• • • هنجار ذهنی، تأثیر محیط اجتماعی را ارزیابی می‌کند و به عنوان ادراک فرد ‌در مورد اینکه اغلب افرادی که برای فرد مهمند، افکار مشابهی با فرد دارند، اشاره دارد.

  

• • باورهای کنترلی، به ادراکات فرد درباره دارا بودن مهارت ها، منابع و فرصت های لازم برای انجام موفق فعالیت اطلاق می شود. ارزیابی ها عموماً به تسهیلات موجود اشاره دارد و اهمیت هر مهارت، منبع یا فرصتی را برای موفق بودن عمل، نشان می‌دهد.

• ادراک از کنترل رفتاری، به ادراکات فرد از وجود یا کمبود منابع و فرصت های لازم برای انجام رفتار اشاره دارد. ادراک از کنترل رفتاری به صورت ادراک از محدودیت های داخلی و خارجی در انجام رفتار مفهومی شده است و روی تمایل رفتاری و نیز رفتار واقعی تأثیر دارد.

تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده مبتنی بر تئوری رفتار منطقی می‌باشد. در نظریه رفتار منطقی، دو عامل تعیین‌کننده مهم قصد رفتاری وجود دارد: نگرش شخصی فرد نسبت به رفتار و هنجارهای ذهنی تاثیرگذار بر فرد. این تحقیق بر پایه تئوری رفتار برنامه ریزی بیان شده است. در کنار عوامل دیگر در تئوری رفتار برنامه ریزی شده، عامل دیگری مطرح است که به آن کنترل درک شده گفته می شود که با متغیر محیط خارجی هم جهت می‌باشد.

۲-۳-۷) مدل پذیرش تکنولوژی

مدل پذیرش تکنولوژی توسط فرد دیویس در سال ۱۹۸۹، برای پیش‌بینی و استفاده از تکنولوژی های درون سازمان ها مطرح شد و یکی از پرکاربردترین مدل های مطاله شده در پذیرش می‌باشد. این مدل در طیف وسیعی از زمینه‌های پژوهشی، روی کاربردهای تکنولوژی های مختلف در طول زمان تأیید اعتبار شده است و اخیراًً برای پیش‌بینی پذیرش بانکداری اینترنتی هم استفاده گردیده است. این مدل، دلیل اینکه چرا کاربران، بخش های خاصّی از فناوری را می‌پذیرند یا رد می‌کنند، را نشان می‌دهد. مدل پذیرش تکنولوژی، توسعه تئوری عمل منطقی است و ‌بر اساس آن فرض می شود که دو باور فردی ‌در مورد سهولت استفاده و سودمندی سیستم های کامپیوتری روی نگرش فرد تأثیر می‌گذارد و آن نیز منجر به تمایل رفتاری و سپس ایجاد رفتار واقعی در استفاده از سیستم می‌گردد. طبق مدل پذیرش تکنولوژی، رفتار استفاده از یک تکنولوژی اطلاعاتی به وسیله قصد استفاده از آن سیستم خاص تعیین می شود و قصد استفاده نیز به نوبه خود به وسیله میزان مفید بودن تکنولوژی مورد نظر از دیدگاه استفاده کننده و سهولت استفاده از سیستم توسط او تعیین می شود. [کلیک^[۴۸]۱، ۲۰۰۸، ص ۳۵۴].

مدل پذیرش تکنولوژی در شکل (۲-۳-۲) نشان داده شده است.

سهولت استفاده به دست آمده

استفاده واقعی از سیستم

تمایل رفتاری به استفاده

نگرش به استفاده

متغیرهای خارجی

سودمندی به دست آمده

[شکل ۲-۴)، اجزاء و روابط مدل پذیرش تکنولوژی ، دیویس، ۱۹۸۹]

عناصر اصلی این مدل به شرح زیر می‌باشد: [واینیو^[۴۹]۱، ۲۰۰۶، ص ۱۸].

• • سودمندی به دست آمده^[۵۰]۲، به عنوان میزانی که فرد اعتقاد دارد، استفاده از یک سیستم خاص، عملکرد شغلی اش را ارتقاء خواهد داد، تعریف شده است. بر مبنای مطالعات گذشته سیستم های مفیدتر، به احتمال بیشتر، مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

• • سهولت استفاده به دست آمده^[۵۱]۳، به عنوان میزانی که فرد معتقد است، استفاده از یک سیستم خاص بر حسب تلاش جسمی یا ذهنی و همین طور یادگیری، مستلزم تلاش زیادی نیست، تعریف شده است. سیستم هایی که یادگیری و استفاده از آن ها دشوارتر است، احتمال کمتری دارد که به طور گسترده ای استفاده شوند.

