استاد دکتر جعفری لنگرودی معتقد است:

«هر سندی که فاقد شروط سند رسمی باشد مانند سفته، برات، چک، اسناد عادی غیرتجاری، سند عادی محسوب می شود.»^[۲۱]

مرحوم امامی نیز در تعریف سند عادی می‌گوید :

«سند عادی عبارت است از نوشته ای که به وسیله افراد تنظیم شده، بدون آنکه مأمور رسمی طبق مقررات قانونی در آن مداخله داشته باشد.»^[۲۲]

تعریف سند عادی:

از مدلول مواد ۱۲۸۴ و ۱۲۸۹ و ۱۲۹۳ قانون مدنی می توان نتیجه گرفت که سند عادی عبارت است از نوشته ای که به وسیله افراد عادی یا به وسیله مأمور رسمی فاقد صلاحیت یا مأمور صلاحیتدار اما بدون رعایت مقررات قانونی تنظیم شده باشد.

پس هرگاه سردفتری که مأمور صلاحیتدار رسمی محسوب می شود سند را تنظیم نماید اما آن را امضاء ننموده باشد چون ترتیبات قانونی را رعایت نکرده است پس سند عادی محسوب خواهد شد یا اگر کفیل دفترخانه ای که سردفتر آن منفصل شده است سند جدیدی را تنظیم کند هرچند ترتیبات قانونی را رعایت کرده و به امضاء متعاملین نیز رسیده باشد بازهم سند رسمی نخواهد بود به نظر سند عادی محسوب خواهد شد چرا که کفیل مربوطه صلاحیت نداشته که سند رسمی جدیدی تنظیم نماید.

۱۶-۲ اقسام اسناد عادی

۱) اسناد عادی که افراد امضاء یا مهر نموده اند :

نوشته جات بدون امضاء در عرف حقوقی ما به عنوان یک سند به معنی واقعی کلمه قابل قبول نیست برای اینکه ؛ نوشته ای برعلیه شخصی وقتی سند منسوب به او محسوب خواهد شد که امضاء مهر یا اثر انگشت وی در سند محرز شده باشد. والا علیه او مؤثر نخواهد بود اگرچه نوشته تمام به خط او باشد چرا که نوشته ناتمام است (بدون امضاء) و چنین نوشته ای کاشف از قصد انشاء و اراده جدی نویسنده آن نمی باشد و این ‌در مورد افراد بی سواد که فقط امضاء کردن (یا اثر انگشت زدن) را می دانند کاملاً محسوس می‌باشد.

چه بسا شخصی قصد انشاء مطلبی را داشته و با خط خود آن را تمام کرده لیکن با خودداری از امضاء قصد خود را متوقف نموده است.

۲) دفاتر تجاری

دفاتر تجاری که بر طبق قانون تجارت تنظیم می شود اگرچه در عرف تجاری به دفاتر رسمی مشهور است. اما از نظر حقوقی و قانونی جزء اسناد عادی محسوب می‌شوند زیرا مأمور رسمی که امروزه توسط ثبت شرکت‌های اداره ثبت اسناد صورت می‌گیرد آن را در شمار اسناد رسمی به حساب نمی آورد. لیکن قانون بنا به اهمیت موضوع آن ، از لحاظ نظم امور تجاری اعتبار خاصی به دفاتر تجاری داده است.

دفاتر تجاری بر دو نوع است : دفاتر رسمی – دفاتر عادی

۱-۱۶-۲ دفتر تجاری رسمی

‌بر اساس ماده ۶ قانون تجارت هر تاجری به استثنای کسبه جزء، مکلف است دفاتر ذیل را داشته باشد.

۱) دفتر روزنامه (ماده هفت ۷ قانون مذکور)، دفتر کل (ماده ۸)، دفتر دارایی (ماده ۹)، دفتر کپیه (ماده ۱۰)

هم اکنون هر ساله (آخر سال مالی) دفتر روزنامه و دفتر کل را برای مهر نمودن (پلمپ) به اداره ثبت شرکت‌ها می آورند و از دو دفتر دارایی و کپیه امروزه خبری نیست معلوم نیست که در عمل نیز دفاتر مذکور متروک شده اند یا خیر؟

این دفاتر به استناد ماده ۱۴ قانون مذکور، در صورتی که مطابق مقررات این قانون مرتب شده باشد بین تجار ، در امور تجارتی سندیت خواهد داشت و در غیر این صورت فقط بر علیه صاحب آن معتبر خواهد بود.

