عدالت اسلامی با به هم ریختن نظم جاهلی سابق، نظم وتوزان جدیدی برپا کرد و فرودست‌های سابق به نیروی لیاقت، علم ‌و تقوا به فرادستی رسیدند. پیامبر به یکی از اصحابش به نام جویبر می‌فرماید:

«جویبر! خداوند به سبب اسلام، ارزش‌ها را تغییر داد. بهای بسیار چیزها را که در سابق پایین بود، بالا برد و بهای بسیار چیزها را که در گذشته بالا بود، پایین آورد. بسیاری از افراد در نظام غلط جاهلیت محترم بودند و اسلام آن ها را سرنگون کرد و از اعتبار انداخت، و بسیاری در جاهلیت حقیر و بی‌ارزش بودند و اسلام آن ها را بلند کرد.

امروز مردم همان‌ طور شناخته می‌شوند که هستند. اسلام به آن چشم به همه نگاه می‌کند که سفید و سیاه، قرشی و غیرقرشی، عرب وعجم همه فرزندان آدم‌اند و آدم هم از خاک آفریده شده است.»

با صراحت می‌توان اذعان کرد که در قرآن و سنت، بعد از مسئله توحید، به هیچ یک از اصول دینی و اخلاقی به اندازه عدالت و مترادف‌های آن (راستی، انصاف، اعتدال و …) تأکید نشده است. ‌در مورد تعاریف عدالت از دید پیامبر (ص) بدیهی است که با عنایت ‌به این که خود پیامبر قائل و ناطق به قرآن بود، تعاریف قرآنی از این مفهوم، منسوب به ایشان نیز هست. گرچه سنت عملی و گفتاری وی، مبین و مفسر تعابیر قرآنی درباره‌ عدالت می‌باشد. در این جا پاره‌ای از احادیث نبوی را درباره‌ جایگاه این مفهوم و ثمرات آن بیان می‌کنیم:

۱- «عدالت میزان و ترازوی خداوند در زمین است، هر که آن را دریابد به بهشت او را سوق دهد و هر که آن را رها سازد، توسط آن به دوزخ کشیده می‌شود.»

۲- «عدل، سپری ‌نگاه‌دارنده و بهشتی جاودان است.»

۳- «ساعتی عدالت پیشه گی، از عبادت هفتاد سال که در آن شب‌ها به ادای نماز و روزهایش به روزه‌داری سپری شود، بهتر است. و ساعتی به جور حکم کردن در نزد خدا از گناهان شصت سال شدیدتر و قبیح‌تر است.»

۴- «کسی که در مراوده با مردم ظلم نکرده و در گفتار با ایشان دروغ نمی‌گوید و به وعده‌اش با مردم عمل می‌کند، کسی است که مروت او کامل و عدالتش ظاهر شده است. برادری با این چنین شخصی واجب و غیبتش حرام است.»

۵- «آنچه برای خود مکروه می شماری، برای دیگران مکروه شمار، و آنچه برای خود دوست می‌داری، برای دیگران دوست بدار؛ تا در حکمت عادل باشی و در عدالتت قسط پیشه کنی، تا در اهل آسمان محبوب باشی و مودتت در سینه های اهل زمین ریشه گستراند.»

۶- «عادل‌ترین مردمان کسی است که آنچه برای خود بپسندد، برای دیگران نیز بپسندد و آنچه برای خود مکروه دارد، برای دیگران نیز مکروه شمارد.»

۲-۱-۲-۳ عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)

بحث عدالت در اندیشه‌های سیاسی امام علی (ع) مبحث بسیار گسترده و عمیقی است که تأمل، تفکر و مجال معتنابهی می‌طلبد؛ شخصیتی که نامش قرین عدالت بوده و نه تنها امام معصوم شیعیان است، بلکه در تاریخ بشر به عنوان یک متفکر، اندیشمند و سیاستمداری خدامدار مطرح بوده است. مجسمه عدل و مساوات، شیفته‌ی حق و انصاف، نمونه‌ کامل بشر دوستی و رحمت و محبت و احسان، مولای متقیان علی (ع) که حتی دیگران درباره‌اش گفتند: «و قُتل فی محرابه لشده عدله؛ علی (ع) در محراب عبادت، به خاطر عدل ورزی شدیدی کشته شد.»

شیعیان معتقدند دیدگاه‌های امام علی بن ابی‌طالب (ع) که میزان واقعی فکر و عمل انسان‌هاست در این مسئله مهم حیاتی، می‌تواند به عنوان شاخص‌ترین الگوی عدالت و رابطه‌ عادلانه دولت با ملت باشد؛ چه برای آنان که علی (ع) را به عنوان امام معصوم و اعلم و اعدل مردم بعد از رسول الله (ص) می‌دانند، و چه برای آنان که وی را از دیدگاه یک انسان کامل و وارسته و خلیفه‌ی عادل نگریسته و رژیم حکومت وی را به صورت عادلانه‌ترین رژیم تاریخ اسلام پذیرفته‌اند. در این جا حتی ناظران و نویسندگان غیر مسلمان اعم از مسیحی یا دهری نتوانسته‌اند از فضایل و ملکات او چشم پوشی کنند و در این مقوله کتاب‌ها نوشته‌اند، مانند جرج جرداق مسیحی که کتاب امام علی (ع) صورت العداله الانسانیه را تألیف و علی را آهنگ عدل بشری معرفی ‌کرده‌است. همین نویسنده اذعان می‌دارد که «مسئله‌ای که علی بن ابی طالب را مجبور به پذیرش خلافت کرد، در خطر بودن عدالت اجتماعی بود (جرداق ۱۹۷۰، ۱۵۵).

