۲- سبک تصمیم‌گیری احساسی: در این سبک مبنای انتخاب فرد آن است که احساس وی به صورت شهودی چه چیز را درست می‌داند. در اینجا تأکید بر تماس با حس درونی‌، ترجیحات ذهنی و فرایند ارزشی درونی است در این سبک ممکن است فرد حق انتخاب‌های مختلف را در نظر گرفته و ارزیابی کند‌، ولی ملاک نهایی انتخاب این است که چه حس می‌کند تا این که چه فکر می‌کند .

۳- سبک تصمیم‌گیری بیش گوش بزنگ: در این سبک فرد به قدری تحت تأثیر تعارض و استرس تصمیم‌گیری‌، مضطرب و بر انگیخته می‌شود که کارآمدی تصمیم‌گیری وی کاهش پیدا می‌کند. در چنین حالتی معمولاً فرد نمی تواند اطلاعات مربوط را به میزان کافی در نظر گرفته و سبک و سنگین کند و یا ممکن است به قدری در جزئیات فرو رود که پرسپکتیو را از دست بدهد.

۴- سبک تصمیم‌گیری اجتنابی: در این سبک‌، فرد یا لزوم تصمیم‌گیری را انکار می‌کند و یا امیدوار است که همه چیز خود به خود درست شود و یا به تکنیک‌های به تأخیر انداختن مثل امروز و فردا کردن متوسل می‌شود. در اینجا هدف‌، حفظ آسایش روان شناختی کوتاه مدت به هزینه گزاف است.

۵- سبک تصمیم‌گیری تکانه‌ای: در این سبک فرد به سرعت و بر مبنای تکانه‌های ناگهانی تصمیم می‌گیرد و به ارزیابی آرام و منطقی نمی پردازد.

۶- سبک تصمیم‌گیری مطیعانه: در این سبک فرد بر اساس انتظارات دیگران تصمیمی می‌گیرد. ویژگی اصلی این سبک انفعال است. فرد اجازه می‌دهد دیگران تصمیم‌ها را به او تحمیل کنند یا اجازه می‌دهد که دیگران برای وی تصمیم بگیرند.

۷- سبک تصمیم‌گیری اخلاقی: در این سبک‌، مبنای انتخاب یک کد اخلاقی است که می‌تواند مربوط به تعلیمات مذهبی بوده و یا در صورتی که فرد مذهبی نباشد بر اساس اصول اخلاقی شخصی وی باشد. این تصمیم‌ها‌، بازتاب علاقه اجتماعی و نیز علاقه به خود می‌باشد.

سبک تصمیم‌گیری منطقی که کارآمدترین سبک است خود دارای هفت مرحله زیر است:

الف) مرحله مواجه شدن با تصمیم: این مرحله از سه ویژگی زیر حاصل می‌شود:

۱- باز بودن نسبت به اطلاعات خارجی و محیط اطراف

۲- باز بودن نسبت به اطلاعات درونی

۳- وضوح و تمرکز موضوع و پرهیز از جملات مبهم و کلی

ب) مرحله خلق حق انتخاب و جمع‌ آوری اطلاعات درباره‌ آن ها: در اینجا باید قواعد بارش فکری یعنی عدم انتقاد از ایده ها‌، خوشامدگویی به هر ایده‌ای و اهمیت دادن به آن را ‌در مورد خود نیز به کار بریم.

ج) ارزیابی پیامدهای پیش‌بینی شده‌ حق انتخاب‌ها: بهترین راه برای ارزیابی پیامدهای احتمالی تصمیم مورد نظر برای دیگران‌، این است که به جای این که ذهن آن ها را بخوانیم‌، اجازه دهیم که خودشان حرف بزنند.

د) متعهد کردن خود به یک تصمیم

ه) طرح‌ریزی برای چگونگی اجرای تصمیم

و) اجرای تصمیم: در این مرحله توجه به موارد زیر ضروری است:

۱- زمان‌بندی

۲- تعارض پس از تصمیم‌گیری در هنگام آغاز اجرای تصمیم زیاد است ولی وقتی روند کار را ادامه داده و نسبت به درستی تصمیم خود اعتماد پیدا کنیم‌، تعارض و اضطراب نیز کاهش می‌یابد.

۳- عذر و بهانه نیاوردن.

۴- باید در مقابل عکس‌العمل‌های دیگران هم قوی و هم انعطاف‌پذیر باشیم.

۵- پاداش دادن به خود

۶- کنار آمدن با حس نومیدی و درماندگی

ز) ارزیابی پیامدهای واقعی اجرای تصمیم

مهارت حل مسأله

گفتیم که مهارت تصمیم‌گیری در ارتباط با مهارت حل مسأله است. حل مسأله یکی از مهم‌ترین فرایندهای تفکر است که به ما کمک می‌کند تا مقابله مؤثری با مشکلات و چالش‌های زندگی داشته باشیم. حل مسأله شامل ۵ مرحله است که قبل از بررسی این مراحل باید به شرط ضروری برای وارد شدن در فرایندهای مسأله بپردازیم و آن «پذیرش مسأله» است در پذیرش مسأله دو بعد متمایز وجود دارد: نخست اعتراف به وجود مشکل و دوم متعهد کردن خود به تلاش برای حل مشکل. بعد از پذیرش مسأله ۵ مرحله زیر در فرایند قابل توجه است:

۱- مشکل چیست: مرحله اول حل مسأله‌، تعیین دقیق مشکل و مسأله است. برای مثال این دو صورت مسأله مختلف را در نظر بگیرد .

«من آدم بدبختی هستم» «من فقط کارم را از دست داده‌ام.»