ماده ۱۲۹۷ قانون مدنی نیز این موضوع را متذکر شده است ؛ دفاتر تجارتی در موارد دعوی تاجری بر تاجر دیگر دلیل محسوب می شود مشروط برآنکه دفاتر مذبور مطابق قانون تجارت تنظیم شده باشد ولی دفاتر تجاری در مقابل غیرتاجر سندیت ندارد فقط ممکن است جزء قرائن و امارات قبول شود. (م. ۱۲۹۸ قانون مدنی)

۲-۱۶-۲ دفتر تجاری عادی

دفاتر تجاری عادی دفاتری هستند که تاجر بدون رعایت مقررات مربوطه در قانون تجارت برای امور تجاری خود تنظیم نموده است. این دفتر یا دفاتر نیز بر علیه تاجر معتبر خواهد بود. ماده ۱۴ قانون تجارت می‌گوید :

«دفاتر مذکور در ماده ۶ و سایر دفاتری که تجار برای امور تجاری خود به کار می‌برند … نشانگر این است که تاجر به جزء دفاتر مذکور در ماده ۶ قانون مذکور دفاتر دیگری می‌تواند داشته باشد که بر علیه صاحب آن اعتبار خواهد داشت. »

اسناد بازرگانی: اسنادی از قبیل چک، سفته، برات را نیز باید جزء اسناد عادی تلقی کنیم هرچند که در حکم اسناد لازم الاجراء هستند. اما این دلیل بر این نخواهد بود که این قبیل اسناد را جزء اسناد رسمی محسوب کنیم چرا که مأمور صلاحیتدار آن را تنظیم و یا ثبت نمی کند. و قانون گذار با توجه به اهمیت اینگونه اسناد آن ها را در حکم سند لازم الاجرا بیان نموده است.

ماده ۳۱۰ قانون تجارت به طور صحیح اشاره می‌کند که چک نوشته ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می کند که خارج از موضوع بحث ما می‌باشد. سند در وجه و حامل را می توان در زمره این اسناد به شمار آورد.

سند مذکور نوشته ای است که امضاء کننده (صادر کننده آن را تعهد می‌کند وجه و یا وجوهی را در موعد معین به هر کس که آن نوشته را ابزار دارد بپردازد یعنی دارنده آن مالک آن شناخته می شود.)

۴ ) نوشته های خصوصی افراد:

منظور از این قبیل نوشته، نوشته هایی است که افراد در روابط خصوصی خود به یکدیگر می نویسند و اغلب این قبیل نوشته ها باید مصون و محرمانه باشند و هر گونه تجسس ‌در مورد آن ها ممنوع است. (اصل ۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران) لیکن منافاتی با اقرار کتبی مندرج در آن نوشته ندارد بعضی از حقوقداران معتقدند که چنانچه این قبیل نوشته امضاء یا پاراف یا مهر یا اثر انگشت نویسنده را دارا باشد بر علیه او معتبر است. ^[۲۳]

اما نگارنده معتقد است که چنین نوشته هایی جزء اسناد عادی می‌توانند محسوب شوند. حتی اگر امضاء یا پاراف یا اثر انگشت نویسنده را هم نداشته باشند. باید اشاره کنیم که بعضی از اسناد اصیل با لذات دارای خصوصیات یک سند هستند مثل یک قرارداد، مفاصاحساب، اسناد تجارتی ولی بعضی از اسناد این خصوصیات را ندارد و اتفاقاً عنوان خاصیت یک سند را پیدا می‌کنند.

۱۷-۲ سند اتفاقی :

نوشته ای که بدون قصد خاصی و راجع به امری که خارج از روابط حقوقی است نوشته شده والنهایه بر حسب اتفاق نسبت به موضوع معینی قابلیت استناد پیدا می‌کند. ^[۲۴]یک نامه عاشقانه یا ورقه انشاء یک دانش آموز به منظور گواهی بر امر حقوقی خاصی نوشته نشده است. اما همین نامه عاشقانه می‌تواند ‌در مورد روابط نامشروع و یا طلاق مورد استفاده قرار گیرد. یا یک ورقه انشاء (برگۀ امتحانی) می‌تواند علیه نویسنده اش مورد استفاده قرار گیرد همین اینکه در چنین مواردی ‌به این نامه ها استناد شد خاصیت یک سند را پیدا می‌کنند زیرا برای اثبات امری به کار رفته اند که دارای ارزش قضائی هستند.

۱۸-۲ جعل در حقوق موضوعه

سه نوع تقسیم بندی برای مسائل اخلاقی قرار داده می شود۱-تقسیم بندی بر اساس تنوع قوای نفسانی(نظریه اعتدال ارسطو)۲- تقسیم بندی بر اساس مبادی نفسانی افعال ۳- تقسیم بندی بر اساس متعلقات افعال اخلاقی.که بخش اول شامل اخلاق فردی بخش دوم را اخلاق اجتماعی و بخش سوم را اخلاق الهی نام می‌گذارد(میرزایی،۱۳۹۰).ارزش های اخلاقی طیفی از احکام دستوری در عرصه های اخلاق فردی،اخلاق خانوادگی،اخلاق اجتماعی و اخلاق زیست محیطی را در بر می‌گیرد.اگر نظام اخلاقی یک جامعه از پایگاه دینی برخوردار باشد و از معارف آن جامعه برگرفته باشد،حساسیت اخلاقی آن جامعه ابعاد مضاعفی می‌یابد(جوادی ،۱۳۸۶) .