از سوی دیگر یکی از عمده‌ترین و خالص‌ترین منابع اخلاق و سیاست در اسلام مجموعه خطبه‌ها و نامه‌های امام علی (ع) است که در کتاب نهج‌البلاغه به وسیله سید رضی در قرن چهارم هجری گردآوری شده است. از جمله مسائلی که در این کتاب با حساسیت خاصی درباره‌ آن صحبت شده، مسئله حکومت و عدالت است. عدالت در این کتاب دارای مفهومی عینی و قابل درک است. همچنان که امام (ع) در یکی از نامه‌های خویش نوشته است:

«کسانی که در حکومت من به سر بردند و سپس به امویان پیوستند، عدل را دیدند و شنیدند و در جان خود قرار دادند؛ ولی آن را نپذیرفتند.»

از این بیان فهمیده می‌شود که امام (ع) در دوران حکومت خویش، به گونه‌ای رفتار ‌کرده‌است که مردم بتوانند عدل را بفهمند. یعنی یک حکومت دادگر می‌تواند با نشان دادن مصداق‌های عدالت، آن را به مردم بشناساند.

۲-۱-۲-۴ عدالت از نظر افلاطون

چنان که می‌دانیم یکی از ویژگی‌های نظام فکری افلاطون همه جانبه نگری(کلیت امور) است و بر همین اساس وی عدل را نه از لحاظ فردی بلکه از جنبه اجتماعی آن مینگرد. با توجه ‌به این نکته است که افلاطون از دو طریق عدل را تعریف می‌کند:

اول: جنبه فردی عدل: از طریق تحلیل سرشت انسان که بر طبق نظر وی از سه قوه ‌به این صورت فراهم آمده است :۱ – قوه تعقل و تمییز خوب از بد، ۲ – قوه شهوت،جلب منفعت،خوردن ۳ – قوه غضب، انگیزه و میل به برتری و بلند پروازی. هر یک از این سه قوه در تن آدمی در جای معینی قرار دارد( نطق یا عقل در سر،شهوت در شکم و غضب در سینه). اما افلاطون عدل را صفتی می‌داند که تعادل میان این سه قوه در سرشت انسان را پدید می آورد. فرد عادل کسی است که نمیگذارد که یک قوه بر دو قوه دیگر تسلط یابد و فقط در این حال است که انسان در زندگی خود از شادی بهره مند می­ شود (صلیبا ۱۳۶۷، ۴۶۱).

دوم: جنبه اجتماعی عدالت:طریق دیگری که افلاطون برای ارائه تعریف نظریه خود در باب عدالت اجتماعی بیان می‌کند از طریق تحلیل فضایل اربعه، که مورد عنایت بوده، که آن چهار فضیلت عبارتند از: ۱ – فرزانگی (حکمت)۲ – دلیری (شجاعت)۳ – خویشتن داری(انضباط،عفت)۴ – عدالت.

طبق نظریه افلاطون سه فضیلت اولی (غیر از عدالت) هرکدام مخصوص طبقه­ای از طبقات خاص مدینه فاضله است. یعنی فرزانگی متعلق به فرمانروایان، دلیری متعلق به یاوران(سپاهیان)، خویشتن داری متعلق به توده مردم است، اما ویژگی چهارم یعنی عدالت فضیلتی است که در پرتو آن هر یک از این سه گروه فقط به کار ویژه خویش مشغول باشد و به همین سان هر کس فقط به کاری که برای آن ساخته شده است و استعدادش را دارد مشغول شود و در کار دیگر دخالت نکند (ندایی ۱۳۷۹، ۱۵).

نیرومند ترین نظریه ای که در آن خوش بینی به عنوان یک جنبه ذاتی از ماهیت انسان در نظر گرفته شده٬ توسط تایگر^[۸۸] مطرح شده است.او در اثر خود«خوش بینی ؛ زیست شناسی امید»استدلال می‌کند که توان اندیشیدن به شیوه خوش بینانه یکی از ویژگی‌های نوع است که به طور طبیعی انتخاب شده و طی مسیر طبیعی تحول تکامل یافته است.

تایگر عقیده دارد که خوش بینی بقاء انسان را مسیر ساخته است.آن دسته ازافراد گونه انسان که نسبت به آیندۀ خود واقع بین یا بدبین بودند خطر ٬ بیماری و مرگ را گریز ناپإیر نمی دیدند و برای اقدامات لازم جهت ادامه حیات برانگیخته نمی شدند.برعکس ٬همتایان خوش بینشان برای تلاش در جهت دادامه حیات برانگیخته می شدند٬زیرا فکر می‌کردند که کارها به نفع آن ها ادامه خواهد یافت و از آنجایی که اغلب همین اتفاق رخ می‌داد٬ افراد خویش بین زنده مانده و نسلشان افزایش می یافت(کارور ٬ ۲۰۰۵).

خوش بینی به عنوان یک تفاوت فردی

در همان زمانی که نظریه پردازانی مانند لازاروس ٬ بک ٬تیلور و تایگر ‌در مورد خوش ذاتی بشر بحث می‌کردند٬ روان شناسان دیگری که به تفاوت های فردی علاقمند بودند نیز مثبت خود را درباره خوش بینی به عنوان یک ویژگی شخصی بیان کردند.این دو دیدگاه باهم سازگار هستند.هر انسان به هنگام تولد بنا برماهیت خود دارای سطحی (خط پایه ای )از خوش بینی است که این میزان در افراد مختلف است .لازم به ذکر است که خوش بینی نیز همانندویژگیهای شخصیتی دیگر دارای منحنی طبیعی است.

یعنی اغلب مردم در حد متوسط خوش بین هستندو تعداد اافرادفوق العاده خوش بین و افراد بسیار بدبین کم است.همچنین تجارب ما می‌توانند بر میزان خوش بینی یا بدبینی ما اثر بگذارند(پترسون ٬ ۲۰۰۰). نظریه می‌دانی کورت لوین^[۸۹] (۱۹۵۱-۱۹۳۵)و نظریه سازه‌های شخصی جورج کلی^[۹۰] (۱۹۹۵) چارچوب مناسبی برای فهم اینکه چگونه باورهای خوش بینانه یا بدبینانه رفتار راتحت تأثیر قرار می‌دهند٬ ایجاد کردند.