این مرحله دارای مراحل فرعی زیر است:

الف) درباره‌ مسأله چه اطلاعاتی داریم.

ب) می‌خواهیم به چه نتایجی برسیم.

ج) چطور مسأله را تعریف می‌کنیم.

۲- در نظر گرفتن راه حل‌های مختلف حل مسأله: نکته مهم در این مرحله آن است که نباید هیچ گونه ارزیابی و قضاوتی ‌در مورد راه حل‌ها صورت گیرد‌، چون در غیر این صورت جریان آزاد ایده ها با مانع روبرو می‌شود. ارزیابی مخصوص مرحله بعد است.

۳- ارزیابی راه حل‌ها: بر اساس سه مورد زیر صورت می‌گیرد:

الف) تعیین مزایای راه حل

ب) تعیین معایب راه حل

ج) تعیین اطلاعات دیگری که برای ارزیابی راه حل‌ها نیاز داریم.

۴- انتخاب راه حل و برنامه ریزی برای اجرای راه حل: استراتژی‌هایی که به انتخاب راه حل کمک می‌کنند عبارتند از:

الف) ارزیابی و مقایسه راه حل‌ها

ب) خلق یک راه حل جدید

ج) امتحان کردن راه حل در تصور خود

۵- ارزیابی تأثیر راه حل: نکته مهم در این مرحله آن است که وقتی برای حل یک مسأله تلاش می‌کنیم‌، نباید در این دام بیفتیم که فقط یک راه حل درست وجود دارد و اگر آن راه حل به نتایج مورد نظر دست نیافت‌، همه چیز از دست رفته است. ما باید مرتب این نکته را به خود یادآوری کنیم که غالباً برای حل مشکلات راه حل‌های متعددی وجود دارد و هر راه حلی که بر می‌گزینیم یک راه حل موقتی و آزمایشی است. زیرا صرف نظر از این که تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات چقدر دقیق و سیستماتیک بوده‌، در نهایت این تجربه است که به ما می‌گوید که آیا تصمیم‌ها درست بوده‌اند و یا نیاز به تغییر و تعدیل دارند. (سلیگمن، ۲۰۰۳)

مهارت تفکر خلاق / تفکر انتقادی

به طور کلی در تفکر خلاق ما از شیوه های زیر کمک می‌گیریم:

– تفکر مثبت (یادگیری فعال- جستجوی اطلاعات جدید)

– ابراز خود (برای تصمیم‌گیری تشخیص حق انتخاب‌های دیگر)

– تشخیص راه حل‌های جدید برای مشکلات

در تفکر انتقادی نیز شیوه های زیر به کمک ما می‌آیند:

– ادراک تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بر ارزش‌ها‌، نگرش‌ها و رفتار

– آگاهی از نابرابری‌ها‌، پیش‌داوری‌ها و بی عدالتی‌ها

– واقف شدن ‌به این مسأله که دیگران همیشه درست نمی‌گویند

– آگاهی از نقش یک شهروند مسئول

یکی از ابعاد مهم تفکر انتقادی‌، بررسی دقیق موقعیت‌ها با پرسیدن سؤالات مناسب و مربوط است. در حقیقت توانایی پرسیدن سوال مناسب به فهم بیشتر دنیا کمک کرده و موجب می‌شود که تصمیم‌های ‌آگاهانه‌گری بگیریم یکی از این شیوه ها در این تفکر آن است که از خود سؤال کنیم چرا به بعضی عقاید وابسته هستیم و چطور ‌به این نظرات رسیده‌ایم. منبع اصلی عقاید و نظرات معمولاً چهار مورد زیر است:

۱- مانند والدین‌، آموزگاران و مراجع قدرت …

۲- کتب

۳- شواهد حقیقی

۴- تجربه‌ شخصی

لازم است در تفکر انتقادی به ارزیابی اعتبار این منابع بپردازیم. ترکیب دو توانایی مشاهده موقعیت‌ها از نقطه نظر دیگران و بررسی دلایل و شواهد نقطه نظرات مختلف به فهم کامل‌تر و بینش عمیق‌تر نسبت به موقعیت‌های زندگی کمک می‌کند.

۲-۴۵- فرایند شناختی ناسازگارانه و ناکارآمد^[۱۱۵]

مطالعات و گزارش های افراد مبتلا به اختلال احتکار حاکی از آن می‌باشد که این بیماران سوگیری توجه به مسائل بی اهمیت و جزئی مانند اندوختن غیر ضروری اشیاء دارند(تولین و همکاران،۲۰۰۹).همچنین بعضی نتایج نشان داده است که این افراد در حافظه^[۱۱۶] و عملکرد اجرایی^[۱۱۷] نیز مشکل دارند(گریشام و همکاران، ۲۰۰۷).

۲-۴۶- مشکلات محتوایی در شناخت

مسئولیت پذیری زیاد ‌در مورد حفظ اشیاء و کمال گرایی در حفظ و نگهداری اشیاء می‌تواند نقش مهمی در شروع و حفظ اختلال احتکار داشته باشد. مسئولیت پذیری افراطی، باعث می شود تا بیمار خود را وقف حفاظت از اشیاء و جلوگیری از هدر رفتن آن ها کند. همچنین خیتی از این افراد بر این باورند که حفظ اشیاء و اموال احساس کنترل زندگی و دوری از مشکلات را برای فرد فراهم می‌کند. همچنین خیلی از این بیماران بر خلاف بیماران OCD که به افکار و اعمال وسواسی خود بینش و آگاهی دارند، نسبت به وسواس احتکار خود آگاهی و بینش ندارند و فکر می‌کنند که این اعمال و افکارشان غیر منطقی نیست و حتی مفید هم هست.بعضی از محققان این ضعف بینش را در این بیماران به آسیب عملکرد در ناحیه پیش پیشانی و قشر پیشانی حدقه ای^[۱۱۸] نسبت می‌دهند(ووگل^[۱۱۹] و همکاران،۲۰۰۵؛ سالمون^[۱۲۰] و همکاران،۲۰۰۶).

