۲-۱-۵-۲ متوسط قدر مطلق انحرافات(متوسط انحراف خطی):

در این شاخص ابتدا کلیه مشاهدات را با یکدیگر جمع نموده و بر تعداد کل داده ها تقسیم می‌کنیم تا میانگین کلیه داده ها به دست آید. سپس انحراف تک تک مشاهدات را از میانگین محاسبه شده به دست می آوریم تا بیانگر صفت پراکندگی باشد. حال برای اینکه پراکندگی کلیه داده ها را به دست آوریم آن ها را با هم جمع می زنیم. البته به علت این که مجموعه اعداد منفی و مثبت در این حاصل قرینه اند و یکدیگر را خنثی می‌کنند، حاصل جمع برابر صفر می‌باشد. به همین منظور از علامت قدر مطلق استفاده می‌کنیم تا پراکندگی، مستقل از علامت، خود را نشان دهد. در آخر نیز متوسط قدر مطلق انحراف انفرادی محاسبه شده را به دست می آوریم(همان منبع،۹۱).

(۶-۲)

۳-۱-۵-۲ متوسط مجذور انحرافات(واریانس):

‌به این دلیل که حاصل جمع انحرافات مشاهدات از میانگین برابر صفر است، روش دیگر برای نادیده گرفتن علامت مشاهدات استفاده از مجذور آن هاست. بدین منظور از متوسط مجذور انحرافات که در مباحث آماری از خانواده گشتاورها محسوب می شود، استفاده می شود.

(۷-۲)

۴-۱-۵-۲ انحراف معیار:

برای جلوگیری از صفر شدن حاصل جمع انحرافات مشاهدات از میانگین، از مجذورات انحرافات استفاده می شود. در عین حال برای مقایسه مشاهدات با مشخصه پراکندگی، باید هر دو کمیت از یک درجه باشند. به همین علت جذر واریانس مجدداً حساب می شود و شاخص انحراف معیار را می‌سازد.

(۸-۲)

بر این اساس معیار مناسب تر محاسبه ریسک بر اساس تعاریف آماری، انحراف معیار می‌باشد. اما ذکر این نکته ضروری است که پیش فرض استفاده از واریانس و انحراف معیار، وجود توزیع نرمال برای صفت متغیر است، چرا که در این توزیع، شاخص پراکندگی انحراف معیار و واریانس تعریف می شود. لذا در صورت وجود عدم تقارن یا نرمال نبودن توزیع متغیر، انحراف معیار شاخص پراکندگی نخواهد بود(همان منبع،۹۳).

۵-۱-۵-۲ ضریب تغییرات:

با توجه با این شاخص، دو معیار میانگین و انحراف نرخ بازده محاسبه و ساختار بندی می شود. این معیار به نوعی در برگیرنده خواص دو معیار مذکور و تا حدودی تغییر دهنده دقیق تری از هر دو معیار به تنهایی می‌باشد.

(۹-۲)

۶-۱-۵-۲ ضریب حساسیت(بتا)،ریسک نسبی:

استفاده از بتا به عنوان معیار سنجش ریسک در طول ۲۰ تا ۲۵ سال اخیر رایج بوده است. یک راه منطقی برای تقسیم ریسک کل به اجزاء کوچکتر، ایجاد تمایز میان اجزاء عام و اجزاء خاص است. این دو جزء که در تجزیه و تحلیل های سرمایه گذاری به آن ها ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک گفته می شود به صورت زیر قابل ارائه است.

(۱۰-۲) ریسک غیر سیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل

ریسک غیر بازار + ریسک بازار =

ریسک قابل تنوع + ریسک غیر قابل تنوع =

تقسیم ریسک کلی سهام عادی ‌به این دو جزء، در تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری کار متداولی شده است. در واقع هنگامی که ‌در مورد مدیریت پرتفلیو صحبت می‌کنیم، می‌توانیم به اهمیت این تقسیم بندی پی ببریم.

ریسک غیر سیستماتیک(غیر بازار): تغییر پذیری در بازده کل اوراق بهادار که به تغییر پذیری کل بازار ارتباطی نداشته باشد، ریسک غیر سیستماتیک (یا غیر بازار) نام دارد، بیانگر آن قسمت از تغییر پذیری در بازده کل سهام است که به تحولات فعالیت های عمومی اقتصاد بستگی ندارد. ریسک غیر سیستماتیک به عواملی هم چون ریسک تجاری و ریسک مالی بستگی دارد. اگر چه تمامی اوراق بهادار تا حدودی از ریسک غیر سیستماتیک برخوردار هستند با این حال این نوع ریسک بیشتر با سهام عادی مرتبط است. با سبد سهام متنوع تر، ریسک غیر سیستماتیک کوچکتر شده و ریسک کل پر تفوی به ریسک سیستماتیک نزدیکتر می شود. در شکل شماره (۳-۲)‌ کاهش ریسک غیر سیستماتیک از طریق سبد سهام اوراق بهادار نشان داده شده است. هر چه میزان اوراق بهادار بیشتر شود ریسک غیر سیستماتیک کوچکتر و کوچکتر می شود و ریسک کل پرتفلیو به ریسک سیستماتیک نزدیک ترمی شود. ‌بنابرین‏، ایجاد تنوع در اوراق بهادار، نمی تواند باعث کاهش ریسک سیستماتیک شود، به عبارت دیگر کل ریسک پرتفلیو نمی تواند بیشتر از کل ریسک پرتفلیو بازار کاهش یابد.