نظریه یادگیری اجتماعی جولین راتر^[۹۱] (۱۹۶۶ -۱۹۵۴) و به ویژه مفهوم انتظارات تعمیم یافته (منبع کنترل و اطمینان)باعث به رسمیت شناختن دیدگاهی ‌در مورد شخصیت بر حسب انتظارات فرد از رویدادهای آینده شد.یکی دیگراز دلایل علاقمند شدن روان شناسان به محبث خوش بینی روبه افول نهادن دیدگاه سنتی محرک- پاسخ در یادگیری و جانشینی دیدگاه شناختی با تأکید بر نقش انتظارات بود (لوپز^[۹۲]۱ و اسنایدر ٬ ۲۰۰۲).

بر طبق الگوی محرک-پاسخ یادگیری مستلزم اکتساب پاسخ های حرکتی خاص در موقعیت های ویژه است .در این دیدگاه یادگیری شامل آموختن رابطه بین محرک وپاسخ است وهر قدر این محرک وپاسخ به هم نزدیکتر باشند(مجاورت)احتمال اینکه یادگیری صورت گیرد بیشتر است .از دیدگاه رفتار گرایان یادگیری دارای هیچ گونه مؤلفه‌ شناختی نبود.یافته هایی که نشان می‌دادند روابطی که در شرطی سازی فراگرفته می‌شوند صرفا” به دلیل مجاورت نیرومند نمی گردند بلکه وابستگی نیز در نیرومند ساختن این روابط نقش دارد٬ دیدگاه رایج محرک – پاسخ را به چالش طلبیدند.

در نظر یه محرک – پاسخ فقط بر مجاورت زمانی بین پاسخ وتقویت کننده تأکید می شود.بر طبق این دیدگاه انسان در دام همزمانی تصادفی حوادث می افتد.اگر یک تقویت کننده متاقب یک پاسخ وجود داشته باشد٬ این پاسخ علی رغم اینکه هیچ رابطه علی بین پاسخ وتقویت کننده وجود نداشته باشد٬ تقویت خواهد شد.در مقابل دیدگاه وابستگی ٬ یادگیری بیان می‌کند که افراد قادر به کشف روابط علت اثر هستند و می‌توانند روابط تصادفی گذرا را از روابط حقیقی با ثبات تشخیص دهند(کارور٬ ۲۰۰۵).

‌بنابرین‏ یادگیری در نفس خود شامل کشف این مطلب است که چیز به چه منجر خواهد شد (تولمن^[۹۳]۲ ۱۹۳۲).ازآن جایی که این نوع یادگیری درطول زمان گسترش می‌یابد ٬ ‌بنابرین‏ لازم است بر حسب اصطلاحات شناختی تعریف شود.اگر چه درمورد جزئیات این بازنمایی های شناختی اختلاف نظریه هایی وجود دارد٬ اما واضح است که یادگیری وابستگی یک فرایند روان شناسی مهم است که بر انگیزش ٬شناخت و هیجان تأثیر می‌گذارد.اغلب نظریه پردازان این سنت یادگیری وابستگی را به صورت یک انتظار تعمیم یافته در موقعیت های مختلف که در طول زمان درونی می شود٬ تعریف می‌کنند .اغلب دیدگاه هایی که در آن ها خوش بینی به عنوان یک تفاوت فردی در نظر گرفته شده این دیدگاه راپذیرفته اند که بر طبق آن خوش بینی یک انتظار تعمیم یافته است که هر فرایند روان شناختی را که در آن یادگیری رخ می‌دهد٬ تحت تأثیر قرار می‌دهد(پترسون ٬ ۲۰۰۰).

امروزه نیز دو دیدگاه رایج درباره خوش بینی وجود دارد : دیدگاه خوش بینی سرشتی که خوش بینی در آن به عنوان صفت شخصیتی گسترده مطرح شده و دیدگاه خوش بینی تبیینی که بر سبک اسناد خوش بینانه وبد بینانه افراد تأکید دارد.در هر دو دیدگاه خوش بینی به عنوان یک تفاوت فردی در نظر گرفته شده است.

۲-۷ تعریف خوش بینی^[۹۴]

فرهنگ لغات بینمی را «تمایل به خوش بینی و چشم داشت بهترین پیامد های ممکن» تعریف می‌کند. رابرت اورنشتاین^[۹۵] و دیوید سوبل در کتاب خود«لذت های سالم»خوش بینی را از دیدگاه روان شناسی چنین تعریف کرده‌اند«تمایل به جستجو ٬ به خاطر آوردن و انتظار کسب تجارت لذت بخش»این تمایل از اولویت ای فعالانه فرد است٬ نه صرفا” نوعی واکنش انفعالی که او را به توجه به جنبه‌های روشن و آفتابی زندگی تشویق کند.(هیلز^[۹۶]٬ ۲۰۰۰ ٬ ترجمه میرزایی ٬ ۱۳۷۹).

دو رویکرد مهم درباره خوش بینی وجود دارد:

۱-خوش بینی سرشتی یا گرایشی^[۹۷]

۲-خوش بینی تبیینی یا اسنادی^[۹۸]

۲-۷-۱ خوش بینی سرشتی یا گرایشی

شییرو کارور ٬ خوش بینی را توقع وقوع انتظارات خوب در آینده می دانند(کارور و شییر ٬ ۲۰۰۱ ؛ شییرو کارور ٬ ۱۹۹۲). در این رویکرد خوش بینی به عنوان یک ویژگی شخصیتی گسترده ٬ مفهوم شده و در آن شیوه ی مردم در تعقیب اهداف و ارزش هایشان بررسی می‌شوند .خوش بین ها هنگام گرفتاری ٬ اهداف و ‌ارزش‌هایشان را مقابل دستیابی می دانندو خوش بینی آن ها باعث می شود همچنان دنبال اهدافشان باشند.بدبینی هم مردم رامأیوس ودلسرد می‌کند(سانتراک^[۹۹] ۲۰۰۲ ؛ترجمه فیروز بخت ٬ ۱۳۸۳).

