباره شادکامی این است که آیا شادکامی حالتی است که به رویدادها و موقعیت‌های زندگی مربوط می‌شود یا به شخصیت فرد ارتباط دارد و یا اینکه نتیجه تعامل میان این دو است؟ بیشتر بررسی‌ها نشان می‌دهند که شادکامی یک ویژگی شخصیتی است. بررسی‌های شخصیتی ‌در مورد شادکامی نشان می‌دهد که افراد شاد و ناشاد، نیمرخ‌های شخصیتی متمایز دارند. در فرهنگ‌های غربی، افراد شاد برون‌گرا و خوش‌بین هستند و از عزت نفس بالا و کنترل درونی برخوردارند. در مقابل، افراد ناشاد به سطوح بالایی از روان‌رنجوری گرایش دارند. همبستگی برونگرایی با شادکامی یا عاطفی بودن مثبت حدود ۷۰/۰ است اما همبستگی روان‌رنجورگرایی با عاطفی بودن منفی بیش از ۹/۰ است. ‌در پژوهشی که توسط مرادی، جعفری و عابدی ‌در مورد «شادمانی و شخصیت» انجام شد، به ارتباط معنادار شادکامی با ابعاد شناختی، اجتماعی، هیجانی و جسمانی شخصیت اشاره شده است. در این پ‍‍ژوهش، کنترل درونی، خوش‌بینی و تفکر مثبت، هدف‌مندی، خلاقیت، ثبات هیجانی، عزت نفس، خودکارآمدی، برونگرایی، نوع‌دوستی، توافق اجتماعی، وظیفه‌شناسی، روابط مثبت با دیگران و سلامت سیستم ایمنی بدن به مثابه مؤلفه‌های شخصیتی مؤثر در شادکامی یاد شده است. این پژوهش‌گران بر این باورند که بین شادکامی و مؤلفه‌های یاد شده، رابطه علّی و دوسویه برقرار است. برخی از پژوهش‌گران نیز شادکامی را متغیری شخصیتی می‌دانند که پایه‌ای زیست‌شناختی دارد. هیجان مثبت، رضایت از زندگی، نبود هیجان‌های منفی، روابط مثبت با دیگران، هدف‌مند بودن زندگی، رشد شخصیتی، دوست داشتن دیگران و طبیعت نیز شروط لازم برای رسیدن به شادکامی هستند. لوبومیرسکی و همکاران الگوی یکپارچه‌ای از شادکامی ارائه و عوامل شادکامی را از سه جنبه بررسی کرده‌اند: عوامل ژنتیکی (نقطه تنظیم)، شرایط محیطی و صفات شخصیتی (فعالیت‌ ارادی). بر اساس این پژوهش، عوامل ژنتیکی ۵۰% ، صفات شخصیتی ۴۰% و عوامل محیطی ۱۰% واریانس شادکامی را پیش‌بینی می‌کنند. لوبومیرسکی و همکاران معتقدند عوامل ژنتیکی، در طول زمان ثابت و پایدار، و در برابر نفوذ و کنترل مقاومند و تغییر در صفات شخصیتی به مراتب بیشتر از عوامل محیطی ظرفیت شادکامی را افزایش می‌دهد. به نظر می‌رسد، گسترده‌ترین پژوهش‌ در زمینه شادکامی روان‌شناختی را آرگیل (۲۰۰۱) انجام داده است. وی حاصل پژوهش‌هایش را در کتابی با عنوان روان‌شناسی شادی گزارش ‌کرده‌است ( آذربایجانی و علی محمدی، ۱۳۸۸).