• • نگرش، احساس مثبت یا منفی فرد ‌در مورد انجام رفتار می‌باشد.

• • تمایل رفتاری، به میزان احتمال به کارگیری سیستم توسط فرد اشاره دارد.

• رفتار، استفاده از سیستم به صورت کامل و مداوم را شامل می شود.

در این مدل، این گونه فرض شده است که سودمندی و سهولت به دست آمده کاربرد بیشتر، واکنش افراد را نسبت به نوآوری بهتر می‌کند و تمایلشان به پذیرش آن بیشتر می شود. در مدل پذیرش تکنولوژی، سودمندی عامل اصلی است که اثری مستقیم روی تمایل رفتاری می‌گذارد و سهم عمده ای در تعیین نگرش دارد و در واقع واسطه تاثیر سهولت استفاده روی تمایل رفتاری است. سهولت استفاده، عاملی ثانوی است که اثر مستقیمی تنها بر روی نگرش نسبت به استفاده دارد. [هانگ^[۵۲]۴، ۲۰۰۱، ص ۹۷].

از آنجایی که شواهد و مطالعات موجود نشان می‌دهد که رابطه بین نگرش فرد و تمایل رفتاری مطرح شده در مدل پذیرش تکنولوژی، مسئله ای خاص و گیج کننده است، این مدل توسط دیویس و ونکتش^[۵۳]۱ با حذف سازه نگرش در سال ۱۹۹۶، مورد اصلاح قرار گرفت. [واینیو، ۲۰۰۶، ص ۱۸].

سودمندی به دست آمده

سهولت استفاده به دست آمده

متغیرهای خارجی

استفاده واقعی از سیستم

تمایل رفتاری به استفاده

[شکل ۲-۵)، اجزاء و روابط مدل اصلاح شده پذیرش تکنولوژی، دیویس و ونکتش، ۲۰۰۰]

یکی از مزیّت های مهم مدل پذیرش تکنولوژی این است که این مدل، چارچوبی جهت بررسی تأثیر متغیرهای خارجی بر استفاده از تکنولوژی مورد نظر ارائه می‌کند. در واقع بسیاری از محققّان، متغیرهای اضافی را برای پذیرش تکنولوژی پیشنهاد کرده‌اند و اعتقاد دارند که این متغیرهای خارجی ممکن است به عنوان راهی برای بهبود توانایی پیش گویی مدل عمل کنند. پیشنهاد شده است که سازه‌های رفتاری و متغیرهای خارجی دیگری که منعکس کننده محیط وظیفه ای کاربر است، در مدل پذیرش تکنولوژی ادغام شود. [هانگ، ۲۰۰۱، ص ۹۷].

مدل پذیرش تکنولوژی به مدیران ارشد مسئول و توسعه محصولات آنلاین بانکداری و توسعه دهندگان سیستم های اطلاعاتی برای پیشگویی قصد رفتاری کاربران کمک می‌کند. این دانش یا حداقل بینش اضافی، به آن ها اجازه می‌دهد که روش هایی را توسعه دهند که استفاده کنندگان از سیستم را آسان و آسان تر سازد و متخصصان بانکداری و فناوری را قادر سازد تا روش های جدیدی را برای برآوردن نیازها و انتظارات مشتریان بانکداری اینترنتی به کار گیرند. [رحمتی غفرانی، ۱۳۸۸، ص۸۰].

تئوری پذیرش تکنولوژی به بررسی استفاده از یک فناوری و تکنولوژی جدید می پردازد و نشان می‌دهد به مرور زمان که افراد تجربه بیشتری از فناوری به دست می آورند، به قضاوت ‌در مورد سودمندی یک سیستم بر اساس مزایای موقعیت بالقوه ناشی از استفاده بیشتر از اطلاعات اجتماعی در شکل دهی سودمندی ادراکی توجه می‌کنند. عوامل و متغیرهای سودمندی به دست آمده و تمایل رفتاری به دست آمده با متغیرهای سودمندی درک شده و تمایل به پذیرش بانکداری اینترنتی تحقیق همسو و هم جهت می‌باشند.

۲-۳-۸) خلاصه