۲-۷-۲ خوش بینی تبیینی یا اسنادی

مارتین سلیگمن در سال ۱۹۹۸ اظهار ‌کرده‌است خوش بینی یک شیوه تبیین است نه یک صفت شخصیتی گسترده .در این رویکرد افراد خوش بینی وقایع منفی یا تجربیات منفی را به عوامل و علت های خارجی ٬ ناپایدار و به خصوص نسبت می‌دهند و در مقابل افراد بد بین وقایع و تجربیات منفی وبد را به علت های درونی ٬ پایدار و ککلی مانند شکست شخصی نسبت می‌دهند(کار ٬ ۲۰۰۴).

۲-۷-۳ پایه های زیستی –عصبی خوش بینی و بد بینی

پژوهشگران گزارش کرده‌اند که بدبینی و افسردگی با عملکردنا بهنجار دستگاه لیمبیک (به ویژه میگدالا)دستگاه پارالیمبیک وقشر پیش پیشانی جانبی ارتباط دارد.افسردگی با کمبود برخی از انتقال دهنده های عصبی (مانند سروتونین و نورآدرنالین)با کاهش در کار آمدی دستگاه هایی در مغز که در جلوگیری ویا ایجاد افسردگی دخیل اند٬نیزارتباط دارد(لیدل ۲۰۰۱^[۱۰۰]).

تعیین میزان هزینه​های داوری و وصول آن در دو مقطع صورت می​گیرد: یکی در مرحله اول از رسیدگی که درخواست داوری تسلیم شده و مرجع داوری تشکیل می​شود، تا زمان امضای «قرارنامه داوری». در این مقطع، دبیرخانه با توجه به محتوای درخواست اولیه و همان مقدار اطلاعاتی که در دست دارد، مبلغی را که عرفاً برای تأمین هزینه​ها تا مقطع تنظیم و امضای قرارنامه داوری کافی باشد، به​عنوان «پیش​پرداخت موقتی هزینه​ها» تعیین می​کند و به خواهان ابلاغ می​نماید که آن را پرداخت کند (ماده ۳۰ (۱) قواعد). همچنین ماده ۱ (۲) ضمیمه شماره ۳ ‌در مورد هزینه​ها). ماده ۴ (۴) قواعد در این مورد می​گوید خواهان مکلف است ضمن تسلیم نسخ کافی از درخواست داوری خود، پیش​پرداخت هزینه​ها را نیز بپردازد. جدا کردن هزینه این مرحله از مراحل بعی داوری و گذاشتن آن بر عهده خواهان از الحاقات به قواعد داوری جدید است و هدف از آن این است که اولاً خوانده که باید نصف هزینه​ها را بپردازد، نتواند در همین ابتدای داوری و با عدم پرداخت سهم خود انعقاد جریان داوری و تشکیل مرجع داوری و سایر کارها را با تأخیر و کندی مواجه سازد، و ثانیاًً میزان هزینه آن محدود به همین مرحله مقدماتی باشد که تأمین و پرداخت آن از عهده خواهان برآید و رسیدگی قابل ادامه شود. به​هر حال، مطابق ماده ۳۰ (۴) قواعد اگر خواهان این هزینه موقتی را نپردازد، رسیدگی متوقف می​شود ولی مانع از این نیست که مجدداً دعوای خود را مطرح کند.

مقطع دوم برای تعیین هزینه​ها، هر زمانی پس از این مرحله است که دیوان عملاً بتواند هزینه​های داوری را محاسبه و تعیین کند، یعنی زمانی که اطلاعات و اسناد و مدارک بیشتری در پرونده مبادله شده و طرفین اظهارات و مکاتباتی داشته​اند و مبلغ خواسته یا خواسته متقابل مشخص​تر شده و احیاناً قرارنامه داوری تنظیم و امضا شده و پرونده به مرجع داوری تحویل گردیده است. این است که ماده ۳۰ (۲) قواعد می​گوید همین​که عملی و ممکن باشد، دیوان داوری مبلغ هزینه​های داوری و رسیدگی به ادعای اصلی و ادعای متقابل را به میزانی که برای تأمین حق​الزحمه داوران و هزینه​های اداری اتاق کافی باشد محاسبه و تعیین می​نماید، و اگر بعداً مبلغ ادعاها تغییر یافت، میزان هزینه​های داوری هم تعدیل خواهد شد.

هزینه​های داوری که برای رسیدگی به پرونده دیوان تعیین می​کند در کلیه مراحل تا زمان صدور رأی است، اما ممکن است طرفین قبل از صدور رأی به مصالحه دست یابند و بخواهند دعوی را مختومه نمایند. در این صورت بسته ‌به این​که دعوی در چه مرحله​ای مصالحه شود و داوران چه مقدار کار کرده باشند، مطابق ماده ۲ (۶) ضمیمه شماره ۳ قواعد دیوان داوری، فقط هزینه​های آن مقدار رسیدگی را که تا مرحله مصالحه انجام شده است، به تشخیص خود تعیین و وصول می​کند و باقیمانده هزینه​های پرداخت شده را به پرداخت کننده مسترد می​نماید- لکن ۲۵۰۰ دلار حق​الثبت که هنگام ثبت پرونده در دبیرخانه پرداخته شده، قابل استرداد نیست.