ریسک سیستماتیک(ریسک بازار): تغییر پذیری در بازده کل اوراق بهادار که مستقیماً با تغییرات و تحولات کلی در بازار یا اقتصاد عمومی مرتبط است، ریسک سیستماتیک (بازار) نام دارد. ریسک سیستماتیک غیر قابل اجتناب است، برای این که ربطی به نحوه عملکرد سرمایه گذار و ایجاد تنوع در سهام ندارد.

شکل شماره (۳-۲)، نشان می‌دهد که ریسک سیستماتیک ربطی به تعداد تنوع اوراق بهادار ندارد و به عبارت دیگر کل ریسک سبد سهام نمی تواند بیشتر از کل ریسک سیستماتیک کاهش یابد.

ریسک سیستماتیک

ریسک غیر

سیستماتیک

ریسک کل

ریسک پرتفلیو

تعداد اوراق بهادار موجود در پرتفلیو

شکل شماره (۳- ۲): تأثیر تنوع بر روی ریسک پرتفلیو

معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک در شرایط متقارن بازار، ضریب بتا می‌باشد. بتا، معیار نسبی ریسک یک سهام با توجه به سبد سهام بازار تمامی سهام‌ هاست، پس بتا شاخصی است برای تعیین تغییرات قیمت یک سهم نسبت به شاخص قیمت کل سهام. اگر بازده اوراق بهادار در نتیجه تغییرات بازار بیشتر (کمتر) از بازده بازار باشد پراکندگی بازده آن اوراق بهادار بیشتر (کمتر) از بازده سایر اوراق بهادار موجود در بازار خواهد بود. بتا، شیب خط رگرسیون است که بازده اوراق بهادار را با اوراق بهادار موجود در بازار مرتبط می‌سازد. ضریب بتای یک به معنی این است که قیمت این نوع سهام همواره با روند بازار تغییر می‌کند. اگر ضریب بتا بیشتر از یک باشد ‌به این معنی است که میزان تغییر قیمت این سهام بیشتر از تغییر شاخص قیمت کل سهام است. این سهام، سهامی پر ریسک هستند که پراکندگی بازده آن ها زیاد است، این گونه سهام، سهام تهاجمی نامیده می‌شود. برعکس سهامی که بتای آن ها کمتر از یک است سهام های کم ریسک با پراکندگی بازده کمتر بوده که سهام تدافعی نامیده می‌شوند(جونز ،۱۳۸۴،۱۷۴- ۱۷۲).

برای اندازه گیری ریسک سیستماتیک یک دارایی (بتا)، باید ارتباط میان بازده دارایی و بازده بازار (مثل شاخص بهای سهام بورس) را تعیین کرد. این ارتباط را می توان از طریق آماری به وسیله تعیین ضریب همبستگی بین بازده دارایی و بازده بازار محاسبه کرد:

(۱۱-۲)

که درآن:

، کوواریانس (همسویی تغییرات) بین بازده دارایی با بازده بازار است که به صورت زیر بیان می شود :

(۱۲-۲)

و ، واریانس بازده بازار نیز به شرح زیر بیان می شود :

(۱۳-۲)

کوواریانس در آمار عبارت است از امید ریاضی تغییرات دو متغیر بر حسب میانگین آن ها که معیاری عددی از میزان و جهت رابطه خطی دو متغیر تصادفی را نشان می‌دهد. این رابطه می‌تواند به سه حالت ظهور کند :

1. 1. با افزایش یک متغیر، متغیر دیگر نیز افزایش و با کاهش یک متغیر، متغیر دیگر نیز کاهش یابد.

1. 1. با افزایش یک متغیر، متغیر دیگر کاهش و با کاهش یک متغیر، متغیر دیگر افزایش یابد.

همچنین تحقیقات علمی را بر اساس چگونگی به دست آوردن داده ­های مورد نیاز (طرح تحقیق) ‌می‌توان به دو دسته تحقیق توصیفی و تحقیق آزمایشی تقسیم کرد (سرمد و همکاران، ۱۳۸۸). تحقیق توصیفی شامل جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمون نظریه ها یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه ‌می‌باشد(خاکی، ۱۳۸۶). از انواع تحقیقات توصیفی، پیمایشی است که معمولاً با بهره گرفتن از پرسشنامه، مصاحبه، و مشاهده انجام ‌می‌گیرد و مشخصه ی آن مجموعه ­ای از داده است که اغلب برای تعیین نگرش افراد ‌در مورد یک موضوع خاص، تعیین تاثیر وقایع بر رفتار افراد و تعیین روابط و تبیین آن ها به کار می­رود (خاکی، ۱۳۸۶).

از آنجا که در این پژوهش به بررسی و تجزیه و تحلیل تاثیر همسویی استراتژیک بر عملکرد کسب و کار شرکت­ها پرداخته می­ شود لذا این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و با توجه ‌به این که در این تحقیق با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه، سعی می­ شود که میزان و نوع روابط بین متغیرها، برای پاسخ به مسئله­ای علمی در دنیای واقعی مورد بررسی قرار گیرد، لذا این تحقیق به لحاظ روش انجام کار از نوع پیمایشی- توصیفی ‌می‌باشد.

۳-۲- جامعه آماری

جامعه‌ آماری به کل گروه افراد، رویدادها و پدیده ­های مورد علاقه محقق که قصد بررسی آن‌ ها را دارد، اشاره دارد (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۸۶)؛ اما نمونه، گروهی فرعی یا زیر مجموعه‌ای از جامعه است که با بررسی و مطالعه نمونه، محقق می ­تواند قادر به استخراج نتایجی شود که قابل تعمیم به جامعه است (دانایی‌فرد و همکاران، ۱۳۸۶).