۲-۴۷- دلبستگی هیجانی نسبت به اشیاء^[۱۲۱]

بعضی از نظریه پردازان(مانند استکی و همکاران،۲۰۰۳) بر این باورند که افراد مبتلا به اختلال احتکار در کودکی به جای انسان به اشیاء و حفظ آن ها دلبستگی دارند. به عبارت دیگر، این نظریه پردازان بر این باورند که این افراد با حفظ و نگهداری اشیاء به امنیت و آرامش روانی می‌رسند و با تلاش برای دور انداختن آن ها احساس تنش و احساس از دست دادن منبع امنیت و از دست دادن جزئی از خود به آن ها دست می‌دهد(ربیعی، ۱۳۹۳).

۲-۴۸- رفتارهای اجتنابی

چنانچه پیش تر آمد بیماران مبتلا به اختلال احتکار، باورها و افکاری دارن که باعث احتکار و جمع‌ آوری وسایل و اشیاء می شود و زمانی که این افراد سعی می‌کنند اشیاء و وسایل را دور بیندازند دچار اضطراب و تنش می‌شوند و همین عامل باعث می شود که از این عمل اجتناب کنند. از دیدگاه رفتاری، دلیل اصلی دوام اختلال احتکار رفتارهای اجتنابی ‌در مورد دور انداختن اشیاء و لوازم غیر ضروری است. به عبارت دیگر، از منظر این دیدگاه بیماران مبتلا به وسواس احتکار از دور انداختن اشیای غیر لازم اجتناب و دوری می‌کنند و همین مسئله باعث تداوم بیماری و اصلاح نشدن افکار غیر منطقی در این افراد می شود.

رفتارهای افراطی خرید، ذخیره کردن و انبار کردن از جمله رفتارهایی است که از بهبودی این افراد جلوگیری می‌کند. رفتارهای اجتنابی و وسواسی به طور موقت اضطراب و تنش را در این افراد کاهش می‌دهد ولی در درازمدت باعث ماندگاری و دوام بیماری در این افراد می شود. این افراد اغلب بعد از اعمال اکتساب و ذخیره کردن احساس هیجان مثبت می‌کنند. حتی گاهی اوقات این افراد نسبت به ذخیره سازی و احتکار دید مثبت دارند و بر این عقیده هستند که با این کار از بعضی مشکلات آینده جلوگیری می‌کنند.

در نظریه فراشناخت، این تجربه و دید مثبت نسبت به ذخیره سازی بی مورد که معمولأ می‌تواند شروع کننده اختلال احتکار در افراد باشد با عنوان باور مثبت فراشناختی شناخته می شود. نظریه پردازان فراشناختی بر این باورند که دید و باور مثبت به یک عمل و رفتار غیر ضروری می‌تواند باعث شروع و تداوم آن عمل شود(ربیعی، ۱۳۹۳).

۲-۴۹- پنج خطای فکر بنیادین در افراد مبتلا به اختلال وسواس احتکار

الف) وابستگی(دلبستگی) هیجانی افراطی به اشیاء: ممکن است فرد مبتلا به وسواس احتکار فکر کند که این انباشته ها و وسایل بخشی از وجود اوست. در نتیجه فکر رها کردن برخی از آن ها ممکن است برایش احساس تهدید ایجاد کند، انگار که قرار است بخشی از وجودش را از فرد جدا کنند.

ب) ترس از مشکلات حافظه: ممکن است این افراد نگران آن باشند که اگر چیزی دور از چشمان آن ها باشد از ذهنشان هم بپرد؛و دچار فراموشی ‌در مورد آن ها شوند. نگرانی ‌در مورد حافظه ممکن است ‌به این افراد این انگیزه را بدهد که چیزهای مختلف را جمع و جور نکنند که این کار به طور زیانباری باعث به هم ریختگی اطراف می شود.

پ) نیاز مبالغه آمیز برای کنترل دارایی ها: ممکن است این افراد نیاز بسیار شدیدی به کنترل چیزهایی داشته باشند که جمع‌ آوری کرده‌اند. وقتی کسی آن ها را جابجا کند یا حتی به آن ها دست بزند، ممکن است این احساس را داشته باشند که حق و حقوق شخصی شان پایمال شده است.

ت) تزلزل در تصمیم گیری: ممکن است برای تصمیم گیری حتی در موارد جزئی نظیر اینکه برای شام چه چیزی خورده شود یا امروز چه لباسی پوشیده شود، با مشکلات زیادی مواجه باشند. در نتیجه، وقتی مجبور به اقدام در موردی می‌شوند، نمی خواهند که تصمیم اشتباهی بگیرند و چیزی را دور بریزند که بعدأ از دور ریختنش پشیمان شوند.

ث) مشکل طبقه بندی کردن: ممکن است برای مرتب کردن اشیا و اینکه کدام اشیاء باید نگهداری شود و کدام دور ریخته شود با مشکل مواجه شوند(اردن و دالکورسو، ۲۰۰۹؛ ترجمه جان بزرگی و آگاه هریس،۱۳۹۴).