سیستم تعیین هزینه​های داوری در اتاق چند فایده مهم دارد. اولاً مانع از این می​شود که طرفین– به‌ویژه خوانده- به اقدامات تأخیری متوسل شوند یا ادعای گزاف و واهی مطرح نمایند، زیرا اگر یکی از طرف​های دعاوی متورم مطرح نماید مجبور است هزینه آن را بپردازد تا قابل رسیدگی باشد و الّا مسترد شده محسوب می​شود. دوم، وجود جدول هزینه​ها با ضریب​های مشخص و ثابت باعث می​شود محاسبه و وصول هزینه​های داوری تابع ضابطه شود و دلبخواهی نباشد و نسبت به همه طرف​ها به​صورت مساوی عمل شود. سوم، طرفین می​توانند از قبل با مراجعه به جدول هزینه​ها، ارزیابی کنند که مراجعه به داوری چه مقدار هزینه و مخارج در بر خواهد داشت- امری که برای بازرگانان از اهمیت زیادی برخوردار است. چهارم، وجود جدول و ضریب‌های حداقل و حداکثر برای حق​الزحمه داوران، طرفین دعوی و داوران را از این که بری تعیین حق​الزحمه مذاکره نمایند یا احیاناً در موقعیت سخت چانه​زنی یا محظورهای اخلاقی قرار گیرند، معاف می​سازد. به​علاوه، چون داوران حق الزحمه مربوط را مستقیماً از طریق اتاق دریافت می​کنند و تماسی با طرفین ندارند شخصیت و حریم آن ها بهتر حفظ می​شود.

۵- تعیین محل داوری

طرفین می​توانند در موافقتنامه داوری توافق کنند که داوری در چه محلی و کدام کشور برگزار شود. اما در صورتی که محل داوری معلوم نباشد، از جمله مسائلی که باید در مرحله اول داوری یعنی هنگام تسلیم درخواست داوری و شروع دعوی تعیین تکلیف شود، همین محل داوری است که مرجع داوری باید در آنجا تشکیل شود و کار خود را انجام دهد. همین​قدر اشاره می​کنیم که گرچه داوری اتاق از نوع داوری بین​المللی است و مرجع داوری مطابق قواعد داوری اتاق به دعوی رسیدگی می​کند و به مقررات و قوانین داوری یا قوانین ماهوی کشور محل داوری مأخوذ نیست، اما به​هر حال مکلف است قوانین آمره و نظم عمومی آن کشور را رعایت کند که همین​امر ممکن است پاره​ای محدودیت​های حقوقی برای او ایجاد کند. البته امروزه کشورها سعی می​کنند با تصویب قوانین پیشرفته در زمینه داوری حداکثر تسهیلات را برای برگزاری داوری​های بین‌المللی در خاک خود برقرار نمایند و مراجع قضائی آن ها در جریان داوری​هایی که در سرزمین آن ها برگزار می​شود، کمتر دخالت نمایند و این را از جمله امتیازات و جاذبه​های بین​المللی و اعتبار حقوقی نظام حقوقی خود می​شمرند (مانند سوئیس و فرانسه) کما این​که در کشور ما نیز، در سال ۱۳۷۶ قانون داوری تجاری بین‌المللی به تصویب رسید که در داوری​های بین​المللی که در ایران برگزار می​شود قابل اجرا است و آزادی عمل فراوانی برای طرفین و داوران قائل شده و آن را قانونمند کرده و رویهم رفته تسهیلات حقوقی فراوانی نیز برای حسن برگزاری آن ها فراهم نموده است.^[۹۴]

مطابق ماده ۱۴ قواعد داوری اتاق، در صورتی که طرفین در این مورد توافقی نکرده باشند، دیوان داوری اتاق با ملاحظه و دقت در موضوع دعوی، تابعیت طرفین و داورانی که تعیین شده​اند یا می​شوند، و نیز با توجه به قوانین کشور موردنظر درباره داوری تجاری بین​المللی که تا چه اندازه حمایت کننده و تسهیل کننده باشد، و همچنین با توجه به ملاحظاتی از قبیل سهولت رفت و آمد به کشور مورد نظر، «محل داوری» را تعیین می​نماید که تصمیم او در این مورد قطعی می​باشد. اثر مهم محل داوری آن است که جلسات داوری و استماع و نیز صدور رأی داوری باید در آن محل انجام شود و حتی اگر با توافق طرفین جلسات در محل دیگری برگزار شود، مفروض است که در «محل داوری» برگزار شده و مشمول مقررات احتمالی آن محل است. تا جایی که به​صدور رأی مربوط می​شود، رأی داوری تابعیت کشور محل صدور را دارد (ماده ۲۵ (۳) قواعد).

۶- تنظیم قرارنامه داوری

پس از ابلاغ دعوت نامه سازش به طرف اختلاف و دعوت از او برای حضور در جلسه مذاکرات اصلاحی دو نوع عکس العمل از سوی خوانده سازش قابل تصور است .

۱) عدم تمایل به سازش

ممکن است خوانده سازش پس از اطلاع از دعوت، تمایلی به سازش نداشته باشد که این عدم تمایل می‌تواند به اشکال متفاوتی بروز پیدا کند :

– خوانده سازش با ارسال لایحه ای به دادگاه اعلام می کند که حاضر به سازش با طرف اختلاف نیست .

– خوانده در جلسه تعیین شده حاضر می شود و صراحتاً اعلام می‌کند که تمایلی به سازش ندارد ، که در این صورت باید عدم تمایل او صورت جلسه گردیده و به امضای طرفین و دادرس برسد .

– ممکن است طرف دعوت شده ، هیچ پاسخی ندهد و در جلسه تعیین شده نیز حضور نیابد . به نظر می‌رسد که در این فرض در صورت تشخیص ، دادگاه می‌تواند بار دیگر طرف را برای سازش دعوت کند .