هدف غایی مطالعات اجتماعی تربیت فرزندان مومن،مسئول، آگاه و توانمند در زندگی فردی و اجتماعی ، پای بند به اخلاق و ارزش های دینی و علاقه مند به ایران و هویت اسلامی – ایرانی است(مقدمه کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم،۱۳۹۲).از جمله مسائلی که باید در کتب درسی دوره ابتدایی مورد توجه قرار گیرد، تببین حوزه های اخلاقی می‌باشد،زیرا در این دوره کودکان ۱۱-۱۲ ساله(پایه پنجم تا ششم دبستان) آمادگی بالایی برای دریافت اطلاعات از محیط خود را داشته وشخصیت خود را با محیطی که رشد می‌کنند وقف می‌دهند وتوجه ‌به این موضوع امری مثبت و سازنده محسوب خواهد شد و استفاده ی درست از این ظرفیت موجب به وجود آمدن شخصیتی با فضیلت های اخلاقی بالا در مراحل بعدی رشد شناختی خواهد شد.

‌بنابرین‏ پژوهش حاضر به دنبال شناسایی حوزه های اخلاق در دوره ابتدایی است و این که تا چه حد کتب اجتماعی پایه پنجم و ششم بر حوزه های اخلاق تأکید دارند؟

اهمیت و ضرورت پژوهش

حسن زاده آملی در کتاب فیض عرشی می گویداز اهم مراقبات این است که انسان وارادات و صادرات دهانش را مواظب باشد. آن لقمه نانی را که به دهان می‌گذارد اگر از روی حساب نباشد، هرزه خوار می شود، انسان هرزه خوار، هرزه گو می شود. آن دهانی که وارداتش آلوده است. صادراتش هم آلوده است (ربانی،۱۳۷۸: ۱۰۳). اصلاح اخلاق انسان ها و آراستگی به مکارم و فضائل اخلاق و مبارزه با مفاسد اخلاقی ،یکی از اهداف مهم پیامبران بوده است( حاجی بابائیان امیری ،۱۳۸۸: ۲۳).

ضوابط اخلاقی هرگاه از طریق وحی دریافت شده اند، مؤثرتر و صحیح تر بوده اند ولی این بدان معنی نیست که اخلاق ویژه انسان های دیندار است. نیاز به اخلاق را عقل انسان نیز درک می‌کند و درستی و نیکی برخی از اعمال و خطا بودن و زشتی برخی دیگر را می توان درک نمود. خداوند در وجدان اخلاقی انسان، آگاهی و تمایل به خیر را قرار داده است؛ هر چند این آگاهی اجمالی و مختصر باشد .عقل انسان نیاز به اخلاق را حداقل در قلمرو روابط و مناسبات اجتماعی درک می‌کند. انسان ها همان طور که ضرورت قانون را برای برقراری نظم در می‌یابند، ضرورت قوانین اخلاقی را برای برقراری نظم عادلانه و آرام بخش می فهمند. انسان جامعه ای را که با ضوابط اخلاقی حفاظت و هدایت می شود دلپذیرتر می‌یابد و می فهمد که راه رسیدن به تعادل، آرامش و موفقیت، التزام به اخلاق است. امیر مؤمنان علی ـ علیه السلام ـ در روایتی فرموده اند: «لوکنا لا نرجوا جنه و لا نخشی ناراً ولا ثواباً ولا عقاباً لکان ینبغی لنا ان نطالب بمکارم الاخلاق فانها مما تدل علی سبیل النجاح؛ اگر به بهشت و پاداش امید نداشتیم و از آتش جهنم و عقاب نمی هراسیدیم، شایسته بود که مکارم اخلاق را بخواهیم، زیرا که آن ها راهنمای نجات و پیروزی اند» ( شیرازی ،۱۳۸۸ ج ۱: ۳۸ ). تربیت اخلاقی را می توان به عنوان فرایند ایجاد و پرورش فضائل اخلاقی در فراگیران و تدارک شرایطی جهت بازداشتن آن ها از رذائل اخلاقی در مقام نظر و عمل تعریف نمود. در قیامت چیزی را در نامه عمل انسان نمی گذارند که از حسن خلق افضل باشد^[۵] .