با توجه به مطالب فوق کلیه شرکت های تولیدی قطعه ساز خودرو واقع در سطح استان سمنان که جمعا ۲۱۳ شرکت می‌باشند، قلمرو تحقیق حاضر می‌باشد و از آنجا که آگاه‌ترین افراد نسبت به شرکت، مدیران ارشد می‌باشند، لذا پاسخ ­دهندگان مدیران ارشد این شرکت‌ها می‌باشند و ‌بنابرین‏ سطح تحلیل این پژوهش سازمان می‌باشد. همچنین در این پروهش، شرکت­ها با توجه به عملکرد کسب و کار، به دو طبقه شرکت­های با عملکرد بالا و شرکت­های با عملکرد پایین تقسیم ‌شده‌اند و برای هر طبقه به صورت جداگانه، تحلیل صورت گرفته است. شرکت شهرک‌های صنعتی استان سمنان جهت جمع‌ آوری داده ها ‌به این پژوهش کمک نموده‌است.

۳-۳- نمونه آماری و روش نمونه گیری

نمونه آماری مجموعه کوچکی از جامعه آماری است که با مطالعه آن محقق قادر است با انتخاب یک استراتژی مناسب، نتیجه را به کل جامعه آماری تعمیم دهد. در این پژوهش از شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه روش‌های مختلفی موجود می‌باشد که جدول جرسی و مورگان (۱۹۷۰) که حداقل تعداد نمونه را در اختیار محقق قرار می‌دهد، یکی از آن ها‌ است. ضمنا حداقل تعداد نمونه با بهره گرفتن از نرم افزار G-power مورد محاسبه قرار گرفت. نهایتاً تعداد نمونه ۱۳۰ تعیین گردید.

۳-۴- روش گردآوری اطلاعات

داده ­ها می ­توانند به شیوه ­های مختلف، در مکان­های مختلف و از منابع مختلف جمع‌ آوری شوند. مصاحبه، پرسش­نامه و مشاهده افراد و پدیده ­ها، سه شیوه عمده جمع‌ آوری داده ­ها در پژوهش پیمایشی هستند. از جهت مکانی، داده ­ها می ­توانند به شیوه ­های مختلف، در محیط طبیعی یا آزمایشگاهی جمع‌ آوری گردند. منابع جمع‌ آوری داده ­ها نیز می ­توانند دست اول یا دست دوم باشند؛ افراد و ‌گروه‌های برگزیده به منظور بررسی نظرات و عقاید آن ها، از جمله منابع دست اول هستند و اسناد و پرونده ­های سازمان­ها، نمونه ­ای از منابع دست دوم اند (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۸۶). به دلیل اینکه تحقیق حاضر پیمایشی ‌می‌باشد و در قلمرو مکانی، شرکت­های قطعه ساز خودرو در سطح شهرک­های صنعتی استان سمنان ‌می‌باشد و به صورت می‌دانی انجام ‌می‌گیرد برای جمع ­آوری داده ­ها از پرسشنامه ­استفاده شد. پرسشنامه به دلیل پوشش حجم وسیعی از جامعه، ابزار مناسبی در تحقیقات پیمایشی محسوب می­گردد.

پرسشنامه به طور گسترده‌ای توسعه داده مقیاس‌هایی می­باشند که در ادبیات موجود تست شده و مورد استفاده قرار ‌گرفته‌اند. بخش‌های متعددی برای هریک از متغیر‌های مکنون و سازه‌ها جهت ارزیابی تک‌بعدی بودن، پایایی و روایی استفاده شده‌است تا بر دقت ارزیابی افزوده شود (اندرسون و گربینگ، ۱۹۸۸).

در این پژوهش از معیارهای ادراکی استفاده شده‌است. پاسخ‌دهندگان با توجه به خط تولید بخصوص در شرکت خود، به سوالات پاسخ دادند.

به طور گسترده‌ای این مسئله که محیط درک شده از محیط واقعی مهم­تر ‌می‌باشد، پذیرفته شده‌است (همانند، بورجس، ۱۹۸۰؛ دونکان، ۱۹۷۲؛ وارد و دیگران، ۱۹۹۵). اگر مدیران محیط درک‌شده را نامطمئن قلمداد نمایند، تصمیماتی که اتخاذ می‌کنند نیز مناسب شرایط محیطی نامطمئن ‌می‌باشد (پگل و کروز، ۲۰۰۴). این پژوهش چنین استدلال می­ کند که استفاده از معیارهای ادراکی از محیط اجازه آزمون بهتری از رابطه استراتژی شرکت و محیط می­دهد.

کتوکیوی و شوردر (۲۰۰۴) بیان نمودند که پایایی و روایی معیارهای ادراکی، رضایت‌بخش ‌می‌باشد. با توجه به شواهد موجود در ادبیات (همانند آهایر و دریفوس، ۲۰۰۰؛ براون، ویلیامز و پروشیا، ۲۰۰۰؛ وارد و دیگران، ۱۹۹۵)، معیارهای ادراکی را می‌توان به عنوان یک متغیر جایگزین در پژوهش‌های با حجم نمونه بزرگ در نظر گرفت، تا زمانی که بررسی دقیق روایی و پایایی انجام پذیرد.

چنین قضاوت‌هایی به معنی پذیرش میزان حداقلی از خطا ‌می‌باشد. این ریسک یک نگرانی ویژه در زمینه‌هایی همچون رفتار سازمانی دارد، جایی که ادراک افراد ارزیابی می­ شود. همچنین این نگرانی در زمینه مدیریت زنجیره تامین نیز وجود دارد که داده های مورد درخواست کمتر جنبه شخصی دارد(واترز، ۱۹۹۹).