– همچنین امکان دارد خوانده سازش ، به صورت کتبی اعلام نماید که حاضر به سازش است ولی در جلسه مذاکرات اصلاحی حضور نیابد ؛ در این مورد هم دعوت مجدد امکان پذیر است .

– این امکان نیز وجود دارد که خوانده ، در جلسه تعیین شده حاضر شود و اعلام نماید که حاضر به سازش است ولی در جلسات بعدی که ، برای سازش تشکیل می شود حضور نمی یابد .

همه این موارد می‌تواند نشان دهنده ی عدم تمایل خوانده برای سازش باشد ، که در این صورت دادگاه مطابق ماده ۱۹۰ ق.آ.د.م مراتب را در صورت مجلس قید می‌کند و پرونده را بایگانی می کند همچنین به درخواست کننده برای اقدام قانونی ( اقامه دعوا ) اعلام می کند .

1. تمایل و رغبت به سازش

در صورتی که طرف دعوت شده ، تمایل به سازش داشته باشد می‌تواند به دادگاه اعلام نماید که حاضر به سازش است ؛ همچنین باید در جلسه تعیین شده از سوی دادگاه برای مصالحه و سازش حضور یافته یا نماینده ی خود را به دادگاه اعزام نماید .

بعد از حضور طرفین ، دادگاه اظهارات آنان را استماع نموده و طرفین را ترغیب به سازش می‌کند و با انجام نصیحت اخلاقی ، تعدیل اظهارات طرفین و… سعی و کوشش خود را در ایجاد سازش به کار می بندد . بهتر است که مذاکرات اصلاحی طرفین توسط دادرسان به طور مفصل و دقیق مکتوب نشود ، چون ممکن است طرفین از بیم عدم رسیدن به نتیجه ، در صحبتهای خود احتیاط کنند و این احتیاط مانع تحقق سازش گردد . ( متین دفتری ، ۱۳۷۸ ، ج ۲ ، ص ۲۷۳ )

بدیهی است که چناچه جلسه مذاکرات اصلاحی بدون نتیجه بماند و مذاکرات طرفین به پایان نرسیده باشد دادگاه می‌تواند جلسه سازش را تجدید نموده و طرفین را برای جلسات بعدی دعوت نماید .

بند سوم : نتایج جلسه مذاکرات اصلاحی

پس از اعلام رغبت و تمایل به سازش از جانب خوانده سازش ، طرفین در جلسه ای که از سوی دادگاه برای سازش تعیین می شود حضور می‌یابند . پس از حضور در جلسه و انجام مقدمات لازم ، طرفین شروع به مذاکره اصلاحی می‌کنند تا اینکه به نتیجه و توافقی برای پایان دادن به اختلافات دست یابند . انجام این مذاکرات ممکن است به نتیجه ای منفی و یا مثبت منتهی گردد که هر کدام از این نتایج آثاری را به همراه خواهد داشت .

الف )عدم حصول سازش و آثار آن

مسیر مذاکرات اصلاحی ممکن است به گونه ای پیش رود که به دلایل مختلفی ( مثلاً : مهم و اساسی بودن اختلافات، وجود کدورت، عدم انعطاف دو جانبه و…) طرفین به یک توافق جامعی دست نیابند؛ و جلسه ای که برای اصلاح و سازش بین آن ها تشکیل شده است بدون نتیجه مثبت پایان یابد . ‌بنابرین‏ چنانچه پس از انجام مذاکرات اصلاحی طرفین یا یکی از آن ها صراحتاً اعلام نماید که حاضر به سازش نیست و یا حتی پس از تنظیم صورت جلسه سازش از امضای آن امتناع نماید ؛ می توان گفت که سازش ایجاد نشده است . همچنین ممکن است عدم حصول سازش نسبت به بخشی از اختلافات باشد .

۱ )آثار عدم حصول سازش نسبت به طرفین

در صورتی که اختلافات منتهی به سازش نشود بدیهی است که هیچگونه الزام و تعهدی نیز برای طرفین ایجاد نمی شود چرا که توافقی به عنوان سازش محقق نشده است .

مسلماًً طرفین در جریان مذاکراتی که برای سازش انجام می‌دهند شروط ، گذشتها و تعهداتی را مطرح می نمایند تا تمایل و تلاش خود را در جهت سازش به کار بسته باشند و ممکن است این گذشتها و تعهدات نیز توسط دادرس مکتوب شده باشد ؛ سؤالی که طرح می شود این است که در صورتی که جلسات تشکیل شده منجر به تنظیم صورت جلسه یا توافق نهایی سازش که مورد تأیید طرفین قرار گیرد، نشود . آیا این گذشتها و تعهدات برای طرفین الزامی به همراه دارد یا خیر ؟

ماده ۱۸۵ ق.آ.د.م در پاسخ ‌به این سؤال مقرر داشته :« هرگاه سازش محقق نشود ، تعهدات و گذشتهایی که طرفین هنگام توافق به سازش به عمل آورده اند لازم الرعایه نیست .»

در خصوص دلیل عدم اعتبار این تعهدات مقدماتی، گفته شده که قانون‌گذار این تعهدات و گذشتها را نوعی شرط ابتدایی تلقی نموده است . این احتمال نیز وجود دارد که چون طرفین تعهدات را موکول به حصول نتیجه خاصی که همان سازش باشد نموده اند و نتیجه مورد نظر به دست نیامده؛ این توافقات و تعهدات به دلیل عدم حصول نتیجه ، رکن لازم برای لازم الاجرا بودن را ندارد و به همین دلیل غیر قابل اجرا اعلام شده است. ( مهاجری ، ۱۳۹۱ ، ج ۲ ، ص ۲۵۱ ).