اخلاق نقش بسیار مهمی در سعادت فردی و اجتماعی انسان دارد و به همین رو از دیگر علوم برتر است و یا دست کم در زمره علومی است که که بر دیگرعلوم برتری دارد (داودی،۱۳۸۷ : ۲۱) . علوم تربیتی با بهره گیری از دستاوردهای روان شناسی و شناسایی اصول حاکم بر رفتار انسان و تلاش در جهت آگاهی از فرمول هایی که کنش ها و واکنش های آدمی در چهار چوب آن ها شکل می‌گیرد، زمینه‌های رشد و شکوفایی هر چه بیشتر استعدادهای علمی، اخلاقی و مهارت های حرفه ای را فراهم می آورد و اگر توجهی به عوامل و زمینه‌های اخلاقی داشته باشد، نگاه او ‌به این عوامل صرفاً یک رویکرد ابزاری و واسطه ای است و چون وجود فضیلت های اخلاقی، فرد را در طی مراحل تربیتی یاری می‌دهد، آن ها را مورد توجه قرار می‌دهد(همان :۲۸) . فایده علم اخلاق پاک ساختن نفس است از صفت های رذیله و آراستن آن به ملکات جمیله که از آن به تهذیب اخلاق تعبیر می شود (نراقی،۱۳۸۵ :۲۵). در اخلاق از یک سو پای فطرت به میان آمده تا نشان دهد انسان و اخلاق لازم و ملزوم اند. فطرت اصل فضیلت خواهی را تأیید کرده اما به شیوه آن کاری ندارد پس اجتماع، خانواده، زمان، مکان و حتی دین می‌تواند منشأ خَلق یک خُلق باشد آن چه در دین مطرح شد وجود خلقیاتی است که غایت آن دین مداری است و اخلاق، مکتبی اخلاقی است که در آن به انسان یاد می‌دهد تا چگونه زیستن را تجربه کند و حتی چگونه مردن را نیز انتخاب کند. اخلاق دینی ـ مکتبی نوعی اخلاق اکتسابی است که در آن فرد با خواسته های دین آشنا شده و افعال و رفتارش را مطابق با آن تنظیم می‌کند. غیر از دین، محیط و موقعیت های خاص می‌تواند خلقیاتی را برای انسان اکتسابی کند(غفرانی،۱۳۹۱ : ۱۰) .تعلیم گام نخستین در پیمودن طریق کمال است و پس از آموختن نوبت به عمل و سازندگی می‌رسد و با تکرار و ممارست، ملکه اخلاقی در نفس انسان شکل می‌گیرد و از همینجاست که برخی از فلاسفه ، چون سقراط و ارسطو،اخلاق را دقیقا بر علم مبتنی دانسته اند(فروغی،۱۳۸۵ :۱۴).تربیت اخلاقی در نظر وعمل در صدر تعالیم و تکالیف دینی در کنار عقاید و شرایع قرار دارد و در روایات از جایگاه بلند اخلاق و تربیت سخن گفته شده است.هنگامی که پیامبر اکرم(ص)،معاذبن جبل را برای ابلاغ رسالت اسلام به یمن اعزام فرمود به او توصیه کرد:«کتاب خدا را به آنان بیاموز و به اخلاق خجسته تربیتشان کن» (حرانی،۱۳۹۸ ه ق : ۲۵). نقش تربیت، شکوفا سازی شخصیت واقعی انسان و به فعلیت رسانیدن قوا و استعداد های نهفته اوست و بدون تربیت و اخلاق، آدمی شخصیت واقعی خود را باز نمی یابد و از حقیقت انسانی و هویت مستقل خویش آکاه نمی گردد و آنچه خارج از این حوزه یافته است«خود» انسانی او نیست. به قول کانت : «بشر تنها با تعلیم و تربیت آدم تواند شد و آدمی چیزی جز آنکه تربیت از او می‌سازد نیست» (شکوهی ،۱۳۸۲ : ۱۱). تربیت و اخلاق در ساختار شخصیت انسان نقشی تعیین کننده دارد و بدون آن آدمی به خیر و کمال نمیرسد و به سعادت دنیوی و اخروی دسترسی پیدا نمیکند.احیای شخصیت انسان و فلاح و رستگاری او به فضایل اخلاقی است و سقوط و مسخ تباهی شخصیت او به رذایل اخلاقی بستگی دارد.پس تربیت و اخلاق با مفهوم دینی و الهی آن ، احیا گر شخصیت و هویت واقعی انسانی و به اوج رساننده ی کمالات معنوی اوست(رهبر و رحیمیان،۱۳۸۶ : ۱۵) . البته تربیت اخلاق نیک و مبارزه با ناهنجاری های اخلاقی کار آسانی نیست بلکه کاری است ظریف و فنی و دشوار و توفیق در آن نیاز به همکاری و جدیت دانشمندان علوم اخلاق و تعلیم و تربیت از یک سو و اولیا و مربیان از سوی دیگر دارد ( حاجی بابائیان امیری ،۱۳۸۸: ۲۴) .

الیور رضایت مشتری را به عنوان ارزیابی اختلاف درک شده بین انتظارات پیشین و عملکرد واقعی محصول تعریف می­ کند. رضایت مشتری از محصول یا خدمت یک شرکت به عنوان مهمترین عامل در جهت رقابتی بودن و موفقیت در نظر گرفته می­ شود. در واقع رضایت مشتری این است که مشتری چگونه عملکرد در حال پیشرفت را ارزیابی کند (قوشچی، ۱۳۹۰).

رضایت مشتری به عنوان رضایت کلی مشتری از عملکرد یک پیشنهاد به روز^[۲۲] تعریف می­ شود. این رضایت کلی تأثیر کاملاً مثبتی بر قصد وفاداری مشتری در دامنۀ وسیعی از گروه ­های محصول و خدمت دارد. رضایت مشتری یک بازده تجمعی از ادراک ارزیابی و واکنش روانی به انتظارات مصرف یک محصول یا خدمت ‌می‌باشد. کاتلر رضایت را احساس خوشی یا نا امیدی حاصل شده از مقایسه عملکرد درک شده محصول با بازده در ارتباط با انتظاراتش می­داند. مفاهیم اولیه تحقیقات رضایت معمولاً آن را به عنوان قضاوت ارزیابی بعد از انتخاب یک تصمیم خاص تعریف ‌می‌کنند. در عمل رضایت مشابه نگرش^[۲۳] است، چرا که می ­تواند به عنوان مقدار رضایت از ویژگی­های مختلف محصول یا خدمت ارزیابی شود. در حالی که نگرش یک ساختار قبل از تصمیم است، رضایت یک ساختار بعد از تصمیم ‌می‌باشد (کورنیاوان، ۲۰۱۰). در زمینۀ مفهوم رضایت مشتری استاندارد ایزو ۹۰۰۰ ویرایش ۲۰۰۰ نیز مرجع مناسبی است. واژه­نامه مذکور رضایت مشتری را اینگونه تعریف ‌کرده‌است : تلقی مشتری از تأمین نیازمندی­های وی. این واژه نامه در ادامه تعریف رضایت مشتری توجه خوانندگان را به یک نکتۀ اساسی و مهم جلب ‌کرده‌است: وجود شکایت مشتری یک شاخص متداول از رضایت پایین مشتری به حساب می ­آید. اما عدم وجود شکایت مشتریان لزوماًً به معنای رضایت بالای مشتری نیست (برونر و همکاران، ۲۰۰۸). رضایت مشتری به عنوان ارزشیابی کلی یا حالتی از احساسات ‌در مورد محصول یا خدمت تعریف می­ شود، سه مؤلفۀ کلی در زمینۀ مفهوم رضایت مشتری به شرح ذیل عنوان شده است:

۱) رضایت مشتری یک واکنش عاطفی است(عاطفی یا شناختی)

۲) این واکنش وابسته به توجه خاصی است(انتظارات، محصول و تجربۀ مصرف)

۳) این واکنش در زمان خاصی رخ می­دهد (بعد از مصرف، بعد از انتخاب و بر اساس تجربه مکرر) بدین ترتیب، رضایت می ­تواند به عنوان واکنش (پاسخ) شناختی یا مؤثر تعریف شود (اسپیجل، ۲۰۰۸).

۲-۵-۲- رضایت از برند

بسیاری از اندیشمندان رضایت را به عنوان پاسخی احساسی به یک موقعیت خرید تعریف کرده‌اند (شاهین و همکاران، ۲۰۱۱). در صورتی که پس از خرید احساس حاصله، مثبت باشد، اعتماد به برند را در پی خواهد داشت .رضایت می‌تواند به تقویت تصمیم مشتریان به مشارکت بیشتر با شرکت منجر گردد. اعتماد مشتریان به برند نیز از تجربه مصرف قبلی شان از محصولات برند نشأت ‌می‌گیرد. اعتماد به برند توسط متغیرهای مختلفی نظیر تبلیغات شرکت، تبلیغات دهان به دهان، کاربرد محصولات تحت برند و رضایت، از محصولات شکل ‌می‌گیرد (کریشنان، ۱۹۹۶).

رضایت حالتی درونی است که در اثر ارضای نیازهای مشتریان از محصولات حاصل می­گردد. به طور کلی، رضایت مشتری یک فرایند ارزیابی قضاوتی است که مشتری عموماً از خریدهای اخیرش دارد (بیتنر و هوبورت، ۱۹۹۴). در جای دیگر نیز، رضایت مشتریان از برند را به صورت ارزیابی احساسی عمومی مشتریان از محصولات و خدمات یک برند در هر لحظه از زمان تعریف کرده‌اند علاوه بر احساسی بودن رضایتمندی، محققان آن را فرایندی شناختی نیز می­دانند .‌بنابرین‏ به طور کلی رضایت مندی مشتری را می‌توان فرایندی قضاوتی، شناختی و احساسی مثبت مشتری نسبت برند دانست (اندرسون و همکاران، ۲۰۰۴).

در زمینه رابطه میان رضایت و اعتماد تعیین رابطه علت معلولی تا حدی دشــــوار است؛ یعنی نمی­ توان به قطع گفت که رضایت علت ایجاد اعتماد است و اعتماد معلول رضایت است و یا برعکس اعتماد علت رضایت است. برخی از محققان تأثیر رضایت بر اعتماد را تأیید (هی و هریس، ۲۰۱۱) و برخی دیگر تأثیر اعتـــماد بر رضـــایت را تأیید کرده‌اند (هریس و گود، ۲۰۰۴). شاید بتوان اذعان داشت که رابطه میان رضایت و اعتماد متقابل و دوطرفه است؛ یعنی رضایت و اعتماد به طور متقابل همدیگر را تقویت ‌می‌کنند. رضایت مشتریان پیامدهای مطلوبی از قبیل همکاری، تمایل بلندمدت مشتریان به شرکت، وفاداری و تعهد به وابستگی را برای شرکت به ارمغان ‌می‌آورد (لم و همکاران، ۲۰۰۴).

سیچمان^[۲۴] ۲۰۰۷ نشان داد که اکثر خریداران راضی آنهایی هستند که ارتباط طولانی مدتی با برند برقرار می‌کنند و رضایت، اعتماد و تعهد به روابط طولانی مدت تأمین کننده ‌و خریدار منجر می­گردد (شیفمن، ۲۰۰۷).

