۳-۵- نمونه آماری و روش نمونه گیری

در صدر برنامه ریزی هر مطالعه یا تحقیقی که بنا دارد از روش‌های آماری استنباطی استفاده کند، این سوال مطرح است که اندازه نمونه چقدر باشد. از آنجا که یکی از هدف‌های عمده تحقیقات علوم انسانی، کشف اصول و آگاهی‌های معتبری است که قابل تعمیم به جامعه ما یا در عام باشد و با عنایت به اینکه جمع‌ آوری اطلاعات از همه اعضای تشکیل دهنده یک جامعه تشکیل دهنده یک جامعه تقریبا غیر ممکن است، ‌بنابرین‏ در تحقیقات علم انسانی ما ناگزیر از گزینش نمونه از جامعه در عام هستیم (نادری و سیف نراقی، ۱۳۷۱).

در تحقیق حاضر، برای اینکه نمونه تحقیق یک نماینده مناسب از جامعه آماری مورد نظر باشد، ابتدا از روش غربالگری (حذفی) استفاده شده است. برای این منظور معیارهای زیر در نظر گرفته شده و در صورتی که یک شرکت کلیه معیارها را احراز کرده باشد به عنوان یکی از شرکت های جامعه انتخاب شده است. روند انتخاب نمونه در جدول (۳-۱) به تصویر کشیده شده است و همچنین، معیارهای مورد نظر به صورت ذیل می‌باشند:

۱٫ قبل از سال ۱۳۸۵ در بورس پذیرفته شده باشند و تا پایان سال ۱۳۸۹ در بورس فعال باشند.

۲٫ به منظور قابل مقایسه بودن اطلاعات، شرکت ها در طی دوره مورد مطالعه تغییر دوره مالی نداده باشند و پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند باشد.

۳٫ به منظور همگن بودن اطلاعات، جزء شرکت های سرمایه گذاری یا واسطه گری های مالی شامل بیمه و بانک نباشند.

جدول ۳- ۱- روند انتخاب نمونه آماری تحقیق

تعداد کل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تا پایان سال ۱۳۸۹

۴۴۰

محدودیت ها:

تعداد شرکت هایی که بعد از سال ۱۳۸۵ وارد بورس شده اند.

(۳۴)

تعداد شرکت هایی که در طی سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۸۵ در بورس فعال نبوده و یا حذف شده اند.

(۱۰۶)

تعداد شرکت هایی که در طی دوره مورد مطالعه تغییر دوره مالی داده‌اند و پایان سال مالی آن ها ۲۹ اسفند نمی‌باشد.

(۵۲)

تعداد شرکت هایی که در گروه شرکت های سرمایه گذاری یا واسطه گری های مالی فعالیت می‌کنند.

(۳۵)

تعداد شرکت‌های موجود جامعه آماری تحقیق
۲۱۳

پس از در نظر گرفتن معیارهای بالا و طی مراحل مذکور تعداد ۲۱۳ شرکت واجد شرایط جامعه آماری تحقیق شدند. در ادامه نیز با بهره گرفتن از فرمول نمونه گیری کوکران (۱۹۹۷) که در زیر ارائه شده میزان حداکثر نمونه برای آزمون فرضیه اصلی تحقیق، بررسی شد که نتیجه آن به صورت زیر می‌باشد:

که در فرمول فوق:

n = حجم نمونه، که بعد از انجام محاسبات برابر ۱۴۰ می‌باشد.

N = اندازه جامعه آماری، برابر ۲۱۳ می‌باشد.

= متغیر استاندارد توزیع نرمال، که در سطح اطمینان ۰٫۹۵ برابر ۱٫۹۶ می‌باشد.

p = نسبت موفقیت، که برابر ۰٫۵ در نظر گرفته شده است.

q = نسبت عدم موفقیت، که برابر ۰٫۵ در نظر گرفته شده است.

= حداکثر اشتباه یا خطای برآورد که برابر ۵% است.

‌بنابرین‏، از بین شرکت‌های عضو جامعه آماری تحقیق، تعداد ۱۴۰ شرکت در طی سال‌های ۱۳۸۹-۱۳۸۵ به صورت تصادفی انتخاب می‌شود. اسامی شرکت ها در پیوست شماره (۱) به تصویر کشیده شده است.