۱-۱ ) بررسی اقرار در مذاکرات اصلاحی

همان گونه که در قسمت اخیر ماده ۷۵۵ ق.م نیز اشاره شده است، درخواست صلح و سازش اقرار محسوب نمی شود .ولی ممکن است در مذاکراتی که بین طرفین برای سازش انجام می شود از سوی هر یک از طرفین اظهاراتی مطرح گردد که متضمن اقرار باشد .

برای مثال ، یکی از طرفین درخواست تملیک مالی را بنماید ( به من بفروش ) و در واقع اقرار به مالکیت طرف مقابل نماید . حال سؤال این است که آیا این اقرار لازم الرعایه است یا خیر ؟

در پاسخ ‌به این سؤال گفته شده که با رعایت شرایط مقرر در مواد ۱۲۵۹ به بعد قانون مدنی اقرار مذبور اعم از اینکه در دادگاه باشد یا خارج از دادگاه و حتی اگر مذاکرات به سازش منتهی نشود لازم الرعایه است.( شمس ، ۱۳۹۱ ، ج۳ ، ص ۴۹۷ )

۲-۱ ) امکان تجدید درخواست سازش

چنانچه پس از دعوت به سازش ، طرف مقابل از حضور در دادگاه استنکاف نماید و یا پس از حضور مذاکرات طرفین به سازش منتهی نشود ، این امکان وجود دارد که بار دیگر از دادگاه درخواست سازش شود. ماده ۱۹۲ ق.آ.د.م در این خصوص مقرر می‌دارد :« استنکاف طرف از حضور در دادگاه یا عدم قبول سازش بعد از حضور در هر حال مانع نمی شود که طرفین بار دیگر از همین دادگاه یا دادگاه دیگر خواستار سازش شوند .» امّا در خصوص اینکه آیا برای درخواست مجدد ، تقاضای یک طرف کافی است یا اینکه هر دو باید با توافق یکدیگر تقاضای سازش نمایند دو دیدگاه قابل طرح است :

دیدگاه اول : درخواست سازش برای بار دوم در صورتی پذیرفته می شود که از ناحیه طرفین باشد نه یکی از آن ها ، چون قانون‌گذار در این ماده از کلمه طرفین استفاده ‌کرده‌است نه عبارت ( یکی از طرفین ) . ‌بنابرین‏ برای اینکه درخواست مجدد از قوّت بیشتری برخوردار باشد ، توافق در درخواست سازش ضروری است.( مهاجری ، ۱۳۹۱ ، ج ۲ ، ص ۲۵۸ )

بامریند (۱۹۷۳) در پژوهشی به بررسی رفتار فرزندان والدین قاطع و اطمینان‌بخش، مستبد و سهل‌گیر از نظر مسئولیت اجتماعی پرداخت. از نظر او مسئولیت اجتماعی عبارت بود از رفتار دوستانه داشتن، همکاری کردن و جویای موفقیت بودن، نتایج نشان داد که تربیت قاطع و اطمینان‌بخش با تأکید مسئولیت برای پسرها و استقلال برای دخترها است. در این تحقیق کفایت اجتماعی پسرانی که والدین آزادگذار هوشیار داشتند همانند پسران با والدین قاطع و اطمینان‌بخش بود (بامریند، ۱۹۷۳).

– همچنین تحقیقات الدر و پیترسون (۱۹۸۴) نشان داد نوجوانانی که والدین خودکامه دارند کمتر به خود متکی هستند و نمی‌توانند به تنهایی کار انجام دهند یا از خود عقیده‌ای داشته باشند یا مستقلانه مسئولیت قبول کنند. در ضمن این نوجوانان اعتماد به نفس کمتر و استقلال و خلاقیت و پیشرفت کمتری دارند، ذهن کنجکاو ندارند، از نظر اخلاقی کمتر رشدیافته هستند و در برخورد با مشکلات روزمره عملی، تحصیلی و ذهنی، انعطاف‌پذیری کمتری دارند (باقری، ۱۳۷۳).

۲-۹-پیشنه­ی نظری تحقیق

اکثر روانشناسان صرف‌نظر از مکتبی که به آن معتقدند، کنش­های متقابل میان والدین و فرزندان خود را اساس تحول عاطفی تلقی می‌کنند. (مهرابی‌زاده و همکاران، ۱۳۷۹) بامریند ازسبک­های فرزند پروری مستبد، مقتدر و سهل گیر نام برد .‌بر اساس نظریه‌بامریند^[۴۵]، سبک­های فرزندپروری به عنوان واسطه­ بین متغیرهای هنجاری آنان و جامعه پذیری کودکانشان عمل می­ کند سبک­های فرزندپروری هم دارای نقش حمایتی و هم غیر حمایتی هستند که البته پیامد به کارگیری هر یک از آن ها برتحول کودک متفاوت است. نتایج به دست آمده از برخی پژوهش­ها، رابطه­ سبک­های فرزندپروری با شایستگی های اجتماعی کودکان را نشان داده است (بامیرند، ۱۹۹۱).

تحقیقات الدر، لوئیس و پیترسون نشان داد که نوجوانی که والدین خودکامه دارند کمتر متکی به خود هستند و نمی‌توانند به تنهایی کار انجام دهند یا از خود عقیده‌ای داشته باشند یا مستقلانه مسئولیت قبول کنند در ضمن این نوجوانان اعتماد به نفس کمتر و استقلال و خلاقیت و پیشرفت کمتری دارند، ذهن کنجکاو ندارند، از نظر اخلاقی کمتر رشدیافته هستند و در برخورد با مشکلات روزمره عملی، تحصیلی و ذهنی انعطاف‌پذیری کمتری دارند. (باقرپناه،۱۳۸۴). به عقیده­ی مک­کله­لند پیدایش انگیزه پیشرفت در افراد شیوه های تربیتی والدین آن ها بستگی دارد افراد دارای نیاز پیشرفت در محیط‌هایی پرورش می‌یابند که از آنان انتظار کفایت و لیاقت می‌رود و در سنین پایین به آن ها استقلال داده می‌شود و اقتداگرایی پدری اندکی وجود دارد و عاری از سلطه‌گری مادری هستند (شاملو، ۱۳۸۵) تحقیقات وینتر پانتوم نشان می‌دهد که مادران پسرهای پیشرفت‌گرا در مقایسه با مادران پسرهایی که انگیزه پیشرفت کمتری داشتند از فرزندان خود در کسب مهارت‌ها و استقلال انتظارات بیشتری داشتند تا در سن ۷ سالگی رفت و آمد در شهر را یاد بگیرند، کارهای جدید و مشکلی انجام دهند و در کارهایی که مستلزم رقابت است از خود برتری نشان دهند.