از دیدگاه شیفمن و کانوک^[۲۵] (۲۰۰۷) هدف تمام تلاش­ های بازاریابی باید به حداکثر رساندن رضایت مشتری باشد. بازاریابان باید بهترین محصول ممکن را در قبال پول پرداختی مشتری ارائه داده و انتظارات مصرف ­کننده از عملکرد محصول را فراتر از توان محصول نبرند. داده­هایی که اخیراً از شاخص رضایت مشتری آمریکایی دریافت شده است نشان می­دهد که بسیاری از شرکت­ها به غلط معتقدند که قیمت­های پایین و تنوع خطوط محصول رضایت بیشتر مشتری را به دنبال دارد. در حالی که اینگونه نیست و به نظر می‌رسد شرکت­هایی که ارتباطات شخصی با مشتریان برقرار کرده و خطوط محصول متنوعی را با قیمت­های رقابتی عرضه ‌می‌کنند، منجر به رضایت بیشتر و تکرار خرید مشتریان می­شوند (چن، ۲۰۱۱).

۲-۶ اعتماد

بعضی از محققان معتقدند که به بیش از پنج عامل جهت تعریف کامل شخصیت افراد نیازمند است. به طوری که بنت- مارتینز و والر^[۱۵۴] (۱۹۹۷)، عاملی به نام خود ارزیابی مثبت و منفی را برای زبانهای مختلف پیشنهاد می‌کنند و اشتون^[۱۵۵] و همکاران (۲۰۰۴)، معتقدند که یک عامل به نام درستی- تواضع باید به عوامل دیگر اضافه گردد. ولی مک کری و کاستا (۱۹۹۷)، موضعی قوی در این باب گرفته و معتقدند که ساختار پنج عاملی شخصیت، جهانی است. شواهد گسترده آن ها ‌بر اساس ترجمه ابزار پنج عاملی خودشان به نام (سیاهه تجدیدنظر شده شخصیت) بود، که در مدت کوتاه به چندین زبان ترجمه شد و در واقع، همان پنج عامل عمده با نظم زیادی به دست آمد. البته، وقتی پژوهشگران اصطلاحاتی بومی را که از زبان کشورهای مورد مطالعه گرفته شده است ‌به این ابزار اضافه می‌کنند، یافته ها، شکل پیچیده تری پیدا می‌کنند (ساسروگلدبرگ، ۱۹۹۶؛ نقل از جان و پروین، ۲۰۰۱ ترجمه جوادی و کدیور، ۱۳۸۱، همان منبع).

به عبارت دیگر، این یافته ها، بسته ‌به این که صفات موردنظر به اعضاء یک فرهنگ «تحمیل شده باشد» و یا از درون خود آن فرهنگ اخذ گردیده باشد، احتمالاً متفاوتند. در واقع، بعضی نیز بر این باورند که ممکن است عوامل شخصیتی دیگری نیز وجود داشته باشند که خاص بعضی از فرهنگ هاست. برای مثال، سنت چینی (چونگ و دیگران، ۱۹۹۶)، که شامل ارزش ها و نگرش های مهم این جامعه است، می‌تواند یک عامل تأثیرگذار بالقوه باشد. بدون تردید، وجود عوامل خاص یک فرهنگ، قطعی است، ولی به تأیید و تکرار بیشتری نیاز هست تا بتوان این عوامل را به عنوان واقعیات تجربی در نظر گرفت. برای مثال، این امکان وجود دارد که این عوامل از نوع صفات شخصیتی نبوده و شکلی از تفاوت های فردی، مانند نگرش ها و باورها باشند (مانند محافظه کار یا آزادیخواه). به طور خلاصه، شواهد در حال افزایشی (ولی هنوز محدود) وجود دارد که نشان می‌دهد افراد متعلق به فرهنگ های متفاوت و گویش های گوناگون، خصوصیات شخصیتی افراد را شبیه به پنج عامل عمده استنباط می‌کنند. دی رند، پروجینی^[۱۵۶] و همکاران (۱۹۹۸) ‌به این نتیجه رسیدند که «خطوط کلی الگوی پنج عاملی، بهترین فرضیه عملی برای معرفی جامع ساختار صفات است» (جان و پروین؛ ترجمه جوادی و کدیور،۱۳۸۱).

پنج بزرگ ایرانی (گردون)

مطالعه شخصیت پنج عاملی در فرهنگ ایرانی و زبان فارسی نیز تحقق یافته است. این پژوهشگران (فراهانی، فرزاد و فتوحی، ۱۳۸۲) در مرحله اول از بررسی چهار فرهنگ فارسی و حدود چهل کتاب داستان از نویسندگان معروف و صاحب سبک حدود ۱۲۰۰۰ واژه مربوط به صفات، حالات و فعالیت هاگردآوری کردند. پس از چند مرحله، یک فهرست ۷۶ واژه ای از صفات در زبان فارسی فراهم آمد. برای هر یک از این واژه ها یک عبارت به صورت اول شخص مفرد نوشته شد (خودسنجی)، و مقیاس نهایی روی دانشجویان دانشگاه های تهران مطالعه مقدماتی گردید. پژوهشگران با بررسی مجدد و دقیق تر، فهرست ۱۰۳۷ واژه ای شخصیت را بازنگری کرده و یک مقیاس ۱۲۶ ماده ای برای مطالعه شخصیت پرورش دادند. پژوهشگران ایرانی در نهایت همانند سایر محققین از طریق تحلیل عاملی برای ارزیابی شخصیت پنج عامل را به دست آوردند، که با توجه به فرهنگ و زبان ایرانی ساخته شده اند (همان منبع).

