در امور حقوقی مطابق ماده ی ۱۹۴ قانون آیین دادرسی مدنی دلیل عبارت است از: «هر امری که اصحاب دعوی برای اثبات یا دفاع از دعوی به آن استناد میکنند». در امور کیفری تعریفی از دلیل ارائه نشده است اما در تعریف آن می توان گفت: «دلیل عبارت از هر وسیله ی قانونی است که مقامات قضایی را در کشف حقیقت و حصول اقناع وجدانی و اتخاد تصمیم یاری بخشد».
پس از احراز صلاحیت کیفری، مرجع قضایی موظف است دلایل و مدارک ارائه شده از سوی طرفین دعوی را بررسی و نسبت به آن ها تعیین تکلیف کند. «دلیل» در اصطلاح حقوق جزا به هرچیزی گفته می شود که وجود یا عدم وجود چیزی یا صحت و سقم ادعایی را ثابت میکند. (آشوری، ۱۳۸۰، ۲۰۱)
در تعریف ادله ی اثبات دعوی نیز چنین می توان بیان داشت: وقتی که یکی از اصحاب دعوی در طی دادرسی ادعایی کند که مورد انکار طرف مقابل قرار گیرد، مکلف است صحت ادعای خود را ثابت کند تا وجدان دادرس را قانع و وی را وادار کند به نفع او حکم دهد، و الّا دادرس نخواهد توانست ادعای خواهان را محرز بداند و به آن ترتیب اثر دهد، چه حق میتواند به دو صورت تصور شود: مرحله ی ثبوت و آن وجود واقعی حق است، و مرحله ی اثبات و آن نمایاندن وجود حق در مرحله ی دادرسی است. (صدرزاده افشار، ۱۳۶۹، ۳)
- فضای سایبر: ادله ی اثبات الکترونیکی بحث مستندسازی فضای الکترونیکی و ریشه ی هر نوع فعالیتی در فضای سایبر است. (قاجارقیونلو، ۱۳۸۹)
فضای سایبر به عنوان محل ارتکاب بزه های رایانه ای، جهانی است بزرگ تر و بی حد و مرزتر از جهان واقعی که از اجزایی مانند رایانه، اطلاعات، شبکه و غیره به وجود آمده است که برای شناخت و بررسی جرایم رایانه ای نیاز به شناخت دقیق این فضا احساس می شود. از لحاظ لغوی در فرهنگ های مختلف، سایبر[۱] به معنی مجازی و غیرملموس و مترادف لغت انگلیسی «vitual» میباشد. واژه ی سایبر از لغت یونانی «keybermetes» به معنای سکاندار یا راهنما مشتق شده است و نخستین بار این اصطلاح سایبر توسط ریاضیدانی به نام نوربرت ونیر در کتابی با عنوان سایبرنتیک و کنترل در ارتباط بین حیوان و ماشین در سال ۱۹۴۸ به کار برده شده است. (نادعلی، ۱۳۹۱، ۷)
فضای سایبر در معنا به مجموعه هایی از ارتباطات درونی انسان ها از طریق رایانه و وسایل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی گفته می شود. (زندی، ۱۳۸۹، ۳۸)
یک سیستم آنلاین نمونه ای از فضای سایبر است. در فضای سایبر نیازی به جابه جایی نیست و کلیه ی اعمال فقط از طریق فشردن کلیدها و حرکات موس صورت میگیرد. (جوانبخت، ۱۳۸۷، ۳۷)
یکی از وجوه تمایز اصلی فضای سایبر با جهان فیزیکی این است که تعامل با آن نیازمند عبور از پلی به نام ارائه کنندگان خدمات دسترسی است. تفاوتی نمی کند که اتصال به این فضا به شکل بی سیم (مثل تلفن همراه) یا با سیم (مثل اتصال از رهگذر رایانه های شخصی متصل به تلفن ثابت) یا دیگر سیستم ها باشد.
بند (الف) ماده ی ۱ قانون جمع آوری و استنادپذیری ادله الکترونیکی مصوب سال ۱۳۹۳ در رابطه با ارائه دهندگان خدمات دسترسی سخن به میان آورده است و در واقع اشخاصی هستند که امکان برقراری ارتباط کاربران را با شبکه های رایانه ای یا مخابراتی و ارتباطی داخلی یا بینالمللی فراهم میکنند که چون از لفظ اشخاص استفاده گردیده هم میتواند اشخاص حقیقی دارای مجوز رسمی و هم اشخاص حقوقی را دربرگیرد.