پس از آن‌که سوالات، خط تولید اصلی را مشخص نمود (بخش الف و بخش ب)، پاسخ‌دهندگان به چهار ساختار بیان‌شده پاسخ دادند: مشخصه‌ های محیطی کسب و کار، اولویت‌های رقابتی، ساختار زنجیره تامین و عملکرد کسب و کار شرکت (بخش ج تا و). سپس اطلاعات فردی پیرامون شرکت، خط تولید اصلی و پاسخ‌دهنده نیز جمع‌ آوری شد(بخش ز).

طیف­های مختلفی برای سنجش وجود دارد همچون طیف بوگاردوس^[۱۳]، طیف لیکرت^[۱۴]، طیف ترستون^[۱۵]، طیف گاتمن^[۱۶] و طیف اوسگود^[۱۷]. برای سنجش گویه ­های این تحقیق نیز مقیاس ۵ گزینه­ای لیکرت به کار رفته است. طیف لیکرت به دلیل سادگی درک و کاربرد و نیز به دلیل حوزه وسیع سنجش نگرش، در تحقیقات علوم انسانی و رفتاری، بیشترین کاربرد را دارد و چون در این تحقیق نیز به سنجش نگرش مدیران ارشد شرکت­ها پرداخته شده از طیف لیکرت استفاده شد.

۳-۴-۱- ابعاد محیط کسب و کار

۳-هیجان معمولا به واکنشی اطلاق می شود که انسان هنگام مواجهه با تهدید به صورت تهاجمی یا تدافعی از خود نشان می‌دهد .

( سیروس آقایار ، ۱۳۸۶ )

۲-۲۲ مؤلفه های هیجان

۱-مؤلفه شناختی :

افکار ، باورها و انتظاراتی که نوع و شدت هیجان را تعیین می‌کنند ، ممکن است برای یک فرد لذت بخش و برای فرد دیگر آزار دهنده یا کسل کننده باشد .


۲-مؤلفه فیزیولوژیکی :

هیجان می‌تواند با تظاهرات و تغییرات جسمانی همراه باشد ؛ مثلا هنگامی که بدن به واسطه ترس یا خشم برانگیخته می شود ضربان قلب بالا می رود ، مردمک چشمها گشادتر می شود و نفس به شمارش می افتد . ۳–مؤلفه رفتاری :

این مؤلفه به حالت‌های مختلف تظاهرات هیجان‌ها اشاره می‌کند . حالت اندام‌های بدن و آهنگ صدا از این جمله است . ( دکتر پرویز شریفی درآمدی ، ۱۳۸۶ )



۲-۲۳ ویژگی‌های هیجان

۱-با تغییرات جسمانی همراه است .

۲-هیجان در اثر یک نوع محرک انگیزه به وجود می‌آید .

۳-هیجان ، تظاهرات قابل مشاهده فیزیولوژیکی و رفتاری به دنبال دارد .

تحقیقات نشان می‌دهد بعضی از هیجان‌ها مانند خشم ، ترس ، حسادت و عشق فطری بوده و بقیه از طریق یادگیری و شرطی شدن به دست می‌آید . ( سیروس آقایار ، ۱۳۸۶ )

۲-۲۴ طبقه بندی هیجان‌ها

۱-طبقه بنی از نظر نوع احساس ایجاد شده :

به طور کلی هیجان‌ها به دو گروه مثبت و منفی تقسیم بندی می‌شوند ، دو قطب مخالف که هر یک مقابل دیگری است . این تقسیم بندی قضاوتی ئ ارزشی نیست ، به عبارت دیگر هیجانهای مثبت ، خوب و هیجانهای منفی ، بد نیستند . هیجانهای مثبت معمولا از ذهن و خاطره افراد محو نمی شوند و با یادآوری آن ها فرد دچار احساس خوشایندی مانند لذت و شعف می شود . هیجانهای مثبت باعث جذب دیگران می‌شوند . افرادی که بتوانند در ذهن دیگران هیجان مثبت ایجاد کنند ، محبوب آن ها هستند ، چون در ذهن آن ها خاطره ای خوش و به یاد ماندنی به وجود می آورند ( معصومه ایزدی ، ۱۳۹۰ ) معمولا افراد تلاش می‌کنند هیجانهای منفی را در ذهن و خاطره خودشان بایگانی کنند ، چون یادآوری آن ها آزار دهنده است . مثلا فردی که عزیزی را از دست داده باشد ، تلاش می‌کنند کم تر به عکس یا وسایل آن ها نگاه کنند ، چون دچار هیجانهای منفی ، مانند غم می شود . اما درباره هیجانهای مثبت افراد تلاش می‌کنند آنان را در ذهن و خاطره خود حفظ کنند . مشاهده عکس یا فیلم عروسی و جشن تولد اولین فرزند یا زیارت کعبه مکرمه با احساسی خوشایند همراه است . افراد به خاطر آن که ارزش زندگی را بدانند ، نیازمند تجربه کردن هیجانهای مثبت و منفی هستند .

نکته مهم این است که اگر هیجانهای مثبت مانند محبت و شادی کنترل و مدیریت نشوند ، به هیجانهای منفی در دیگران تبدیل می‌شوند . مثلا محبت افراطی به فرزند موجب انزجار او از رفتار والدین می شود و یا آسایش و آرامش همسایگان را به هنگام برگزاری مراسم جشن عروسی یا تولد ، رعایت نمی کند که خشم و عصباتیت آنان را در پی خواهد داشت .

۲-طبقه بندی از نظر پایداری :

هیجان‌ها بر اساس میزان پایداری و ماندگاری در حافظه به دو دسته طبقه بندی می‌شوند .

۱-هیجانهای اولیه :

هیجانهایی هستند که از تماس مستقیم با یک حافظه یا رویدادی خاص به وجود می‌آیند.