۲-۵۰- شیوع

تحقیقات درباره شیوع اختلال ذخیره کردن که از لحاظ ملی بیانگر باشد، وجود ندارد. زمینه یابی های جامعه، شیوع نقطه ای ذخیره کردن را که اهمیت بالینی دارد، در ایالت متحده و اروپا تقریباً ۲ تا ۶ درصد برآورد می‌کنند. اختلال ذخیره کردنف مردان و زنان را مبتلا می‌کند، اما چند تحقیق همه گیرشناختی، شیوع به مراتب بیشتر را در مردان گزارش داده‌اند. این با نمونه های بالینی مغایر است، که عمدتاًً زن هستند. به نظر می‌رسد که نشانه های ذخیره کردن در افراد مسن(۵۵ تا ۹۴) در مقایسه با افراد جوان (۳۴ تا ۴۴) تقریباً سه برابر شایع تر است(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).

۲-۵۱- شکل گیری و سیر

به نظر می‌رسد که احتکار در اوایل زندگی شروع می شود و تا مراحل آخر پیش می رود. نشانه های احتکارممکن است اولین بار در حدود ۱۱ الی ۱۵ سالگی پدیدار شوند، و در اواسط ۲۰ الی ۳۰ سالگی، مختل کردن عملکرد روزمره فرد را آغاز کنند و در ۳۰ تا ۴۰ سالگی موجب اختلال قابل ملاحظه بالینی شوند. شرکت کننده گان در تحقیقات پژوهش بالینی معمولاً ۵۰ تا ۶۰ ساله هستند. ‌بنابرین‏، شدت احتکار با هر دهه زندگی افزایش می‌یابد. بعد از اینکه نشانه ها شروع شدند، روند ذخیره سازی مزمن می شود، به طوری که عده معدودی از افراد از سیر افزایش و کاهش خبر می‌دهند. به نظر می‌رسد که احتکار بیمارگون در کودکان به راحتی از رفتارهای اندوختن و گردآوری که از لحاظ رشدی سازگارانه است، متمایز می شود. چون کودکان و نوجوانان معمولاً محیط زندگی و رفتارهای دور انداختن خود را کنترل نمی کنند، مداخله احتمالی اشخاص ثالث(مثلاً والدین مکان ها را قابل استفاده نگه می دارند و ‌بنابرین‏، تداخل را کاهش می‌دهند) باید هنگام تشخیص دادن در نظر گرفته شوند(انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳).

۲-۵۲- همزمانی اختلالات

در این قانون برای اولین بار به صورت دقیق و روشن ، تصریح شده است که در صورت بروز اختلاف در خصوص تناسب یا عدم تناسب اموال و اشیای دین با شئون و نیاز محکوم علیه ، تشخیص دادگاه صادرکننده ی حکم لازم الاجرا ،ملاک خواهد بود .لازم به ذکر است که ‌در مورد مستثنیات دین در خصوص مدیون تاجر و غیر تاجر تفاوتی قائل نشده اند^[۱۲۸] .

مبحث چهارم :مصادیق کلی مستثنیات دین

‌بنابرین‏ آن چه به طور کلی از مواد قانونی و نظرات حقوقی و دکترین و فقها جزء مستثنیات دین واقع می شود را در ذیل بیان می نمائیم .

۱- مسکن مورد نیاز مدیون و خانواده تحت تکفل او در حد شأن مدیون ؛

۲-وسیله نقلیه مورد نیاز و متنساب با شأن محکوم علیه ؛

۳-یک خط تلفن ؛

۴- آذوقه مورد نیاز محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی با توجه به عرف منطقه و شان مدیون

۵- اثاثیه وو لباس و اشیاء و اسباب مورد نیاز مدیون وافراد نحت سرپرستی او به حدی که رفع حرج گردد ؛

۶- کتب و مقالات و سایر وسایلی که برای تحقیق محققین و دانشمندان و اهل علم لازم است

۷- ابزارکارکسبه ،پیشه وران ،کشاورزان وسایر اشخاصی که وسیله امرار معاش محکوم علیه وافراد تحت تکفل وی؛

۸- اموال وزارتخانه ها و سازمان های دولتی ، اعتبار بودجه لازم جهت پرداخت محکوم به ندارند تا تصویب و ابلاغ بودجه یکسان ونیم بعد از سال صدور حکم قابل توقیف نمی باشد ؛

۹- اموال شهرداری ها که اعتبار و بودجه لازم را جهت پرداخت محکوم به ندارند تا تصویب بودجه سال آتی خود قابل توقیف نمی باشد ؛

۱۰-هزینه مسافرت مأمورین دولت و حقوق و مزایای نظامیانی که در جنگ هستند ؛

۱۱-زائد بر یک چهارم حقوق بازنشستگی یا وظیفه افراد موضوع ماده ۹۶ شروط بر اینکه دین مربوط به شخص بازنشسته یا وظیفه بگیر باشد ؛

۱۲-حق بیمه ناشی از فوت که به وارث تعلق می‌گیرد در صورتی که مدیون متوفی باشد ؛

نکته ای که در این جا قابل ذکر می‌باشد این است که این اموال که در فوق از آن ها یاد شد به غیر از شماره ۸و ۹ هر چند جزء مستثنیات دین می‌باشد اما قابل توقیف و تأمین خواسته می‌باشد لذا فقط نمی توان دین اموال را فروخت و استیفاءطلب کرد و فایده این توقیف این است که شاید مدیون در هنگام حکم قطعی دیگر این اموال جزء مستثنیات دین نباشند .

آخرین قانون موضوعه ای که در این خصوص وضع شده ماده ۵۲۴ قانون آئین دادرسی مدنی می‌باشد و در این قانون محور عمده ی مستثنیات دین ، عرف است . و در این قانون برای اولین بار مرجع حل اختلاف در خصوص تناسب ، نیاز و شأن ، دادگاه صارد کننده ی حکم قرار داده شده است^[۱۲۹] .

