با توجه به اینکه نتایج تحقیق حاضر می‌تواند در زمینه گسترش بازار های جهانی در بخش صنایع بهداشتی و شوینده توسط تولید کننده های ایرانی مورد استفاده قرار گیرد دارای اهمیت است. از سوی دیگر مدیران شرکت های تولید و بازرگانی را از وضعیت موجود صادرات و موانع موجود آگاه می‌سازد و عوامل کلیدی و مهم اثر گذار را شناسایی و رتبه بندی می‌کند قابل توجه است.

پس از شناسایی و رتبه بندی عوامل، تحلیل محتوایی عوامل راهکارهای موجود را نمایان خواهد نمود و قابل استفاده در تصمیم گیری دست اندرکاران می‌باشد.

۱-۶- اهداف تحقیق

هدف اصلی تحقیق شناسایی و رتبه بندی عوامل کلیدی اثر گذار بر صادرات در صنایع بهداشتی و شوینده است.

برای دست یابی به هدف اصلی اهداف فرعی به شرح زیر است:

مطالعه مبانی نظری تحقیق و مرور مدل‌های صادرات.

شناسایی عوامل اثر گذار بر صادرات در صنایع بهداشتی و شوینده بر اساس تحقیقات پیشین.

طراحی پرسشنامه و گردآوری داده های مربوط به شناسایی عوامل کلیدی از نظر صاحب‌نظران.

شناسایی معیارهای رتبه بندی موانع صادرات.

تعیین رتبه های ابعاد مختلف موانع صادرات بر اساس مدل الماس ملی پورتر.

شناسایی مهمترین مؤلفه های هر کدام از ابعاد موانع صادراتی در مدل.

تعیین رتبه بندی مؤلفه های هرکدام از ابعاد موانع صادراتی.

ارائه راهکارها و پیشنهادات مرتبط با نتایج.

۱-۷- تعاریف متغیرها

۱- صادرات: صادرات به صورت انتقال کالاها یا خدمات از مرزهای ملی که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم صورت می‌گیرد تعریف شده است(یانگ وهمکاران۱۹۹۲).

۲- مدل الماس ملی: شش گروه خصوصیات ملی در ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت‌های یک کشور نقش اساسی دارند. این چهار خصیصه مدل الماس ملی را تشکیل می‌دهند.اگر این چهار عامل مشخص شده با هم ترکیب شوند می‌توانند موفقیت شرکت‌های موجود در یک کشور را در بازارهای بین‌المللی تضمین کنند. و در صورتی که این ۶ مورد دارای وضعیت مناسبی نباشند، به ‌عنوان موانع صادرات در یک کشور یا صنعت عمل می‌کنند و تأثیر منفی بر توسعه صادرات خواهند داشت(کیگان،۱۳۸۰).

۲-۱- مناسب بودن عوامل تولید: در ساده ترین شکل عوامل تولید عبارتند از: زمین،کار،منابع طبیعی،سرمایه وزیر ساختها. عواملی که دریک کشورایجاد می‌گردند نسبت به آنهایی که به صورت طبیعی وجود دارند از اهمیت بیشتری بر خوردارند. پنج عامل در تولید تاثیر ‌گذارند که عبارتنداز:منابع انسانی، منابع فیزیکی، منابع فنی وعلمی، منابع سرمایه ای و زیرساختها. مناسب بودن عوامل تولید از نظر کیفیت و هزینه بر صادرات تأثیر مثبت دارد اما برعکس اگر در یک صنعت شرایط عوامل تولید مناسب نباشد، می‌تواند به ‌عنوان مانع صادرات عمل نماید(قاسمی، ۱۳۹۱).

۲-۲- شرایط تقاضا: ماهیت تقاضا در یک کشور برای خدمات و کالاهای یک شرکت یا صنعت را بیان می‌کند. ماهیت تقاضا برای خدمات و کالاهای یک شرکت یا صنعت مهم هستند زیرا آن ها نرخ و ماهیت پیشرفت و نوآوری‌های شرکت‌ها راتعیین می‌کنند. این ها عواملی هستند که شرکت را برای رقابت در سطح جهان آماده می‌کنند. سه ویژگی تقاضا در یک کشور برای کسب مزیت رقابتی عبارتند از: ترکیب تقاضا درکشور، اندازه والگوی رشد تقاضا درکشور و ابزارهایی که توسط آن تقاضای کشور، خدمات و کالاها را به بازارهای خارجی هدایت می‌کند. اگر شرایط تقاضا در یک کشور به گونه ای نباشد که بتواند ساختار تقاضای بازارهای خارجی را منعکس کند و یا اگر نتواند به یک صنعت کمک نماید که توان رقابتی خود را افزایش دهد به عنوان مانع صادرات عمل خواهد کرد(قاسمی، ۱۳۹۱).