ابعاد شخصیت ‌بر اساس مدل پنج عامل بزرگ شخصیت

مدل پنج عامل بزرگ، که توسط مک کری و کاستا طرح شده است، پنج بعد اساسی را برای شخصیت معرفی می‌کند و هر بعد در برگیرنده تعدادی از صفات خاصی است که مجموع آن صفات یک عامل شخصیتی را تشکیل می‌دهد.

عامل گشودگی (o)

این عامل میزان انعطاف پذیری افراد را در برابر تجارب تعیین می‌کند. آن دسته از افرادی که در این عامل نمرات بالایی می گیرند، عقاید و ارزش‌های جدید و غیرمتعارف را بیشتر می‌پذیرند و همچنین هیجانهای مثبت و منفی را بیشتر و عمیق تر تجربه می‌کنند.

صفات عامل گشودگی

۱- تخیل: به افکار، تصورات و تخیلاتی گفته می شود که افراد در دنیای درونی خود دارند.

۲- زیباپسندی: به درک عمیق از هنرها و زیبایی ها، شعر و موسیقی گفته می شود.

۳- احساسات: به تجارب و ادراک افراد از هیجانهای درونی خود اشاره دارد.

۴- اعمال: تلاش و فعالیت‌های تازه و متنوع را شامل می شود.

۵- عقاید: به کنجکاوی ذهنی و علاقه به عقاید جدید اشاره دارد.

۶- ارزش ها: به آمادگی برای امتحان ارزش‌های مذهبی، سیاسی و اجتماعی اشاره دارد.

عامل روان رنجورخویی (N)

این عامل که اساس آن را تجربه هیجانات منفی و نامطلوب تشکیل می‌دهند، از تعداد صفاتی مانند: اضطراب، افسردگی، آسیب پذیر بودن و بی ثباتی هیجانی تشکیل شده است. یکی از مشخصه‌ های اصلی این عامل ناسازگاری و عواطف منفی است. یعنی افرادی که در این عامل نمره بالایی به دست می آورند با محیط بیرونی سازگاری کمتری دارند و اغلب دچار عواطف منفی می‌شوند. برعکس افرادی که در این عامل نمره پایینی می آورند با محیط سازگاری بیشتری دارند و از لحاظ عواطف و هیجانات در سطح مطلوبی قرار می گیرند.

صفات روان رنجورجویی

۱- اضطراب: ترس، نگرانی، استرس و انگیختگی بیشتر را شامل می شود.

۲- پرخاشگری: به خصومت وخشم افراد نسبت به یک چیز یا یک شخص گفته می شود.

۳- افسردگی: به خلق پایین و عواطف منفی و یاس و ناامیدی اشاره دارد.

۴- کمرویی: به حالاتی مانند شرم و خجالت گفته می شود و گاهی اوقات ممکن است به ترس‌های مرضی از اجتماع نیز منجر گردد.

۵- تکانشوری: به رفتارهای انفجاری و تکانشی که نسبتاً غیرارادی هستند و بدون فکر کردن و تصمیم گیری انجام داده می‌شوند، گفته می شود.

۶- آسیب پذیری: یعنی افراد در برابر فشارها و استرس ها آسیب های روانی و جسمی بیشتری را متحمل می‌شوند.

عامل برونگرایی (E)

این عامل دربرگیرنده صفاتی همچون جامعه پذیری، معاشرتی، سلطه جویی، هیجان خواهی، فعال بودن، پرحرف بودن، پرانرژی بودن، قاطعیت و … را شامل می‌گردد. افرادی که در این عامل نمره بالایی به دست می آورند بسیاری از صفات فوق در آن ها دیده می شود. برای مثال، آن ها مهارت‌های اجتماعی زیادی دارند و دائماً در جنب و جوش هستند و به ریسکهای زیادی در زندگی خود علاقه نشان می‌دهند. افرادی که در این عامل نمره پایینی به دست می آورند، صفتها و ویژگیهایی همچون کم حرف بودن، کم فعال بودن و غیرمعاشرتی بودن در آن ها دیده می شود.

صفات برونگرایی

۱- گرمی: این صفت به میزان صمیمیت بین افراد و نیز روابط فرد با دیگران اشاره می‌کند.

۲- قاطعیت: این صفت به قاطع بودن و جرئت و رک گویی افراد اشاره دارد.

۳- فعالیت: این صفت بیانگر تحرک، قدرت و انرژی در افراد است.

۴- هیجان خواهی: یعنی فرد دائماً در جستجوی تحرک و هیجان است.

۵- هیجانهای مثبت: یعنی افراد به هیجانهای مثبت و لذتبخش مانند خنده، شادی و عشق گرایش دارند.