بخش سوم :ضمانت اجرای عجز غیر تاجر از پرداخت دین (آثار حکم اعسار ) ، ضمانت اجرا جهت وصول محکوم به و مصادیق ان ،مقررات جزایی و زوال وضعیت معسر

فصل اول:ضمانت اجرای عجز غیر تاجر از پرداخت دین(اثار حکم اعسار)

فصل دوم:ضمانت اجرا جهت وصول محکوم به و مصادیق ان

فصل سوم :مقررات جزایی در خصوص عجز غیر تاجر از پرداخت دین

فصل سوم:زوال وضعیت عجز غیر تاجر از پرداخت دین

فصل اول : ضمانت اجرای عجز غیر تاجر از پرداخت دیون

پس از اینکه مشخص شد غیر تاجر قادر به تأدیه دین یا هزینه دادرسی برای طرح دعوی نمی باشد و اعسار شخص ثابت شد، این اعسار آثار و تبعات خاص خود را دارد . در این فصل در دو مبحث جداگانه به آثار عجز غیر تاجر از پرداخت دین از هزینه دادرسی و محکوم به می پردازیم .

مبحث اول :آثار حکم اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

پس از آنکه محکمه دعوی اعسار را قبول نمود شخص معسرمی تواند از مزایای ذیل بهره مند شود که در چهار گفتار تشریحاً و مفصلاً به آن می پردازیم .

گفتار اول :معافیت موقت از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی

قبول اعسار از هزینه دادرسی ضمانت اجراء و آثاری دارد ، که در ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب (درامور مدنی )مصوب ۱۳۷۹ قانون گذار آمده صراحتاً مزایای که معسر می‌تواند از آن ها استفاده نماید را بیان نموده است ، که در ذیل به آن می پردازیم .

معافیت موقت از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی^[۱۳۰] .

پس از اینکه ادعای اعسار از هزینه دادرسی مورد قبول واقع شده معسر می‌تواند طبق بند ۱ ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی استفاده نماید :«۱- معافیت موقت از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی ‌در مورد دعوایی که برای معافیت از هزینه آن ادعای اعسار شده است .»

در قسمت دوم بند ۱ ماده ۵۱۳ ‌به این موضوع اشاره شده که تأدیه قمستی از هزینه دادرسی، که نشأن می‌دهد در صورتی که دادگاه ادعای معسر مبنی بر قسمتی از هزینه دادرسی را موًجه تشخیص دهد به آن حکم خواهد داد .

بند اول :محدوده هزینه دادرسی

هزینه های دادرسی به مفهوم اعم ، شامل چهار مورد به شرح زیر می‌باشد^[۱۳۱]:

مورد نخست – بهای ورقه ی دادخواست و اظهار نامه و برگ اجرائیه احکام دادگاه ها و…(بند ۶ ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین ):

مورد دوم – هزینه دادخواست که برای هر دادخواست ، صرف نظر از تعداد نسخه ، صفحات ، نوع دعوی (بند ۴ ماده ۳ قانون مذبور):

مورد سوم – هزینه های مطابقت اوراق با اصل آن ها ….(بند ۱۷ ماده ۳ قانون مذبور ):

مورد چهارم – هزینه های دادرسی به معنای اخص کلمه که نحوه ی محاسبه آن که هزینه احکام و قرارها شمرده می شود ( ماده ۵۰۲ و ۵۰۳ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ ):

ماده ۵۰۲ قانون آئین دادرسی مدنی هزینه دادرسی را شامل هزینه ‌برگ هایی که به دادگاه تقدیم می شود و هم هزینه قرارها و احکام دادگاه ها دانسته و هم در ماده ۵۰۳ قانون مذبور آمده :«هزینه دادخواست کتبی یا شفاهی اعم از درخواست بدوی و اعتراض به حکم غیابی و متقابل و ورود و جلب ثالث و اعراض شخص ثالث و دادخواست تجدید نظر و فرجام و اعاده دادرسی و هزینه وکالتنامه و برگهای اجرایی و غیره… همان است که در ماده (۳) قانون وصول برخی از درامدهای دولت و مصرف آن ‌در مورد معین مصوب ۱۳۷۳ و سایر قوانین تعیین شده است … ».همچنین این هزینه شامل هزینه نشر آگهی موضوع ماده ۷۳ قانون آئین دادرسی نیز می شود^[۱۳۲].

بند دوم : طرح دعوی واهی

یکی از دلایلی که می‌تواند در پرداخت هزینه دادرسی قابل توجه باشد ممانعت از طرح دعوی واهی می‌باشد چون در برخی از دعاوی هزینه دادرسی آنقدر سنگین می‌باشد که شخص از اقامه دعوی استنکاف می کند .

حال اگر شخصی واقعاً حقی از وی زائل شده باشد ولی برای اقامه دعوا توان پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشداینجاست که قانون‌گذار با وضع مقرراتی پیرامون اعسار از هزینه دادرسی ‌به این مقصود جامعه عمل می پوشاند و شرایطی که چنین افرادی بتواند به حق خویش رسد را مهیا می‌سازد .

گفتار دوم :معاف در کلیه مراحل دادرسی

پس از اثبات اعسار معسر می‌تواند از این حق در کلیه مراحل دادرسی نسبت به یک دعوا استفاده نماید ولی نمی وتواند از معافیت پرداخت هزینه دادرسی در دعاوی دیگر نیز استفاده نماید .

ماده ۵۰۸ قانون آئین دادرسی مدنی بیان می‌دارد :«معافیت از هزینه دادرسی باید برای هر دعوا به طور جداگانه تحصیل شود ولی معسر می‌تواند در تمام مراحل مربوط به همان دعوا از معافیت استفاده کند ».

