منابع پایان نامه ها | قسمت 10 – پایان نامه های کارشناسی ارشد |
 |
۳-۱۳-۲) دسته‌بندی ارزشیابی آموزشی با توجه به موضوع ارزشیابی
ارزشیابی به این منظور به کار می‌رود که تعیین شود آیا هدف‌های موردنظر تحقق‌یافته‌اند یا نه؛ بنابرین، یکی از راه‌های تقسیم‌بندی انواع ارزشیابی‌ها با توجه به موضوع ارزشیابی است. از این لحاظ ارزشیابی‌های مختلف آموزشی را می‌توان در گروه‌های مختلف زیر قرارداد (سیف،۱۳۸۹: ۸۷).
۱-۳-۱۳-۲) ارزشیابی از دانش‌آموزان و دانشجویان
منظور از این ارزشیابی عمدتاًً ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی[۵۸] یا ارزشیابی از میزان یادگیری آنان است. ولی عوامل دیگری مانند هوش، شخصیت، نگرش، علاقه و… هم توسط ابزارهایی مانند آزمون‌های معلم ساخته و میزان شده، پروژه های کار عملی، گزارش‌های شفاهی و مشاهدات رسمی و غیررسمی سنجیده می‌شود. عمده‌ترین ملاک قضاوت در ارزشیابی آموزشی هدف‌های آموزشی از پیش تعیین‌شده هستند. استفاده از این نتایج هم برای قضاوت در مورد عملکرد یادگیرندگان و هم درباره اثربخشی کیفیت آموزش و روش‌ها و مواد آموزشی مفید هستند (فتوحی و همکاران،۱۳۸۹: ۳۸).
۲-۳-۱۳-۲) ارزشیابی از برنامه های درسی و مواد آموزشی
ارزشیابی آموزشی، گاهی به منظور تعیین اثربخشی برنامه درسی[۵۹] یا مواد آموزشی[۶۰] انجام می‌شود و شامل ارزشیابی از عواملی چون روش‌های آموزشی، کتاب‌های درسی، مواد دیداری – شنیداری و تدارکات فیزیکی و سازمانی است. ارزشیابی از برنامه درسی ممکن است شامل ارزشیابی از یک برنامه کامل و یا ارزشیابی از جنبه کوچکی از یک برنامه کامل، مانند استفاده از فیلم‌های آموزشی، باشد. نمونه هایی از عناصر برنامه های درسی که می‌توان از آن ها ارزشیابی به عمل آورد عبارت‌اند از آموزش برنامه‌ای، آموزش انفرادی، آموزش به کمک کامپیوتر و مانند این‌ها (سیف،۱۳۸۹: ۸۸).
در ارزشیابی از برنامه های درسی و مواد آموزشی نیز عمده‌ترین ملاک پیشرفت تحصیلی یا میزان یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان است؛ اما علاوه بر این از ملاک‌های دیگری چون نگرش معلمان و یادگیرندگان نیز می‌توان سود جست. مثلاً می‌توان تعیین کرد که نظر معلمان نسبت به برنامه چگونه است، یا اینکه یادگیرندگان چگونه به آن واکنش می‌کنند. ملاک دیگر ارزشیابی از برنامه درسی و مواد آموزشی هزینه آن‌هاست. هر برنامه درسی که قرار است در یک مقیاس گسترده مورداستفاده قرار گیرد باید ازلحاظ کارآمدی با هزینه‌ای که صرف آن می‌شود تناسب داشته باشد. با یکسان بودن سایر شرایط، یک برنامه درسی جدید در صورتی ازلحاظ هزینه کارآمد به‌حساب می‌آید که در یکی از جهات زیر قابل دفاع باشد:
الف) ازلحاظ هزینه با سایر برنامه ها شبیه باشد، اما به پیشرفت بیشتری می انجامد.
ب) ازلحاظ هزینه کمتر از سایر برنامه ها خرج بردارد، اما به پیشرفت بیشتر یا مشابهی بینجامد.
ج) اگر از برنامه های دیگر پرهزینه‌تر است، در عوض به پیشرفت بیشتری بینجامد (سیف،۱۳۸۹: ۸۸).
۳-۳-۱۳-۲) ارزشیابی از آموزشگاه[۶۱]
این ارزشیابی تعیین می‌کند که هدف‌های پیش‌بینی شده برای آموزشگاه چه میزانی تحقق‌یافته‌اند و نقاط قوت و ضعف کدم‌اند. یکی از جنبه‌های مهم این ارزشیابی برنامه آزمون آموزشگاه است که هرچه برنامه جامع‌تر و کامل‌تر باشد به همان نسبت قابل‌اعتمادتر و باارزش‌تر است. هدف عمده هر آموزشگاهی نیز پیشرفت تحصیلی، نگرش یادگیرندگان و مفهوم خود دانش‌آموزان است (فتوحی و همکاران،۱۳۸۹: ۳۹).