عامل وظیفه شناسی ©

صفحهعنوان

۴۹شکل ۳-۱- چارچوب متغیرهای پژوهش

۶۴شکل ۳-۲- سیستمی با واحدهای تصمیم­گیرنده مختلف

۶۱نمودار ۳-۱- مرز کارایی

بررسی ارتباط میان دارایی­ های نامشهود و ناهمگونی شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران

به وسیله: حمیده رضایی

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی اثرات ناهمگونی شرکت­ها بر میزان سرمایه ­گذاری آن­ها در دارایی­ های نامشهود در شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر در پی یافتن پاسخی برای این پرسش است که: آیا بین ناهمگونی شرکت­ها و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود آن­ها رابطه معناداری وجود دارد؟ به همین منظور، از معیارهای اندازه شرکت­ها، سرمایه ­های انسانی و محدودیت در تأمین مالی جهت اندازه ­گیری ناهمگونی شرکت­ها استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت­های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند و نمونه آماری شامل ۱۶۱ شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران است که در طی سال­های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۱ موردبررسی قرارگرفته است. از تحلیل آماری رگرسیون خطی چند متغیره و تحلیل واریانس تک­عاملی برای آزمون فرضیه ­های پژوهش استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان­دهنده آن است که بین اندازه شرکت­ها و سرمایه ­های انسانی با سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. افزون بر این، نتایج پژوهش نشان داد که بین محدودیت در تأمین مالی و سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین، نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود شرکت­ها در بین دو گروه شرکت­های با اندازه بزرگ و کوچک وجود دارد اما میزان سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود در شرکت­های دارای محدودیت در تأمین مالی و فاقد محدودیت در تأمین مالی و شرکت­های با میزان سرمایه ­های انسانی کم‌‌و زیاد تفاوت معناداری وجود ندارد.

واژه­ های کلیدی: دارایی­ های نامشهود، ناهمگونی شرکت، اندازه شرکت، محدودیت در تأمین مالی، سرمایه انسانی.

فصل اول

کلیات پژوهش

۱-۱- مقدمه

در چند دهه اخیر با رشد و رونق تجارت در سطح جهانی، اهمیت دارایی­ ها و منابع لازم برای ادامه فعالیت شرکت­ها تبدیل به یک امر حیاتی شده است. باگذشت زمان مشخص‌شده است که وجود گروه خاصی از دارایی­ ها تحت عنوان دارایی­ های نامشهود در ایجاد مزیت رقابتی پایدار برای شرکت­ها ضروری است. به‌طوری که شرکت­هایی توانایی باقی ماندن در عرصه رقابت امروزی رادارند که میزان قابل توجهی در این گروه از دارایی­ ها سرمایه ­گذاری کنند. در همین راستا، بسیاری از پژوهشگران در ادبیات حسابداری و مدیریت بر اثرات دارایی­ های نامشهود بر عملکرد اقتصادی شرکت­ها تمرکز کرده ­اند (به عنوان نمونه، کورادو و همکاران^[۱]، ۲۰۰۶؛ اولینر و همکاران^[۲]، ۲۰۰۷؛ بانتمپی^[۳] و مایرسه^[۴]، ۲۰۰۸؛ مارکو و همکاران^[۵]، ۲۰۰۹).

با این وجود، پژوهش­هایی که به بررسی عوامل مرتبط با میزان سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود شرکت­ها بسیار اندک است (آریقتی و همکاران^[۶]، ۲۰۱۴). نوع صنعت یکی از مهم­ترین عواملی است که تاکنون به­وسیله پژوهشگران به عنوان عاملی مؤثر بر تمایل شرکت­ها در خصوص سرمایه ­گذاری در دارایی­ های نامشهود شناسایی‌شده است. این عامل ازآنجا نشأت‌گرفته است که میزان نوآوری در صنایع مختلف، متفاوت است (کوکبورن^[۷] و گریلیچز^[۸]، ۱۹۸۸). از دیدگاه آریقتی و همکاران (۲۰۱۴) ناهمگونی شرکت­ها نیز می ­تواند عامل مؤثری بر میزان سرمایه ­گذاری آن­ها در دارایی­ های نامشهود باشد. ‌بنابرین‏، با توجه به شرایط خاص ایران به لحاظ اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و ازآنجاکه در ایران تاکنون پژوهشی به بررسی تأثیر ناهمگونی شرکت­ها میزان سرمایه ­گذاری آن­ها در دارایی­ های نامشهود نپرداخته است، پژوهش حاضر به بررسی تجربی تأثیر ناهمگونی شرکت­ها بر میزان سرمایه ­گذاری آن­ها در دارایی­ های نامشهود می ­پردازد.

در ادامه این فصل در بخش (۱-۲) مسأله پژوهش بیان‌شده است. بیان مسأله پژوهش در خصوص پی بردن به اهمیت و ارزش پژوهش و شناسایی اهداف پژوهش که به ترتیب در بخش­های (۱-۳) و (۱-۴) بیان‌شده‌اند، کمک بسیار می­ نماید. در ادامه سؤالات پژوهش (بخش ۱-۵) و فرضیه ­های پژوهش (بخش ۱-۶) بیان‌شده است. در بخش (۱-۷) روش پژوهش شامل روش گردآوری داده ­ها، متغیرهای پژوهش، جامعه آماری و نمونه پژوهش و روش آزمون فرضیه ­ها ارائه گردیده است. در بخش (۱-۸) استفاده­کنندگان از نتایج پژوهش، و در بخش (۱-۹) واژه­ های کلیدی این پژوهش تعریف‌شده‌اند. درنهایت، بخش (۱-۱۰) ساختار کلی این پایان نامه در فصل­های باقیمانده را تشریح می­ کند.

۱-۲- بیان مسأله پژوهش