قیمت‌های محاسبه شده می‌توانند به عنوان محدودیتی بر قیمت نفت اعمال شوند. بدین معنی که نفت تنها شاخص تعیین کننده قیمت در بازار رقابتی حامل‌های مختلف انرژی در تحلیل‌های میان مدت و طولانی مدت نخواهد بود.

۲-۵-۲ ماتریس تجارت زغال‌سنگ و گاز

در این ماتریس سهم صادرات مناطق به بازارهای هدف مشخص می‌شود. نمونه‌ای از این ماتریس‌ها برای گاز و زغال‌سنگ از مناطق ویژه به ۴ بازار اصلی دنیا در جدول آمده است.

جدول۲‑۲: ماتریس ساده شده بازگانی صادرات گاز و زغال‌سنگ

در این ماتریس بازار جهانی به ۴ بازار مهم تقسیم شده است: آمریکا (شمالی و جنوبی)، اروپای غربی و آفریقا، اروپای شرقی و کشورهای اتحاد جماهیر شوری سابق و آسیا. سپس سهم تأمین ‌کنندگان عمده این بازارها از هر کدام از این بازارها معلوم شده است. در این ماتریس ۱۰ کشور از بزرگ‌ترین صادرکننده‌گان گاز دنیا، حدوداً ۹۵% گاز دنیا را به ۲۲ کشور از بزرگترین واردکنندگان دنیا صادر می‌کنند. صادرات ۸ کشور از بزرگترین صادرکنندگان زغال‌سنگ دنیا به ۲۲ کشور از بزرگترین وارد ‌کنندگان نیز ۸۵% بازرگانی زغال‌سنگ دنیا را شامل می‌شود.

برای گاز، بیشتر واردات بازار آمریکا از کانادا و واردات اروپای شرقی از روسیه است. اروپای غربی از طریق ۴ تأمین کننده که هر کدام تقریباً ۲۰% سهم را برعهده دارند تغذیه می‌شود. بازار آسیا (ژاپن) توسط اندونزی و کشورهای خاورمیانه تأمین می‌شود. داده ها نشان می‌دهد که حدوداً نیاز هر بازار از کشورهای همان منطقه تأمین می‌شود. در این بازار تنها روسیه و الجزایر به بیش از یک بازار صادرات دارند. امّا بازار زغال‌سنگ تمرکز کمتری در بخش تأمین نسبت به گاز دارد.

استفاده از این اطلاعات و جداول برای تحلیل‌های میان و بلند مدت، عملاً با فرض پایدار بودن اطلاعات ممکن است. از همین فرض برای تخمین صادرات و وضعیت بازار در الگوی پولس استفاده شده است.

۲-۵ منابع زغال سنگ در ایران

کشور ما ایران به دلیل شرایط متنوع زمین شناسی دارای کانسارهای متنوع زغالی است. طبق آخرین آمار حاصله از مرکز آمار ایران، میزان ذخایر قطعی زغال سنگ در کشور در سال ۱۳۸۰ معادل ۳۱۰ میلیون تن برآورد گردیده است. این رقم در سال ۱۳۷۶ برابر ۱۰۳ میلیون تن بوده که متوسط نرخ رشد ذخایر، که نشان از اکتشاف ذخایر جدید دارد، معادل ۳۷ درصد بوده است. تعداد معادن فعال زغال سنگ در کشور که اغلب آن ها خصوصی می‌باشند، ۸۳ معدن گزارش گردیده است. قسمت عمده منابع زغالی ایران در پنج ناحیه یعنی در نواحی ذیل واقع شده است :
I.ناحیه کرمان ـ نای بند (طبس)

II.ناحیه البرز

III.نایه شمال شرق خراسان

IV.کاشان ـ اصفهان

V.مراغه (آذربایجان)

۲-۶ وضعیت تولید زغال سنگ ^[۲۲]