برعکس مادران پسرهایی که انگیزه پیشرفت در آن ها ضعیف بود محدودیت‌های زیادی برای این مطالعه نشان داد که آموزش مستقل، تسلط و مراقبت در سنین، پایین به کودکان در رشد انگیزش پیشرفت آنان مؤثر است (غفوری،۱۳۸۰). بیتز و داج^[۴۶] (۱۹۹۷) در مطالعه‌ تأثیر حمایت‌های اولیه را روی سازگاری کودکان در مدرسه مورد بررسی قرار دادند. یافته هایی حاکی از آن بود که حمایت‌کنندگی والدین موجب سازگاری بهتر در رابطه با مشکلاتی همچون مشکلات رفتاری، مهارت‌های اجتماعی و عملکرد تحلیلی می‌گردید.تایلر (۱۹۹۲) هم در تحقیقات خود ‌به این نتیجه رسید که ترکیب مناسبی از شیوه های تربیتی خوب و تنبیه برای موفقیت تحصیلی مفید است. بیشترین تأثیر تربیتی والدین بر روی موفقیت تحصیلی ترکیب تربیت خوب و تنبیه مناسب است. بدترین تأثیر زمانی است که شیوه تربیتی بد با تنبیه نامناسب همراه شود.

محور نظری پژوهش حاضر بر اساس نظریه باوم­ریند است. او سه سبک فرزند پروری مستبدانه، مقتدرانه و سهل گیرانه را با در نظر گرفتن کنترل والدین یا رائۀداده است. پژوهش‌های انجام شده بر روی این سه سبک نشان داده است که این سبک ها ممکن است پیامدهای مثبت یا منفی را در کودکان به وجود آورد.

فرزند پروری مستبدانه با مهارگری شدید، سطوح بالای جدیت، انضباط بی ثبات و سختگیرانه و سطوح نسبتاً پایینی از صمیمیت عاطفی مشخص می‌گردد. این سبک با پیامدهای رفتاری منفی مانند اختلال‌های برون­سازی شده و درونی­سازی شده و سطوح پایین­تر کنش‌­وری هیجانی ارتباط دارد. (دیاز^[۴۷]،۲۰۰۵) از سوی دیگر فرزندپروری مقتدرانه با ترکیبی‌ از مهارگری حمایت عاطفی بالا، سطوح مناسبی از استقلال و ارتباطات دو سویه میان کودک و والد مشخص می‌شود. این سبک با پیامدهای تحولی مثبت همچون پیشرفت تحصیلی بالاتر، اتکایب یشتر به خود، انحرافات رفتاری کمتر و روابط بهتر با همسالان مرتبط است. سبک سهل‌گیرانه که پژوهش‌های کمتری را نسبت به دو سازه­ی دیگر به خود جلب نموده است، با کمبود مهار والدینی به گونه‌ای که اعمال قدرت والدین روی رفتار کودک با شکست مواجه می‌شود و گرایش به تن دادن به خواسته‌ای کودک مشخص می‌شود. این سبک نیز با بزهکاری و پرخاشگری که ناشی از کمبود نظارت والدین و بی تفاوتی والدین در این سبک است، ارتباط دارد (رینالدی و هوم^[۴۸]، ۲۰۱۱).

فصل سوم

روش­شناسی تحقیق

۳-۱- مقدمه

در این فصل، ابتدا به طرح پژوهش خواهیم پرداخت، سپس به جامعه­ آماری تحقیق، روش نمونه گیری و شیوه نمونه گیری اشاره خواهد شد. پس از آن ابزارهای جمع ­آوری اطلاعات و روش­های تعیین اعتبار^[۴۹] و قابلیت اعتماد^[۵۰] مطرح گردیده است.

۳-۲- طرح تحقیق

طرح تحقیق حاضر از نوع طرح­های غیرآزمایشی و به طور دقیق از نوع همبستگی است. این پژوهش در پی آن است تا به ارتباط بین متغیرها را در قالب یک مدل علی مورد بررسی قرار دهد.

۳-۳- جامعه­ آماری

در این پژوهش جامعه آماری شامل تمامی‌دانش ­آموزان سال دوم دروه­ی اول مقطع­ متوسطه­ی شهر ایلام (پایه هشتم) می‌باشد. ‌بر اساس اطلاعات و داده های اداره آموزش و پرورش شهرستان ایلام، تعداد دانش ­آموزان سال دوم (پایه هشتم) دوره­ اول مقطع­ متوسطه­ی شهر ایلام در سال تحصیلی ۹۴-۱۳۹۳، بر اساس آمار واحد آمار و برنامه­ ریزی اداره کل آموزش و پرورش استان، ۲۸۹۰ نفر است.

۳-۴- روش نمونه گیری و روش برآورد حجم نمونه

جهت به دست آوردن حجم نمونه از فرمول نمونه گیری کوکران و به شیوه­ زیر استفاده شده است.

سپس برای بالابردن ضریب اطمینان و کاستن از خطا این تعداد به ۳۴۰ نفر رسانده شد.