به عبارت دیگر ، اولین واکنش هیجانی فرد به یک موقعیت است . مثلا وقتی جهت دریافت وام سراغ مدیر می رویم و علت کمبود بودجه با درخواستمان موافقت نمی شود ، به شدت عصبانی می‌شویم . واکنش‌های هیجانی اولیه از جمله عصبانیت در این حالت نسنجیده و معمولا زودگذر و کوتاه مدت هستند . این نوع هیجان‌ها بیشتر شامل ترس ، خشم ، شادمانی و غمگینی است (سیروس آقایار ، ۱۳۸۶ ).

۲-هیجانهای ثانویه:

این هیجان‌ها بعد از هیجانهای اولیه ظاهر می‌شوند و ارتباط زیادی با نتایج هیجانهای اولیه دارند ، به عبارت دیگر هیجانهای ثانویه پاسخی به هیجانهای اولیه هستند . ایت هیجان‌ها زودگذر نیستند و بر جسم و روح اثر می‌گذارند . فرض کنید راننده ای بر اثر بی احتباطی راه بندان سنگینی ایجاد می‌کند و شما با وجود اینکه عجله دارید تا به جلسه مهمی برسید ، ولی در راه بندان گرفتار می شوید . در این حالت دچار خشم و غضب می شوید و برسر راننده متخلف فریاد می زنید ، این واکنش ناشی از هیجانهای اولیه است و به خاطر راه بندان به وجود آمده است . چند روز بعد وقتی به یاد آن حادثه می افتید خجالت می کشید و احساس شرم می کنید که همان هیجان ثانویه است . برخی پژ.هشگران معتقدند منشا هیجانهای ثانویه به نوع تربیت و شرایط خانوادگی دوران کودکی باز می‌گردد ( پل جنسون ، ۱۹۹۹ )

در گزارش پاروت ۲۰۰۱ فهرستی از هیجانهای اولیه و ثانویه در جول زیر آمده است :

هیجان ثانویه

هیجان اولیه

حسرت ، دلبستگی ، شهوت

عشق / محبت

شنگولی ، رضایت ، نشاط

شادی

حیرت

تعجب

غضب ، ذله شدن ، غیظ ، انزجار ، زجر ، غبطه

خشم

رنج ، نا امیدی ، شرم ، همدردی ، بی خیالی

غمگینی

بی قراری ، وحشت

ترس

۲-۲۵ فواید هیجان‌ها

۱- بقا/ حیات

در طول میلیون ها سال با تکامل طبیعت، هیجان ها دستخوش رشد شده اند. هیجان های ما بالقوه این توانایی را دارند که در خدمت، به عنوان یک نظام درونی هدایت کننده عمل کنند. وقتی نیازها ارضاء می‌شوند،هیجان ها بر ما هشدار می‌دهند، مثلاً وقتی احساس تنهایی می‌کنیم که نیازهای اجتماعی و ارتباطی، برآورده نشوند و وقتی احساس طرد می‌کنیم که نیاز پذیرش، از سوی دیگران محقق نشود.

۲- تصمیم گیری: بسیاری از تصمیم گیری صرفاً بر مبنای دلیل و منطق نشیند، بلکه هیجان ها نیز در آن دخالت دارند. هیجان ها منبع ارزشمندی از اطلاعات هستند. پژوهش ها نشان می‌دهند وقتی رابطه هیجان با مغز قطع می شود، فرد قادر بر تصمیم گیری نیست، زیرا او نمی داند که چه احساسی از این تصمیم گیری به او دست می‌دهد.(آقایار- ایزدی ، ۹۰ص۳۲)

۳- تعیین حد و مرز: وقتی که از رفتار فردی دلخوریم ممکن است دچار سرگیجه، تپش قلب و رنگ پریدگی شویم. در این حالت هیجان ها بر ما هشدار می‌دهند که بیش از این نباید این هیجان را تحمل کنیم. این مطلب به ما کمک می‌کند تا محدوده ای را که در آن سلامت جسمی و روانی، تضمین می شود، شناسایی کنیم.

۴- ارتباطات: هیجان ها در برقراری ارتباط با دیگران به ما کمک می‌کند.

۵- وحدت و ارتباط: هیجان ها منبع بالقوه بزرگی برای اعتماد سازی میان همه افراد هستند. علاقه افراد به یک تیم فوتبال، زمینه ساز وحدت و اتحاد میان طرفداران آن تیم می شود(آقارـ ایزدی، ۹۰ص۳۴)

۶- شور و نشاط به زندگی: اگر فراز و نشیب های زندگی نبود، زندگی یک نواخت، بی روح و خسته کننده می شد. هیجان هایی مانند شادی باعث می‌شوند که از مسافرت یا ملاقات دوستان لذت ببریم و هیجان هایی مانند سوگ و تنهایی باعث می‌شوند که دوستان و اقوام به دیدارمان بیایند.(دانیل گلمن،۱۹۹۵)

۷- زمینه ساز اعتماد: همه انسان ها دارای هیجان هستند، ‌بنابرین‏ وجه مشترکی میان آن ها وجود دارد که می‌تواند اعتماد سازی به وجود آورد(شریفی درآمدی ـ آقایار،۸۶)

ویلانووا و جوسا (۲۰۰۳)، سرمایه اجتماعی را به منزله پدیده‌ای مدیریتی تلقی نموده و برای آن ویژگی‌های گوناگونی تعیین کرده‌اند که شامل: اعتماد (هنجارها)، ارزش‌ها و رفتارهای مشترک، ارتباطات، همکاری، تعهد متقابل، شناخت متقابل و شبکه ها می‌شود. این دو محقق معتقدند که سرمایه اجتماعی به منزله پدیده‌ای مدیریتی و با ویژگی‌های مذکور، موجب دستیابی به منافع متقابلی می‌شود که ارزش دارایی‌های نامحسوس (سرمایه مفهومی) را افزایش می‌دهد(Vilanova & Josa , 2003:30) .