زغال‌سنگ از انرژى‌هاى فسیلى فراوان، ارزان ولى با بازدهى نسبتاً اندک گرمائى به‌حساب مى‌آید میزان انرژى حاصل از سوخت ۸۰/۰ دلار زغال‌سنگ معادل انرژى حاصل از سوخت ۲ دلار نفت است ایران در زمینه استحصال و استخراج مواد معدنی در چند سال اخیر رشد چشمگیری داشته اما در زمینه زغال‌سنگ که پیشینه‌ای۴۰ ساله دارد، به دلایلی این روند ثابت بوده یا رشد محدودی داشته است.با این حال ‌به تازگی رییس خانه زغال‌سنگ ایران تأکید کرده زغال‌سنگ نیازمند توجه بیشتر بوده و از ظرفیت قوی برای جایگزینی به جای نفت نیز برخوردار است. در واقع جایگزینی یک ماده معدنی برای تولید انرژی به جای نفت از آن جهت حائز اهمیت است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی قرن آینده را قرن جنگ بر سر انرژی پیش‌بینی می‌کنند و معتقدند در شرایطی که می‌توان از سایر مواد برای تولید انرژی استفاده کرد مصرف نفت منطقی نیست. ‌بنابرین‏ با توجه ‌به این موضوع این سوال در ذهن ایجاد می‌شود اگر امکان استفاده از ذخایر زغال‌سنگی برای تولید انرژی در کشور وجود دارد چرا تاکنون استفاده نشده و مورد توجه متولیان قرار نگرفته است. اما در مقابل این اظهار نظر کارشناسان و فعالان حوزه زغال‌سنگ معتقدند ذخایر و نوع زغال‌سنگ کشور به گونه‌ای است که هزینه تمام شده استخراج صرفه اقتصادی لازم برای استفاده از این ماده معدنی در تولید انرژی مورد نیاز کشور را فراهم نمی‌کند به گونه‌ای‌که حتی معادن زغال‌سنگ موجود در کشور به جهت همین مشکلات اقتصادی در شرف تعطیلی به سر می‌برند.تولید زغال سنگ خام در ایران سالانه به یک میلیون و ۸۰۰هزار تن می‌رسد که در کل میزان ذخیره احتمالی زغالسنگ کشور؛ سه میلیارد تن می‌باشد

۲-۷ مزایا و معایب منابع زغال سنگ

مصرف زغال سنگ در اروپا از دوران انقلاب صنعتی به عنوان منبع اصلی انرژی آغاز شد و تا دهه ۱۹۵۰ بزرگ­ترین سهم را در تأمین انرژی جهان داشت ولی از آن تاریخ به بعد نفت و گاز جایگزین زغال سنگ شد. البته هنوز هم در بعضی از کشورهای جهان مانند چین، زغال سنگ در مقایسه با سایر منابع انرژی مصرف بیش­تری دارد. در این میان در ایران نیز مزایای متعدد استفاده از زغال سنگ حرارتی را به عنوان یک حامل انرژی با پتانسیل بالقوه بالا در کشور مطرح نموده است، که برخی از این مزایا عبارتند از تنوع بخشی سبد انرژی کشور؛ ایجاد اشتغال و سرمایه گذاری در مناطق محروم با توجه به نزدیکی این ذخایر؛ قرار گرفتن این ذخایر در مناطق کویری و کم جمعیت و وجود روش ها و تجهیزات متنوع کاهش و کنترل آلودگی ناشی از استفاده از زغال سنگ در جهان و در نتیجه کاهش عوارض زیست محیطی آن. علاوه بر این مزایا، استفاده از زغال سنگ حرارتی مزایای دیگری در سایر حوزه های انرژی برای کشور دارد که از آن جمله می‌توان به کاهش سرعت مصرف سایر حامل های انرژی در تولید برق، جلوگیری از تخریب جنگل ها برای مصارف حرارتی برخی مناطق مسکونی، ایجاد طرح های اشتغال زایی در حوزه معدن و صنایع وابسته و عمران در مناطق کویری که فاقد استعداد های دامپروری و کشاورزی هستند، اشاره کرد.در ایران اولین تلاش های ناموفق در جهت تولید انرژی الکتریکی از زغالسنگ در سال ۱۳۴۷ با احداث نیروگاه زغالسوز زرند کرمان (دو واحد ۳۰ مگاواتی) شروع شد، (لازم به توضیح است که در آن زمان کل ظرفیت نیروگاهی کشور ۱۰۰۸ مگاوات بوده، و در مجموع این دو واحد در آن زمان حدود ۶ درصد سهم نیروگاهی را تشکیل می داده است، که این سهم برای شروع تولید برق از زغال سنگ بسیار خوب بوده است). اگر چه تأسیسات به کارگیری زغال در این مجموعه به طور کامل نصب گردید ولی از سال ۱۳۵۲ که بهره برداری از نیروگاه آغاز شد به علت عدم تحویل به موقع سوخت و نیروگاه با سوخت دوم یعنی مازوت بهره برداری گردید.