۴-۳-۱۳-۲) ارزشیابی از کارکنان آموزشگاه
مقصود از ارزشیابی از کارکنان آموزشگاه[۶۲] ارزشیابی از همه کسانی است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم مسئول بازده‌های آموزشی مؤسسه آموزشی هستند. هرچند که این ارزشیابی بیشتر به منظور تعیین میزان اثربخشی یا کارآمدی هیئت آموزشی یا معلمان به کار می‌رود و لذا مهم‌ترین نوع ارزشیابی از کارکنان آموزشگاه ارزشیابی معلم[۶۳] است، اما سایر افرادی که در بالا بردن سطح یادگیری و سایر جنبه‌های موفقیت تحصیلی مؤثرند، مانند مدیران و مشاوران، نیز مشمول این نوع ارزشیابی هستند. در سال‌های اخیر بر ارزشیابی از اثربخشی معلمان سطوح مختلف تحصیلی تأکید زیادی شده است. روش‌های ارزشیابی معلم متنوع‌اند و غالباً موارد زیر را شامل می‌شوند:
-
- مصاحبه با معلم
-
- مشاهده از کلاس درس معلم
-
- نظر دانش‌آموزان و دانشجویان
-
- نظر والدین دانش‌آموزان و دانشجویان
-
- میزان یادگیری یا پیشرفت دانش‌آموزان و دانشجویان
-
- خود سنجی یا ارزشیابی از خود
-
- نظر همکاران معلم
-
- کارپوشه
- آثار علمی معلم (سیف،۱۳۸۹: ۹۰).
شاید پیچیده‌ترین نوع ارزشیابی، همین ارزشیابی کارکنان به‌ویژه ارزشیابی از کار معلمان است. علت پیچیدگی این روش ارزشیابی کم اعتباری و بی‌دقتی وسایل و روش‌های اندازه‌گیری و سنجش مورداستفاده در این نوع ارزشیابی است، زیرا هیچ یک از منابع اطلاعاتی پیش‌گفته اطلاعات دقیق و بی‌غرضانه‌ای را که برای یک ارزشیابی سالم ضروری هستند به دست نمی‌دهد؛ بنابرین، متخصصان ارزشیابی معلم پیشنهاد می‌کنند برای اینکه ارزشیابی سالم‌تری از معلمان به عمل آید، باید از همه منابع اطلاعاتی موجود داده های لازم را به دست آورد و قضاوت نهایی را بر اساس ترکیبی از آن ها انجام داد (سیف،۱۳۸۹: ۹۰).
۱۴-۲ انواع آزمون ها
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی دارای انواع مختلفی هستند. یک دسته‌بندی معروف از آن ها شامل آزمون‌های تشریحی یا انشایی، آزمون‌های کوته پاسخ، آزمون‌های صحیح و غلط و جور کردنی و آزمون‌های چندگزینه‌ای هست (فتوحی و همکاران،۱۳۸۹: ۷۸).
۱-۱۴-۲) آزمون‌های تشریحی[۶۴] یا انشایی
آزمون تشریحی نوع غیرعینی (ذهنی) روش های سنجش باز پاسخ یا پاسخ ساز هستند. بسته به آزادی عمل آزمون‌شونده در پاسخ دادن به سؤال‌ها دو نوع آزمون تشریحی وجود دارند که یکی آزمون تشریحی گسترده پاسخ[۶۵] و دیگری آزمون تشریحی محدود پاسخ[۶۶] است (سیف،۱۳۹۰: ۵۹۹).
در آزمون‌های تشریحی گسترده پاسخ، هیچ گونه محدودیتی برای آزمون‌شونده منظور نمی‌شود و او عملاً آزاد است تا هر طور که مایل باشد پاسخ خود را بپروراند و سازمان دهد. آزمون‌شونده در پاسخ دادن به سؤال‌های این نوع آزمون، هم ازلحاظ زمان پاسخ‌دهی و هم از جهت مقدار پاسخ، آزادی کامل دارد. در آزمون‌های تشریحی محدود پاسخ، آزمون‌شونده در دادن پاسخ به سؤال‌ها آزادی کامل ندارد، بلکه صورت سؤال او را ملزم می‌سازد تا پاسخ خود را در چارچوب شرایطی خاص محدود کند. همچنین این سؤال‌ها برای پاسخ آزمون‌شونده، هم ازلحاظ زمان پاسخ‌دهی و هم ازنظر مقدار پاسخ، محدودیت‌هایی قائل می‌شوند (سیف،۱۳۸۹: ۱۵۵-۱۵۴).
۱-۱-۱۴-۲) محاسن و معایب آزمون‌های تشریحی
صاحب‌نظران و متخصصان نظرهای موافق و مخالف زیادی نسبت به کاربرد آزمون‌های تشریحی ابراز داشته‌اند. مدافعان این نوع آزمون‌ها محاسن آن ها را به شرح زیر شمرده‌اند:
الف) تهیه این آزمون‌ها از آزمون‌های عینی آسان‌تر است؛
ب) این آزمون‌ها توانایی پاسخ دادن به سؤال‌ها را می‌سنجد نه توانایی انتخاب پاسخ‌ها را؛
ج) موقعیت‌های واقعی‌تری را به آزمون‌شوندگان عرضه می‌کند.
ولی علی‌رغم محاسن این نوع آزمون‌ها، معایبی هم وجود دارد که کارایی آن را می‌کاهد ازجمله:
فرم در حال بارگذاری ...
|
[دوشنبه 1401-09-28] [ 10:30:00 ب.ظ ]
|