نقش سرمایه اجتماعی، به منزله یک فاکتور قدرتمند، برای تشریح موفقیت نسبی عاملان، در محدوده‌های زیر به اثبات رسیده است:

• • برت^[۳۱] (۱۹۹۲)، گابای و زوکرمن^[۳۲] (۱۹۹۸)؛ پادونلی و بارون^[۳۳] (۱۹۹۷) معتقدند که سرمایه اجتماعی برای موفقیت کارکنان در کار راهه آن ها، بلیویو، اریلی و وید^[۳۴]، معتقدند که در محدوده جبران خدمت اجرایی، مؤثر است؛

• • سرمایه اجتماعی به کارکنان کمک می‌کند تا شغل‌هایی را یافته و یک منبع غنی از نیروهای تازه برای سازمان ایجاد می‌کند؛

• • سرمایه اجتماعی، مبادله منابع در میان واحدها را تسهیل نموده و باعث ایجاد نوآوری می‌گردد. همچنین ناهاپیت و قوشال^[۳۵] معتقدند که سرمایه اجتماعی در ایجاد سرمایه مفهومی کمک کرده و روزندال^[۳۶]، اعتقاد دارد که برای اثر بخشی تیم‌های میان وظیفه‌ای، مؤثر و مفید است.

• • سرمایه اجتماعی، نرخ ترک خدمت و میزان تجزیه و از هم پاشیدگی سازمانی را کاهش داده؛ کارآفرینی را تسهیل نموده؛ به تشکیل شرکت‌های جدید کمک می‌کند.

• سرمایه اجتماعی، روابط با عرضه کنندگان و شبکه های تولید ناحیه‌ای را تقویت نموده؛ یک عامل مؤثر در تسهیل یادگیری سازمانی به شمار می‌آید (Adler & Kwon,2002:17).

علاوه بر مواردی که در فوق بیان گشت محققانی از قبیل لازگاو پاتیسون^[۳۷] (۲۰۰۱) و لین^[۳۸] (۲۰۰۱) معتقدند که سرمایه اجتماعی، مشکلات هماهنگی را حل نموده، هزینه های انتقال را کاهش داده و جریان اطلاعات بین افراد را تسهیل می‌کند؛ به همین دلیل برای سازمان و اجتماع بسیار ارزشمند است.

در کارهای اخیر، محققانی از قبیل آدلر و وان^[۳۹] (۲۰۰۲)، بیان می‌دارند که سرمایه اجتماعی به طور معنی‌داری به ایجاد مزیت برای سازمان‌ها کمک می‌کند؛ ناهاپیت و قوشال، سرمایه اجتماعی را برای توسعه و توزیع دانش در سازمان‌ها، لازم می‌دانند.

به طور کلی ،محققان نشان داده‌اند که سرمایه اجتماعی یک منبع با ارزش است زیرا افراد هنگامی که یکدیگر را شناخته و درک نموده و به هم اعتماد داشته و با یکدیگر هویت می‌یابند به صورت کاراتر و مؤثرتری با هم کار می‌کنند (Bolino , Turnley & Bloodgood , 2002:205)

ناهاپیت و قوشال، بیان می‌دارند که سازمان‌هایی که دارای سطوح بالایی از سرمایه اجتماعی‌اند، احتمال دارد تا نسبت به رقبایشان، با سطوح نسبتاً پائین‌تر سرمایه اجتماعی، موفق‌تر باشند(Nahapiet & Ghoshal 1998:250) .

همچنین لینا و وان بورن^[۴۰] (۱۹۹۹)، پیشنهاد می‌نمایند که بین سرمایه اجتماعی و تعهد کارکنان، انعطاف پذیری سازمان، اداره مناسب اعمال جمعی و ایجاد سطوح بالایی از سرمایه مفهومی، رابطه مثبت و معنی داری برقرار است و ‌بنابرین‏ سرمایه اجتماعی می‌تواند عملکرد سازمانی را ارتقا دهد (Bolino et al , 2002:507).

لینا و وان بورن همچنین سازه‌ای را ایجاد نموده و آن را «سرمایه اجتماعی سازمانی» نامیده اند و در تعریف این سازه، آن را به منزله منبعی دانسته‌اند که منعکس کننده ویژگی‌های روابط اجتماعی درون سازمان است. از نظر این دو محقق، سرمایه اجتماعی سازمانی از طریق میزان گرایش اعضا به اهداف جمعی و همچنین اعتماد مشترک میان آن ها، که با تسهیل اعمال جمعی ایجاد ارزش می‌کند، مشخص می‌شود.

سرمایه اجتماعی سازمانی، یک دارایی است که هم برای سازمان (از طریق ایجاد ارزش برای سهام‌داران) و هم برای اعضای سازمان (از طریق ارتقای مهارت‌های کارکنان) مفید و سودمند است.

(Leana & Van Buren, 1999: 538)

• • 1. ابعاد سرمایه اجتماعی سازمانی

ابعاد سرمایه اجتماعی سازمانی از دیدگاه لینا و وان بورن به شرح زیر است:

۱- وابستگی^[۴۱]: اولین جزء سرمایه اجتماعی سازمانی، وابستگی است که به منزله تمایل و توانایی افراد در سازمان، برای اینکه هدف‌های فردی را تابع هدف‌ها و اعمال جمعی نمایند، تعریف می‌شود. تمایل افراد برای مشارکت در اعمال جمعی بستگی ‌به این امر دارد که آن ها تا چه حد معتقدند که کوشش‌های فردی که به کل به طور مستقیم، سود می‌رساند، باعث بهره‌مندی افراد به طور غیر مستقیم نیز می‌گردد.