جدول ۳- ۲- تعیین حجم نمونه

ردیف
نام صنعت
بدون حذف
با حذف
صورت مالی موجود

۱

خودرو و ساخت قطعات

۳۰

۲۸

۲۳

۲

فلزات اساسی

۲۳

۱۸

۱۴

۳

ماشین آلات و ساخت دستگاه‌های برقی

۲۷

۱۸

۱۴

۴

استخراج و ساخت محصولات فلزی

۲۱

۱۶

۱۲

۵

‌فرآورده‌ای نفتی و شیمیایی

۶۱

۴۵

۲۵

۶

کانی

۶۱

۴۷

۲۶

۷

مواد غذایی

۳۶

۲۱

۱۵

۸

پلاستیک

۱۷

۱۵

۱۱

۹

نمونه تحقیق

۲۷۶

۲۰۸

۱۴۰

۳-۶- روش گردآوری اطلاعات

اطلاعات مربوط به مباحث تئوریک تحقیق، از منابع مختلف مانند کتب و نشریات معتبر بین‌المللی که به صورت آنلاین در پایگاه‌های اینترنتی موجود می‌باشند جمع‌ آوری شده است. از طرفی اطلاعات و داده های خام مورد نیاز شرکت ها به منظور بررسی فرضیات تحقیق از طریق نرم افزارهای ره آورد نوین، تدبیر پرداز و در مواقع لزوم از طریق مراجعه مستقیم به صورت‌های مالی شرکت ها که در لوح فشرده منتشره توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران، سایت بانک مرکزی و وب سایت www.rdis.ir در دسترس است جمع‌ آوری گردید.

۳-۷- متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه گیری آن ها

در این تحقیق متغیرهای وابسته، مستقل و کنترلی به صورت زیر تعریف شده اند:

۳-۷-۱- متغیر وابسته

در این تحقیق از صحت پیش‌بینی سود به عنوان متغیر وابسته استفاده شده است که این متغیر از طریق ارزش قدرمطلق اختلاف بین اولین سود پیش‌بینی شده هر سهم توسط مدیریت و سود تحقق یافته پایان سال مورد نظر که در مجامع شرکت مورد تصویب قرار گرفته است، اندازه گیری می‌شود.

۳-۷-۲- متغیرهای مستقل

در تحقیق حاضر از نرخ تورم، نرخ ارز و شاخص بورس اوراق بهادار به عنوان متغیرهای مستقل تحقیق استفاده شده است که مقادیر آن ها مستقیما از سایت‌های بانک مرکزی و بورس اوراق بهادار تهران استخراج گردیده است.

۳-۷-۳) متغیر کنترلی

در این تحقیق از اندازه شرکت به عنوان متغیر کنترلی تحقیق استفاده گردیده است که این متغیر با بهره گرفتن از لگاریتم طبیعی کل دارایی‌های شرکت محاسبه می‌شود.

۳-۸- مدل تحقیق

برای آزمون فرضیه‌های تحقیق از مدل رگرسیونی چند متغیره زیر استفاده خواهد شد:

که در این مدل:

EEPS = اولین سود پیش‌بینی شده هر سهم شرکت توسط مدیریت.

EPS = سود تحقق یافته پایان سال مورد نظر که در مجامع شرکت مورد تصویب قرار گرفته است.

RI = نرخ تورم.

RC = نرخ ارز.

I = شاخص بورس.

LnAsset = اندازه شرکت.

ε_it = جزء خطای شرکت.

۳-۹- روش تحقیق

در مباحث علمی، غالباً مفاهیم پژوهش و روش علمی به صورت مترادف به کار برده می‌شوند. هر چند بین این دو واژه وجوه مشترک معنایی وجود دارد، ولی تفکیک آن ها موجب تشخیص اختلاف بین آن ها خواهد شد. پژوهش روندی رسمی تر، منظم تر و قوی تر از روش علمی است. پژوهش مجموعه فعالیت‌های منظمی است که هدف آن کشف حقیقت یا رسیدن از علم اندک به علم بیشتر است. معمولاً پژوهش منجر به نوعی ثبت مراحل و گزارش نتایج و دستاوردها می‌شود. پژوهش در درست ترین شکل خود دارای دو شرط است: کنترل دقیق؛ شرطی که مانع تأثیر عوامل نامربوط می‌شود و نمونه گیری صحیح؛ شرطی که یافته های پژوهش را قابل تعمیم می‌کند. پژوهش به طور کلی بر کشف اصول عمومی و کلیت ها تأکید دارد و ویژگی‌های کلی مجموعه مورد بررسی را به دست می‌دهد. پژوهش، جستجوی ماهرانه، منظم و دقیق در پدیده ها است (دلاور، ۱۳۹۰).