- داده و اطلاعات: می توان همه ی مفروضات، معلومات، داشته ها، دانسته ها، سوابق و اطلاعات را داده نامید. انسان جهت ثبت و درک مشترک هر واقعیت و پدیده از نشانه های مختص آن استفاده نمود، ابتدا به صورت تصویر و در ادامه سیر تکاملی آن از حروف، اعداد و علایم کمک گرفت. بنابرین هر واقعیتی یا داده ای با حروف، اعداد و علایم و یا ترکیبی از آن ها قابل ثبت است. به اعداد و حروف و علایم که جهت درک و فهم مشترک از انسان ها یا رایانه سرچشمه می گیرند، داده میگویند. (عالی پور، ۱۳۹۰، ۳۶)
داده ها میان انسان ها به شکل اعداد، علایم و حروف و در رایانه ها به شکل نمادهایی قراردادی (رمزهای صفرویک) وجود دارند. داده ها مجموعه ای از نمادها (حروف، اعداد و علایم برای انسان و رمزهای صفرویک برای رایانه) هستند که حقایق را نشان میدهند و برای انسان از طریق حواس وی (بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه) و برای رایانه از طریق لوازم مخصوص (صفحه کلید، موس و غیره) به دست میآیند. داده ها امروز فقط از سوی انسان یا رایانه پردازش میشوند یعنی کارهایی روی آن ها صورت میگیرد. در پردازش داده ها (داده پردازی) در رایانه، ابتدا داده ها به رایانه وارد میشوند. این داده ها، ذخیره شده و روی آن ها عملیاتی (جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و غیره) صورت میگیرد. پس از این که این عملیات (پردازش) صورت گرفت معمولا داده ها به یک رایانه ی دیگر یا دوباره به انسان منتقل می شود. (نادعلی، ۱۳۹۱، ۱۵)
در لایحه ی بزه های رایانه ای قبل از حذف و ویرایش نهایی در کمیسیون قضایی و حقوقی سه نمونه داده مورد توجه قرار گرفته بود:
اول؛ داده ی رایانه ای: هر نمادی از واقعه، اطلاعات یا مفهوم به شکلی مطلوب برای پردازش در یک سیستم رایانه ای یا مخابراتی است که باعث می شود سیستم های ذکر شده کارکرد خود را به مرحله ی اجرا گذارند.
دوم؛ داده ی محتوا: هر نمادی از موضوع ها، مفهوم ها یا دستورالعمل ها نظیر متن، صوت یا تصویر، چه به صورت در جریان یا ذخیره شده که به منظور برقراری ارتباطات میان سیستم های رایانه ای یا پردازش توسط شخص یا سیستم رایانه ای به کار گرفته شده و به وسیله سیستم رایانه ای ایجاد شود.
سوم؛ داده ی حاصل از مبادله ی داده ی محتوا: هر گونه داده ای که توسط رایانه ها در زنجیره ی ارتباطات تولید می شود تا ارتباطی را از مبدأ تا مقصد مسیریابی کند و شامل مبدأ ارتباط، مقصد، مسیر، زمان، تاریخ، اندازه، مدت و نوع خدمات اصلی و نظایر آن خواهد بود. گاه واژه ی نرم افزار نیز به کار برده می شود که در برابر سخت افزار است. بزه های رایانه ای تنها بر ضد نرم افزار ارتکاب مییابند و هر رفتاری که مغایر با سخت افزار رایانه ای باشد مانند از بین بردن یا ربایش ظاهر رایانه، مشمول عنوان های مجرمانه ی سنتی خواهد بود. (عالی پور، ۱۳۹۰، ۳۷)
می توان نتیجه گرفت؛ به هر گونه اطلاعاتی که از طریق دستگاه ورودی به درون رایانه وارد می شود تا عملیاتی روی آن به اجرا درآید «داده» گفته می شود و جمع آن داده ها است، به عبارت دیگر به اطلاعات خاصی که وارد رایانه میشوند تا پردازش روی آن ها صورت گیرد «داده» اطلاق می شود. (شیرزاد، ۱۳۸۸، ۷۹)
در کنار داده، واژه ی اطلاعات نیز واژه ای پر کاربرد میباشد.
هر چیزی است که نشان گر آگاهی یا حقیقت است و به شیوه های گوناگون مانند دیدن، شنیدن، بوییدن، لمس کردن و حتی فکر کردن به دست میآید. برای شکل دهی اطلاعات، داده های خام باید پردازش شوند تا به اطلاعات پرورش یافته تبدیل شوند.
|
[دوشنبه 1401-09-28] [ 10:24:00 ب.ظ ]
|