۲- اعتماد: دومین بعد سرمایه اجتماعی سازمانی اعتماد است؛ که از نظر محققان سازمانی هم به عنوان مقدمه‌ای برای عمل جمعی موفقیت آمیز است و هم می‌تواند به منزله نتیجه اعمال جمعی موفق قلمداد گردد. این بعد برای اینکه افراد بتوانند در کنار یکدیگر، بر روی پروژه های مشترک کار کنند لازم است

Buren; 1999: 542) (Leana & Van .

اعتماد عمومی یکی از سرمایه های اجتماعی است که وحدت را در سیستم‌های اجتماعی، ایجاد و حفظ نموده و ارزش‌های دموکراتیک را پرورش می‌دهد. اعتماد، شهروندان را به نهادها و سازمان‌هایی که نمایندگان آن ها هستند، پیوند می‌دهد و بدین طریق مشروعیت و اثر بخشی دولت دموکراتیک افزایش می‌یابد. ‌بنابرین‏ اعتماد یکی از ارزشمندترین سرمایه های اجتماعی است که مخدوش شدن آن، هزینه بسیار سنگینی بر نظام سیاسی تحمیل خواهد کرد (الوانی و دانایی فرد، ۱۳۸۰: ۵و۷) .

ذوکر^[۴۲] سه شیوه ایجاد اعتماد را مشخص نموده است:

1. 1. اعتماد مبتنی بر خصیصه‌های فردی که با ویژگی‌های شخصی نظیر پیشینه خانوادگی، نژاد و جنسیت، پیوند می‌خورد؛

1. 1. اعتماد مبتنی بر فرایند که از طریق مبادله‌های مکرر شکل می‌گیرد

1. و اعتماد نهادی که از طریق ‌فرآیندهایی نهادی نظیر گواهی نامه‌های حرفه‌ای و مقررات دولت ایجاد می شود.

بر اساس این سنخ‏شناسی، به موازاتی که جامعه به طور روز افزونی پیچیده‌تر می‌گردد، اعتماد نهادی به تدریج جایگزین اعتماد مبتنی بر خصیصه‌های فردی و اعتماد مبتنی بر فرایند می‌شود (Zucker,1986:53).

از نظر لینا و وان بورن، اعتماد خود به صورت‌های زیر در محیط‌های سازمانی، متجلی می‌گردد:

شکل ۲- ۵ دربرگیرنده جریان هایی است که باید در ازای عملکرد شرکت مورد ملاحظه قرار گیرند.عوامل کلیدی ارزش افزایی از منظر عملکرد شرکت عبارتند از:

• • مشتریان

• • تامین کنندگان

• مالکان و اعتبار دهندگان

سه گروه مذکور مبادلاتی را از طریق بازار با شرکت انجام می‌دهند.بدین ترتیب که مشتریان، کالاها و خدمات را در بازار کالا خریداری می‌کنند.( گاهی دوباره به فروش می رسانند) تامین کنندگان محصولات و خدمات را از طریق بازارهای عامل به شرکت می فروشند و نیز مالکان و اعتباردهندگان سهام شرکت یا اسناد بدهی را از طریق بازارهای مالی به فروش می رسانند (سایمونز; ۱۳۸۵).

۲-۲-۷) روش های مختلف سنجش عملکرد بازار

محقیقین مختلف برای سنجش عملکرد بازاریابی از مؤلفه‌ های مختلفی استفاده کرده‌اند و هیچ رویه ی ثابت یا مشابهی در این زمینه دیده نمی شود و رویه ی معمول ‌به این صورت است که در ابتدا چند مؤلفه‌ در ارتباط با عملکرد بازاریابی انتخاب شده و سپس به روش عینی یا ذهنی و تحت یک سوال هر یک از مؤلفه‌ ها را می سنجند (بختیاری; ۱۳۸۵)

ماهیت معیار

آیا معیار کامل است

عامل انگیزشی

تنها اگر اعتماد بلا وجود داشته باشد

آیا فرد می‌تواند بر معیار مؤثر باشد؟

آیا فرد می‌تواند بر معیار مؤثر باشد؟

ایده‌آل است اما طراحی آن برای کارهای غیرمعمول دشوار می‌باشد

کنترل محدود

رفتار نادرست

غفلت

عینی

کامل

پاسخگو

ذهنی

ناقص

پاسخگو

غیرپاسخگو

غیرپاسخگو

شکل۲-۶) ماهیت معیارها (دعائی و بختیاری; ۱۳۸۶)