موضوع جلوگیری از افت تحصیلی یا کوشش در جهت پیشرفت تحصیلی بالنفسه از اهمیت ویژه یی برخوردار است و همواره مورد توجه تمامی مسؤلان نظام آموزشی قرار گرفته است و سعی و تلاش دارد بتواند با بسیج نیروهای کارآمد سطح علمی و فرهنگی افراد را ارتقاء داده و مراکز و مؤسسات صنعتی، علمی و تجاری جامعه را از وجود متخصصان آگاه و توانمند بهره مند سازد. در نظام آموزشی ما بودجه های قابل توجهی به امر تعلیم و تربیت اختصاص داده شده و بر همین اصل هم هزینه های فراوانی در این راستا صرف گردیده و خواهد شد. لذا توجه ‌به این امر مهم ضرورت دارد تا بتوان جلوی یکی از آفت های بارز و آشکار نظام آموزشی را که همانا افت تحصیلی است، گرفت.

تجهیز دانشجویان به سلامت جسم وروان باعث ایمنی آن ها در برابر مشکلات می شود و آنان به راحتی می‌توانند با شرایط متغیر زندگی و رو به تکامل فناوری، با شیوه هایی که خانواده و جامعه آنان را مثبت می‌داند، انطباق یابند و نقشی مفید در جامعه داشته باشند. ‌بنابرین‏ افزایش سلامت روانی باعث کاهش آسیب های اجتماعی می شود. همچنین با حصول نتایج این پژوهش می توان حساسیت و نگرانی مسؤلان را در قبال سلامت روانی جوانان بیشتر کرد و سازمان ها و ارگان های ذیربط می‌توانند گام های مؤثری در جهت حفظ و ارتقای سلامت روان که در نهایت منجر به عملکرد بهتر فرد در جامعه می شود، بردارند و به مداخلات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مناسب دست زنند، تا در سایه سلامت جسم و روح ناهنجاری ها و مشکلات اجتماعی کاهش یافته و روابط در لوای تصحیح شیوه های رفتاری بهبودیابد.

لذا بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی و سلامت روانی دانشجویان که می‌تواند در پیشرفت تحصیلی آنهاتاثیر بسزایی داشته با شد از اهمیت خاصی برخوردار است این امر به دست اندر کاران آموزش عالی کمک می‌کند تا با بسط و توسعه شبکه های اجتماعی، مراکز و کلینیک های خدماتی مشاوره، روان درمان و مددکاری و ارائه ی بیشتر خدمات رفاهی و بهداشتی و مهارت های زندگی از شیوع ناراحتی های روانی – اجتماعی که گاه حتی گریبان گیر باهوش ترین و خلاق ترین دانشجویان می شود جلوگیری کنند. بر همین اساس برنامه ریزان جوامع توسعه یافته تلاش می‌کنند که میزان سلامت روانی افراد جامعه ی خود را ارتقاء بخشند و یکی از راه های ارتقاء سلامت روانی شناخت عواملی است که در افزایش این بعد از سلامتی تأثیرگذار است .برای انجام برنامه ریزی صحیح و جامع لازم است پژوهش هایی در زمینه شناخت میزان سرمایه اجتماعی و سلامت روانی دانشجویان و همچنین شناخت عوامل تأثیر گذار بر آن انجام پذیرد. ‌بنابرین‏ شناخت عوامل مرتبط با سلامت جسم و روان دانشجویان می‌تواند دست اندرکاران امر تعلیم و تربیت را در هدایت بر نامه های آموزشی و پرورشی کمک کند و آنان را به امور جوانان کشور آگاه ترگرداند . لذا با توجه به اهمیت سرمایه اجتماعی در توسعه و پیشرفت تحصیلی دانشجویان و نقش سلامت روان در تضمین کارآمدی و پویایی افراد در زمان تحصیل و پیشگیری از افت تحصیلی، انجام این تحقیق ضروری به نظر می‌رسد.

اهداف پژوهش

هدف اصلی

بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روان با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران می‌باشد.

اهداف فرعی

1. 1. تعیین وضعیت سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی .

1. 1. تعیین وضعیت سلامت روان در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی .

1. 1. تعیین وضعیت پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی .

1. 1. تبیین رابطه مؤلفه‌ های سرمایه اجتماعی(شناختی، رابطه ای، ساختاری) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان.

1. 1. تبیین رابطه مؤلفه های سلامت روان(جسمانی، اضطراب، اجتماعی و افسردگی) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان.

1. تعیین سهم هریک ازمولفه های سرمایه اجتماعی و سلامت روانی در پیشرفت تحصیلی دانشجویان.

فرضیه های پژوهش

1. 1. میزان سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر از حد متوسط است.

1. 1. میزان سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر از حد متوسط است.

1. 1. میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران بالاتر از حد متوسط است.

1. 1. بین مؤلفه‌ های سرمایه اجتماعی (شناختی، رابطه ای، ساختاری) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.

1. 1. بین مؤلفه‌ های سلامت روان (جسمانی، اضطراب، اجتماعی و افسردگی) با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.

1. مؤلفه‌ های سرمایه اجتماعی و سلامت روان در تبیین متغیر پیشرفت تحصیلی سهم متفاوتی دارند.

تعریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش

الف) تعریف نظری

• سرمایه اجتماعی^[۴]

منظور از سرمایه اجتماعی، سرمایه و منابعی است که افراد و گروه ها از طریق پیوند با یکدیگر می‌توانند به دست می آورند، ‌به این ترتیب سرمایه اجتماعى عبارت است از آن دسته از ارتباطات و شبکه هاى ارتباط اجتماعى که در جامعه موجودند و نیز میزان اعتماد و همکارى میان روابط موجود مى باشد(صفی الله صفایی و همکاران ، ۱۳۹۲ )

• سرمایه شناختی^[۵]

عنصر شناختی سرمایه اجتماعی اشاره به منابعی دارد که فراهم کننده مظاهر، تعبیرها، تفسیرها و سیستم های معانی مشترک در میان گروه هاست.(اکبری، ۱۳۸۶، ص۱۱).

• سرمایه رابطه ای^[۶]

عنصر رابطه ای سرمایه اجتماعی توصیف کننده نوعی روابط شخصی است که افراد با یکدیگر به خاطر سابقه تعاملاتشان برقرار می‌کنند(اکبری، ۱۳۸۶، ص۱۳).

• سرمایه ساختاری^[۷]

این عنصر سرمایه اجتماعی اشاره به الگوی کلی تماس های بین افراد دارد. یعنی شما به چه کسانی و چگونه دسترسی دارید.(اکبری، ۱۳۸۶، ص۲۷).

• سلامت روان^[۸]

سلامت روانی عبارت است از حداکثر سازش ممکن فرد با جهان، اطرافش، به طوری که باعث شادی و برداشت کاملاً مفید و مؤثر شود ( میلانی فر، ۱۳۸۹، ص۶۸).

• اعلائم جسمانی^[۹]

علائم جسمانی شامل علائم شبه جسمانی بدون علل عضوی که فرد گزارش می‌دهد، می‌باشد(بالایی، ۱۳۸۹، ص۵۵).

• اختلال خواب و اضطراب^[۱۰]

اشکال در شروع، تداوم و بیداری از خواب و علائمی نظیر دلشوره و گوش به زنگ بودن(بالایی، ۱۳۸۹، ص۵۶).

• کارکرد اجتماعی^[۱۱]

توانایی فرد در برقراری ارتباط مؤثر ، مفید و مداوم با دیگر افراد جامعه(بالایی، ۱۳۸۹، ص۵۶).

• افسردگی^[۱۲]

یک بیماری روان شناختی با علائمی نظیر کاهش علاقه به زندگی و فعالیت های روزمره(بالایی، ۱۳۸۹، ص۵۷).

ورزش جنبه‌های اجتماعی نیز دارد، زیرا معمولاً همراه دیگران انجام می شود ولی به هر حال در بردارنده تعامل نزدیک و گاهی تماس جسمی است. ورزش همچنین عزت نفس را نه فقط هنگام بردن، بلکه با انجام تمرین در سطح معقولی از شایستگی، متأثر می‌سازد. زندگی اجتماعی و ورزش شکل هایی از تفریح هستند.

۲-۲-۲-۷-۴ الکل و داروهای دیگر

داروها می‌توانند خلق مثبت ایجاد کنند و خلق منفی را مرتفع سازند. از طریق فعال شدن انتفال دهنده های عصبی در مغز این کار صورت می‌گیرد. الکل و پروزاک از نمونه های آشنای داروها به شمار می‌روند (همان منبع).

۲-۲-۲-۷-۵ موفقیت و تأیید اجتماعی

عزت نفس رابطه نزدیکی با شادکامی دارد و پژوهش نشان داده است یه موفقیت یکی از رایج ترین منابع سرور و شادمانی است. موفقیت و تأیید اجتماعی برای ما بسیار مهم هستند؛ عزت نفس تا حدودی به واکنش های دیگران و به عملکرد های موفقیت آمیز ما بستگی دارد. برخی از انواع دیگر “موفقیت” نظیر بردن قرعه کشی بخت آزمایی ، کمتر مؤثرند، واکنش‌های منفی دیگران و هیجانات منفی قوی نظیر، شرمساری^[۱۴۴]، به خودپنداره^[۱۴۵]صدمه می‌زنند. ایزارد (۱۹۷۷) فکر می کرد که شرمساری در ارتقاء همنوایی و خدمات به جامعه کارکرد مهمی دارد.

۲-۲-۲-۷-۶ موسیقی، دیگر هنر ها و مذهب

یکی از آسان ترین روش های ایجاد خلق مثبت در آزمایشگاه عبارت است از نواختن موسیقی نشاط آور، اگرچه این کا نه نیازهای زیست شناختی را ارضاء می‌کند و نه گوش دادن به موسیقی ارزش بقاء و زنده ماندن دارد. قسمتی از آنچه که موسیقی انجام می‌دهد عبارت است از تحریک صدای انسان و ممکن است به واسطه ی صدای انسان حالات هیجانی مختلف ایجاد شود. فردی که دارای حالت خلقی مناسب است به شیوه خاصی صحبت می‌کند، با افزایش زیر و بمی صدا، آهنگ خالص صدا، تغییرات ملایم زیر و بمی صدا، در حالی که یک شخص افسرده با کاهش زیر و بمی صدا، شدت و محدوده زیر و بمی صدا صحبت می‌کند.

موسیقی معمولاً در موقعیت گروهی و با حضور یک گروه از مجریان و مستمعین نواخته می شود و می‌تواند هیجانات شدید و عمیق تولید کند. مذهب حالات هیجانی مشابهی خلق می‌کند و از خواندن یک کتاب خوب ممکن است شادی زیادی حاصل شود. کیوبووی^[۱۴۶] (۱۹۹۹) موسیقی، شوخ طبعی و رضایت ناشی از کنجکاوی را به عنوان “لذت های ذهن” گروه بندی می‌کند (همان منبع).

