واژگان کلیدی: ارزش گذاری زیر قیمت، عرضه های عمومی اولیه، درصد مدیران غیر موظف هیات مدیره، تعداد اعضای هیات مدیره.

فصل اول:

کلیات تحقیق

۱-۱- مقدمه

در سال­های اخیر پیشرفت های قابل ملاحظه ای در استقرار نظام راهبری (حاکمیت) شرکتی ازطریق قانون­گذاری و نظارت و نیز اقدامات داوطلبانه شرکت ها در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه صورت گرفته است. سرمایه گذاران و سهام‌داران آگاهی بیشتری درمورد ضرورت و اهمیت راهبری شرکتی یافته­اند و نسبت به پی­گیری استقرار این نظام در شرکت­ها علاقه مند ‌شده‌اند. برخی تحقیقات تجربی حکایت از رابطه مثبت نظام راهبری شرکتی و بازده شرکت­ها دارد.

دریک بیان کلی راهبری شرکتی، سیستم کنترل و هدایت شرکت است. سیستمی که ارتباط بین شرکت و ذینفعان آن را تعیین کنترل و هدایت می­ نماید (بدری ۱۳۸۱، ۹).

در پیشبرد اهداف حاکمیت شرکتی عوامل مهمی تاثیرگذار هستند که در این میان نقش هیئت مدیره و کارکردهای کمیته های اصلی هیئت مدیره بارز و غیرقابل انکار ‌می‌باشد. در این مقاله از میان عوامل مؤثر بر حاکمیت شرکتی به نقش هیات مدیره پرداختیم و سپس تاثری آن را بر ارزش­گذاری زیر قیمت در عرضه­های عمومی اولیه مورد بحث قرار دادیم.

اصطلاح عرضه عمومی اولیه که رواج آن به بازارهای پررونق ۱۹۹۰ برمی­گردد، عبارت است از این که یک شرکت برای اولین بار در طول دوران فعالیت خود اقدام به عرضه سهام به عموم می کند (حق بین ۱۳۸۷، ۱۶).

ارزان فروشی به حالتی اطلاق می­ شود که در آن شرکت انتشار دهنده سهام، قیمت عرضه سهام را به طور تعجب­آوری بسیار پایین تر از قیمت بازار آن تعیین می­ نماید، به گونه ­ای که نخستین سرمایه ­گذاران IPO تنها از مبادله سهام در روز اول خریداری آن بازده قابل توجهی به دست می آورند؛ از همین رو، عرضه عمومی اولیه با بازده غیرمعمول اولیه از محل ارزش­گذاری زیر قیمت، توصیف می­ شود.

۱-۲- مسئله پژوهش

یکی از عوامل اصلی بهبود کارایی اقتصادی حاکمیت شرکتی است که در برگیرنده مجموعه ای از روابط میان مدیریت شرکت، هیئت مدیره، سهام‌داران و سایر گروه ­های ذینفع است. حاکمیت شرکتی ساختاری را فراهم می­ کند که از طریق آن هدف­های بنگاه تنظیم و وسایل دستیابی به هدفها و نظارت بر عملکرد تعیین می­ شود. این نظام، انگیزه لازم برای تحقق اهداف بنگاه را در مدیریت ایجاد کرده و زمینه نظارت مؤثر را فراهم می‌کند ترتیب شرکت­ها منابع را با اثر بخشی بیشتری به کار می گیرند. در واقع حاکمیت شرکتی به ‌عنوان یک سازوکار اجتماعی، برای کمک به نظارت و کنترل رفتار مدیران و به عنوان ابزار نظارتی سهام‌داران است که در بُعد اقتصادی، در روابط اقتصادی و قراردادها منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و به تبع آن کاهش هزینه­ های نمایندگی می­ شود (بیک بشرویه ۱۳۹۰، ۷۸).