یک معیار عینی می‌تواند به صورت مستقل ارزیابی و تأیید شود.فعالیت یک کارمند را می توان به صورت ذهنی و بر اساس مشاهدات مافوق وی ارزیابی نمود اما باید توجه داشت که مافوق مذکور بایستی اطلاعات کافی در اختیار داشته باشد تا قادر به داوری منصفانه گردد.علاوه بر این وجود اعتماد کامل نیز ضروری می‎باشد زیرا فرد زیردست باید از منصفانه بودن قضاوت ذهنی مذبور مطمئن باشد.معیارها بر اساس درجه‎ی کمال و ‌پاسخ‌گویی‌ نیز متغیرند.یک معیار کامل تمامی جنبه‌های موفقیت را در بر می‌گیرد.یک معیار پاسخگو منعکس کننده ی فعالیت هایی است که یک مدیر برآنها نفوذ دارد.به عنوان مثال: سرعت، برای سنجش میزان مسافت طی شده از بوستون تا ونکوور، معیاری پاسخگو اما ناقص است.راننده می‌تواند با افزایش یا کاهش شتاب وسیله ی نقلیه بر این عامل تاثیر گذارد اما چون تعداد و زمان توقف ها را لحاظ نمی کند ناقص است.در یک کسب و کار، قیمت سهام به عنوان یک معیار کامل عملکرد مدیر ارشد در نظر گرفته می شود زیرا تمام اقدامات مدیریت در نهایت در قیمت سهام آن شرکت منعکس می‌گردد.البته قیمت سهام، نرخ های بهره و عوامل دیگری را که خارج از کنترل مدیران ارشد هستند نیز منعکس می‎سازد.‌بنابرین‏ به طور کامل پاسخگوی اقدامات آنان نیست.از سوی دیگر معیارهای سود دهی مانند نرخ بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) مسئولیت تمام اقدامات مدیران ارشد را بر عهده دارد اما این معیارها کامل نیستند زیرا بازتاب ارزش آتی تصمیمات بلند مدت از قبیل سرمایه گذاری در تکنولوژی های جدید نمی‎باشد.برای افزایش ‌پاسخ‌گویی‌ معیار های عملکرد، کارکنان رده ی پایین تر معمولا بر اساس فعالیت‎های حیطه ی کنترل خویش مورد سنجش قرار می گیرند.افراد در رفتارهایی که سبب افزایش معیار می شود، شرکت می‌کنند اما این امر افزایش اندکی در ارزش کلی شرکت خواهد داشت (سایمونز;۱۳۸۵).‌بنابرین‏ می توان گفت اگرچه عملکرد می‌تواند معانی متنوعی داشته باشد اما به طور عمده از دو دیدگاه می توان به آن نگریست: نخست مفهوم ذهنی که در وحله ی اول مرتبط است با عملکرد شرکت ها نسبت به رقبای آن ها و دیدگاه دوم مفهوم عینی است که بر پایه ی اندازه گیری مطلق عملکرد می‌باشد (Sin; 2005).در گذشته عمدت شاخص های مالی مستقیما از سازمان ها یا از منابع ثانویه به دست می آمدند.بعدها به قضاوت داورانه ی پاسخگویان داخلی و خارجی سازمان گرایش پیدا شد.آن ها اغلب هر دو شاخص مالی، عملیاتی و تجاری را تحت پوشش قرار می‌دادند.در برخی از مطالعات نوعی سازگاری قوی بین معیار های عینی و ذهنی یافت شد اما برخی دیگر از مطالعات تفاوت هایی را بین این دو رویکرد تشخیص دادند.معیار های عینی عملکرد، به سختی حاصل می‌شوند و یا اینکه پایایی کافی ندارند.رویکرد ذهنی، اندازه گیری ابعاد عملکرد از قبیل ارزش نام تجاری یا رضایت مشتری را تسهیل می‌کند.اندازه گیری ذهنی همچنین تجزیه و تحلیل مقطعی داده های مربوط به بخش ها و بازار ها را تسهیل می کند.به دلیل آنکه عملکرد می‌تواند در مقایسه با اهداف شرکت یا اهداف رقبایش، قابل اندازه گیری شود.ارزیابی ذهنی همچنین باعث می شود که اثرات آهسته و ویژه ی استراتژی سازمان در نظر گرفته شوند.این امر موجب می‌گردد که دریابیم عملکرد ذهنی نسبت به عملکرد عینی معیار مناسب تری برای سنجش عملکرد بازاریابی است (Benito and Javier; 2005).البته ذکر این مطلب هم حائز اهمیت است که به خاطر داشته باشیم استفاده از معیار های ذهنی هم برای اندازه گیری عملکرد بازاریابی محدودیت های خاص خود را دارد.مثلا ممکن است افراد در ارائه ی آن ها اغراق کنند و آن ها را فراتر از مقدار واقعی بیان نمایند (Panigyrakis and Theodoridis; 2007 ).اصطلاح ذهنی عملکرد ‌به این معنا است که امتیاز عملکرد شرکت به وسیله ی طیفی پاسخی در مقایسه با عملکرد رقبای عمده، درجه بندی می شود (Martin et al.., 2007; ).پژوهشگران در مطالعات مربوط به عملکرد بازاریابی و مالی، مؤلفه‌ های مختلفی را برای سنجش آن به کار برده اند.معدودی از پژوهشگران مؤلفه‌ هایی از عملکرد که با یکدیگر مرتبط هستند را در گروه هایی جای داده و آن ها را نام گذاری کرده‌اند.به عنوان مثال پلهام مؤلفه‌ های عملکرد را در سه دسته جای داده است:

1. 1. اثربخشی سازمانی: شامل مؤلفه‌ های کیفیت محصول، موفقیت محصول جدید، نرخ حفظ مشتری

1. 1. رشد/ سهم: شامل مؤلفه‌ های سطح فروش، نرخ رشد فروش، سهم بازار

1. سود آوری شامل مؤلفه‌ های نرخ بازده ویژه، (ROE) نرخ بازگشت سرمایه، حاشیه ی سود ناویژه چیکوان نیز مؤلفه‌ های عملکرد را در دو دسته قرار داده است که عبارتند از:

   • • عملکرد بازار: مشتمل ‌بر مولفه های حفظ مشتری، جذب مشتری جدید
   • عملکرد مالی: مشتمل بر مؤلفه‌ های نرخ بازده دارایی، سهم بازار و رشد فروش (بختیاری; ۱۳۸۵)

پاینگراکیس و تئودوریدسدر یکی از مطالعات خود، عملکرد شرکت را در مقایسه با رقبای عمده ی آن در سه سال گذشته به وسیله دو دسته از شاخص ها شامل:

• • شاخص های عملکرد مالی: فروش نهایی، نرخ رشد فروش، حاشیه سود ناخالص.