۲-۳- صنایع وابسته و پشتیبان: وجود صنایع رقابتی بین‌المللی در زمینه‌های وابسته یا جهت پشتیبانی مستقیم از سایر صنایع ممکن است به یک شرکت مزیت رقابتی اعطا کند. صنایع عرضه کننده محصولات رقابتی درسطح بین‌المللی داده های لازم رابه صنایع مرتبط عرضه می‌کنند که می‌تواند از لحاظ نوآوری‌های مرتبط با فناوری، قیمت و کیفیت باعث افزایش توان رقابت بین‌المللی شود. اما در صورتی که صنایع مرتبط و پشتیبان از وضعیت خوبی در راستای حمایت از صادرات برای یک صنعت خاص را دارا تباشد به ‌عنوان مانع صادراتی عمل می‌کند(توکلی و دهقانی، ۱۳۸۹).

۲-۴- استراتژی، ساختار و وضع رقابتی شرکت‌ها: به چگونگی ایجاد سازماندهی و مدیریت شرکت‌ها وهمچنین ماهیت رقابت داخلی در این صنایع اشاره دارد. اگر این متغیر دارای شرایط بهتری باشد تأثیر مثبت بر صادرات می‌گذارد اما اگر ضعف و وضعیت نامطلوب بر آن حاکم باشد می‌تواند به ‌عنوان موانع صادرات عمل کند(حسنقلی پور و همکاران، ۱۳۸۷).

۲-۵- اقدامات دولت: اقدامات دولت هم می‌تواند در راستای توسعه صادرات تأثیر گذار باشد و هم می‌تواند به ‌عنوان موانع صادراتی عمل کند. برخی از اقدامات دولت شامل موارد زیر است:

شرایط عوامل تأثیر پذیرفته از دولت به وسیله یارانه ها، سیاست‌های بازار سرمایه، سیاست‌های تحصیلی، کنترل‌های قیمتی و یارانه ها، سرمایه گذاری در ساختار عمومی و…

شرایط تقاضای داخلی شکل گرفته توسط دولت(ازطریق چینش قوانین بازار محلی، ویا به ‌عنوان خریدار اصلی در بازار محلی

صنایع مرتبط وپشتیبان تأثیر گرفته از دولت(ازطریق مقررات محیط فعالیت،تبلیغات وبازار ارتباطات)

استراتژی شرکت،ساختارو رقابت تأثیر پذیرفته از دولت(ازطریق مقررات بازار سرمایه، سیاست‌های مالیاتی وقوانین ضد تراست.

دولت همچنین بر کل نمودار رقابت پذیری از طریق سیاست‌های کلان اثر می‌گذارد.

۲-۶- رویدادهای شانسی و اتفاقی: این رویداد ها ممکن است شامل ابتکارات خاص، عدم پیوندهای فنی، عدم پیوند در هزینه های عواملی همچون شوکهای نفتی، انتقالهای معنی دار در بازارهای مالی جهانی یا نرخ‌های بهره، تقاضای منابع، تصمیمات سیاسی توسط دولت‌ها و جنگها یا بلایای طبیعی باشد. شوکهای تصادفی نیز می‌توانند بر محیط فعالیت تأثیرات خوبی داشته باشند و یا تأثیر منفی داشته باشند و به عنوان مانع صادرات نقش ایفا کنند(توکلی و دهقانی، ۱۳۸۹).

فصل دوم: ادبیات نظری و پیشینه پژوهش

ادبیات پژوهش

۲-۱- مقدمه

تقویت صادرات دارای مزایای مهمی بوده که تولید انبوه، تامین درآمد ارزی، افزایش اشتغال، بهبود کیفیت و کاهش قیمت محصولات تولیدی از آن جمله است. بدیهی است جهت بهره مندی هر چه بیشتر از مزایای صادرات در دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی استفاده از الگوهای مناسب ضروری است. از جمله موارد مهم که با گستره موضوعی خود می‌تواند جهت حرکت صادرات را نشان دهد، عوامل موفقیت می‌باشند(صادقی و همکاران، ۱۳۹۱)