طبق تئوری علامت دهی^[۱] شرکت منتشر کننده سهام جدید، به واسطه ارزش گذاری زیر قیمت، به خریداران علامت مثبتی ‌در مورد بالا بودن بازده روز اول سهام مذبور داده و از این راه، به عنوان یک استراتژی جهت فائق آمدن بر عدم تقارن اطلاعاتی میان شرکت انتشار دهنده سهام جدید و سرمایه گذاران استفاده می­نمایند. لذا هرچه سهمی بهتر باشد، عرضه اولیه سهام آن سهم نسبت به سهام بد، به مقدار بیشتری زیر قیمت ‌می‌باشد زیرا عرضه زیر قیمت سهام جدید، هزینه­ای است که شرکت­های خوب متحمل می­شوند و این هزینه را به وسیله منافع ناشی از عرضه بعدی سهام به قیمتی بالاتر در بازار ثانویه افزایش سرمایه، جبران ‌می‌کنند (زینب حق بین ۱۳۸۷، ۴۸). از طر فی هرچه در شرکتی سازوکارهای حاکمیت شرکتی کاراتر و اثربخش­تر باشد، به دلیل کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و نیز کاهش هزینه­ های نمایندگی انتظار می­رود میزان ارزش­گذاری زیر قیمت کمتر باشد (چاهینی و فیلاتوتچو۲۰۱۱، ۳).

مکانیسم­های راهبری شرکتی به دو دسته درون سازمانی و برون سازمانی تقسیم می­شوند. مکانیسم­های درون سازمانی اشاره به اندازه هیات مدیره، ترکیب هیات مدیره، نرخ اعضای موظف/غیر موظف و مواردی از این قبیل دارد و مکانیسم­های برون سازمانی شامل تمامی قوانین و مقررات و الزاماتی می شود که سازمان می­بایست آن ها را در عملیات و ساختار خود اعمال کند، همانند قوانین مرتبط با ساختار مالی شرکت و نحوه پاداش و تشویق مدیریت (بیک بشرویه ۱۳۹۰، ۵۷). لازم بذکر است که در این تحقیق صرفاً به مکانیسم­های درونی حاکمیت شرکتی شامل اندازه هیات مدیره و درصد مدیران غیر موظف هیات مدیره تمرکز ‌و تاکید می­ شود.

‌بنابرین‏ با توجه به مطالب فوق مسئله اصلی که در این تحقیق به آن پاسخ خواهیم گفت، این است که:

مکانیسم­های درونی حاکمیت شرکتی شامل اندازه هیات مدیره و درصد مدیران غیر موظف هیات مدیره چه تاثیری بر ارزش گذاری سهام عرضه های عمومی اولیه در بورس اوراق بهادار تهران دارد؟

۱-۳- پرسش­های پژوهش

• بین درصد مدیران غیر موظف هیات مدیره و ارزش­گذاری زیر قیمت در عرضه های عمومی اولیه (IPO) چه رابطه ای وجود دارد؟

• بین تعداد اعضای هیات مدیره و ارزش گذاری زیر قیمت در عرضه­های عمومی اولیه (IPO) چه رابطه ای وجود دارد؟

۱-۴- اهداف پژوهش و ضرورت آن

هدف اصلی این تحقیق بررسی تأثیر شاخص های کیفیت گزارشگری مالی بر نوسان پذیری بازده سهام می‌باشد. این تحقیق درصدد است به بررسی شواهد تجربی موجود پرداخته و بدین ترتیب میزان انطباق واقعیت­های موجود با نظرات و دلایل مطرح در شاخص­ های کیفیت گزارشگری مالی را بررسی کند با این هدف که یافته ­های این تحقیق بتواند به فعالان بازار سرمایه، تصمیم­گیرندگان، تحلیلگران مالی و سرمایه ­گذاران بالقوه و بالفعل بورس اوراق بهادار در تحلیل طرح های سرمایه گذاری در دارایی های مالی و اوراق بهادار با عنایت به عامل کیفیت گزارشگری مالی، یاری رساند؛ زیرا لحاظ این عامل مهم منجر به انتخاب سبد سرمایه ­گذاری بهینه با کمینه مخاطره و بیشترین بازدهی می­گردد، ضمن آنکه شفافیت محیط تصمیم ­گیری و نتایج حاصله را نیز دوچندان می کند.