۲-۲-۲-۷-۷ آب و هوا و محیط

هنگام طلوع خورشید و گرما، اما نه گرمای خیلی زیاد، و رطوبت کم، مردم خلق بهتری دارند (کانینگهام^[۱۴۷]، ۱۹۷۹). خورشید برای ما مهم است، در مذاهب بدوی پرستش می شده است و نبودن آن می‌تواند موجب افسردگی شود. باران نیز مهم است و باعث رویش و آبیاری غلات می شود و ممکن است در ازای نزول باران، دعا خوانده شود.

اما تعجب آور است که باران معمولاً ما را شاداب نمی کند، شاید ‌به این خاطر که مزایای فوری ندارد. به نظر می‌رسد میزان بالایی از انطباق با آب و هوا وجود داشته باشد. زیرا قرائنی وجود ‌ندارد که افرادی که در شرایط آب و هوایی و جوی مطلوب تر زندگی می‌کنند، خوشحال تر باشند. ‌در مورد آب و هوا و شرایط اقلیمی استثنائاتی وجود دارد که عبارتند از هوای فوق العاده گرم- یا سرد و در خلال زمستان تاریک کشورهای اسکاندیناوی، اختلال عاطفی فصلی بیشتری وجود دارد (همان منبع).

مردم در مناطق ییلاقی و در موقعیت های طبیعت وحشی نظیر کوهستان احساسات مثبت قوی دارند. آمریکایی ها از مناطق پارک های وحشی خود لذت می‌برند. و حتی دیدن فیلم ویدیوئی طبیعت وحشی باعث کاهش فشار خون می شود و در یک آزمایش نشانه های آرمیدگی را تولید کرد ( اولریچ ^[۱۴۸]و همکاران، ۱۹۹۱). پژوهش روان شناسی محیطی نشان می‌دهد که مردم بیشتر از موقعیت هایی که سبزه، آب و چشم انداز عمیق دارد لذت می‌برند و محیط طبیعی را به محیط مصنوعی ترجیح می‌دهند. ممکن است بای این ترجیحات منشأ تکاملی وجود داشته باشد (آلتمن^[۱۴۹] و ولویل^[۱۵۰]، ۱۹۸۳).

شادمانی و سرور می‌تواند دارای شدت کم یا زیاد باشد. پژوهش های مربوط به تفریح نشان می‌دهد که تفریح معتدل، بسیار محبوب و عامه پسند است. تماشای تلویزیون واضح ترین مثال در این مورد است. و پس از خواب و کار سومین قسمت بزرگ وقت مردم را به خود اختصاص می‌دهد. (برای اکثر مردم روزانه ۳ ساعت) با این حال، حالت ذهنی ناشی از آن از شکلهای عمیق آرمیدگی- چیزی بین حالت خواب و بیداری است ( کوبی و سیکزنتمیهالی، ۱۹۹۰). یکی از انگیزه های اصلی تعطیلات «آرمیدن در آفتاب» است، گر چه بعضی ها به جستجوی ماجرا و تهییج بر می‌آیند (پیرس^[۱۵۱]، ۱۹۸۲).

۲-۲-۲-۸ اهمیت عوامل عینی در خشنودی چقدراست؟

مطالعاتی که درر مورد سلامتی انجام شده نشان داده‌اند که، نقش عوامل عینی در خشنودی کم است و تفاوت های فردی در مقوله های شخصیت، هیجانات و فرایندهای شناختی اهمیت بیشتری دارند (دینر و همکاران، ۱۹۹۹؛ شوارتز و استراک، ۱۹۹۱). این نظریه در دو مطالعه مورد تأیید قرار گرفته است. یکی از این مطالعات، همبستگی بسیار پایینی بین درآمد و خشنودی به دست آورده است. در مطالعه دیگر سطح بالایی از خشنودی و شادی در افراد مبتلا به صدمات شدید گزارش شد ( آرگایل، ترجمه گوهری انارکی و همکاران، ۱۳۸۲).

۲-۲-۲-۸-۱ پول

دینر و اوشی^[۱۵۲] (۱۹۹۹) تأثیر درآمد را بر خشنودی در ۱۹ کشور و بر ۰۰۰/۱۵۰ نفر آزمودنی مورد مطالعه قرار دادند. متوسط همبستگی درآمد، با خشنودی از درآمد ۲۵/۰ بود و متوسط همبستگی درآمد، با خشنودی کلی است. تأثیر درآمد بر شادی، در پایین سطح مقیاس درآمد بسیار قویتر است. همچنین، ارتباط بین خشنودی از زندگی و درآمد در کشورهای فقیرتر، بسیار بیشتر است، احتمالاً این نتایج به خاطر نقش پول د نیازهای ابتدایی زندگی از قبیل غذا، مسکن و غیره است.

متوسط همبستگی درآمد با متوسط خشنودی از زندگی در ۲۸ کشور در مطالعات مختلف بین ۵۹/۰ و ۶۲/۰ بوده است. علت اینکه در مقایسه های بین‌المللی درآمد، تأثیر آن در خشنودی متفاوت است، احتمالاً در مطالعات درون کشوری ^[۱۵۳]تأثیر تفاوت های فردی بسیار زیاد است، اما در مطالعات بین کشوری تأثیر تفاوت های فردی حذف می شود. علاوه بر این، تأثیر پول و امکانات ملی از قبیل آموزش و بهداشت بر شادی، بیش از شایستگی فردی است.نتیجه گرفته می شود که پول بر شادی مؤثر است و ۱۳/۰ همبستگی برآورد بسیار پایینی است (به نقل از آرگایل، ترجمه گوهری انارکی و همکاران، ۱۳۸۲).

۲-۲-۲-۸-۲ سلامت