اضطراب اجتماعی که از آن به عنوان تجربه ناراحت کننده در حضور دیگران تعریف می شود، یکی از عواملی است که در روند رشد و تکامل اجتماعی افراد خلل ایجاد می‌کند و مانع از شکوفایی استعدادها و اثبات وجود افراد می شود. این پدیده که در دوران نوجوانی نسبتا شایع است می‌تواند اثرهای بازدارنده ای در کارایی و پویایی نوجوانان برجای گذارد و باعث تخریب عملکرد شخصی و اجتماعی آنان در زمینه‌های گوناگون گردد.

فردی که دچار اضطراب اجتماعی است هیچ گونه تمایلی به آغاز ارتباط با دیگران ندارد و با احساسی از ترس و پایداری غیرمعمول از هر موقعیت که ممکن است در معرض داوری دیگران قرار بگیرد، اجتناب می ورزد. همهانسان ها دوست ندارند که بخشی از رفتار یا جنبه‌های مختلف شخصیتشان توسط دیگران مورد ارزیابی قرار گیرند، اما آن دسته از کودکان و بزرگسالا ن که به طور عادی دچار ترس یا اضطراب اجتماعی هستند، کمترین تمایلی برای حضور در موقعیتهای اجتماعی و ارتباط با دیگران ندارند، چرا که همه موقعیتهای اجتماعی و تعامل بین فردی را صحنه های ارزیابی و انتقاد تلقی می‌کنند. بعضی از کودکان ، نوجوانان و بزرگسالان غالبا در هر موقعیت اجتماعی که ممکن است رفتارشان مورد ارزیابی قرار گیرد، دچار اضطراب شدید می‌شوند. برای این قبیل افراد، اضطراب یک واقعیت گذرا و موقت نیست ، بلکه یک ویژگی محسوب می شود. برخی محققان اعتقاد دارند که ترس از ارزیابی منفی علت اصلی اضطراب اجتماعی است . ترس از ارزیابی منفی ، افراد مضطرب را وادار می‌کند که از برخورد با دیگران پرهیز کنند و بدین طریق ترس خود را کاهش دهند. به طور خلاصه ، سبک تعامل افراد مضطرب نوعی استراتژی حفاظت از خود می‌باشد ( مهرابی زاده هنرمند، ١٣٧٨) .

افراد دارای اضطراب اجتماعی ویژگیهایی دارند که آنان را از دیگران متمایز می‌سازند. این افراد در هنگام صحبت کردن با دیگران احساس خجالت و عصبانیت می‌کنند. نگران این هستند که اشخاص دیگر درباره آن ها چگونه فکر می‌کنند و در هنگام آشنایی با افراد جدید و صحبت کردن در مقابل چند شنونده مضطرب می‌شوند. این افراد اغلب درباره اشتباه کردن ، نادانی و حرف های احمقانه فکر می‌کنند. ترس دارند که دیگران آن ها را ضعیف پندارند و به آن ها بازخورد منفی بدهند. آن ها انتظار دارند که در تعاملات اجتماعی به صورت ضعیف عمل کنند، لذا، در پی راهی هستند که نشان دهند دیگران آنان را قبول ندارند و این امر را به خود تلقین می‌کنند. این افراد ممکن است احساس عدم اعتماد به نفس کنند، زیرا تصور می‌کنند که دیگران آنان را دوست ندارند. علاوه بر آن ، این افراد ترس از انتقاد، اجتناب از تماس چشمی و ترس از ابراز وجود نیز دارند ( هرمزی نژاد، ١٣٨٠) .

اضطراب اجتماعی ممکن است تحت تأثیر متغیرهای مختلفی قرار گیرد که عده ای از آن ها از قبیل اضطراب عمومی زمینه را برای اضطراب اجتماعی مساعد و عده ای دیگر از قبیل عزت نفس ، حمایت اجتماعی ادراک شده و سرسختی روانشناختی نقش بازدارنده این پدیده داشته باشند .اضطراب عمومی که زمینه ساز اضطراب اجتماعی است به یک حالت هیجانی ناخوشایند و مبهم اطلاق می شود که با پریشانی ، وحشت و هراس همراه می‌باشد ( ربر به نقل از میردریکوند، ١٣٧٢ ) .

وند ، کاکس و جاستین^[۸۰] (١٩٩٣) در مطالعه خود رابطه بین اضطراب ناشی از کار را با اضطراب اجتماعی ٣٢ نفر از موسیقی دانان بررسی کردند. نتایج تحقیق نشان دادند که اضطراب ناشی از کار یکی از عوامل عمده اضطراب اجتماعی آنان است .

کوباسا^[۸۱] ( به نقل از مهرابی زاده هنرمند و دیگران ، ١٣٧٨) در مطالعه خود نشان دادند که مردانی که مشاغل خود را از دست داده و حمایت اجتماعی کمتری دریافت کرده بودند بیشتر دچار اضطراب اجتماعی شدند .

طی چند دهه گذشته الگوهای نظری چندی برای تبیین مکانیزم های زیربنایی اختلال اضطراب اجتماعی ارائه گردیده است که برخی از آن ها بر فرایند های شناختی تأکید دارند ( بک، امری و گرینبرگ^[۸۲]، ۱۹۸۵؛ کلارک و ولز^[۸۳]، ۱۹۹۵؛ فوا و کوزاک^[۸۴]، ۱۹۸۶ ). اختلال اضطراب اجتماعی ، با ترس های اجتماعی پیوسته که آسیب در کارکردهای شغلی، تحصیلی و اجتماعی افراد را در پی دارند ، مشخص می‌گردند . افزون بر آن پیامد اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوان با امتناع شدید از مدرسه ارتباط دارد ( لاستو استراووس^[۸۵] ، ۱۹۹۰ ).همچنین این اختلال در نوجوانان با اختلال افسردگی در ارتباط است (اسایو^[۸۶] و همکاران، ۱۹۹۹ ، به نقل از خیر و همکاران، ۱۳۸۶ ).

همچنان که در نسخه تجدید نظر شده چهارمین ویراست (DSM-IV-TR) راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی آمده است، اختلال اضطراب اجتماعی شامل ترس از آن دسته از موقعیت های اجتماعی است که در آن ها مورد ارزیابی قرارگرفتن و یا تماس با غریبه ها نگرانی فرد را به دنبال دارد. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می ترسند که در موقعیتهای اجتماعی، مانند بودن در جمع، سخنرانی در حضور دیگران و دیدار با افراد جدید، دچار شرمساری و خجالت زدگی شوند. آن ها ممکن است ترس های ویژه ای در زمینه فعالیت هایی مانند نوشتن، غذاخوردن و سخن گفتن در حضور دیگران داشته باشند، یا ممکن است گونه های ترس مبهم و غیراختصاصی در زمینه شرمسار شدن داشته باشند (سادوک^[۸۷]، ۲۰۰۷).

هر چند DSM-IV-TR، زیرگروهی به نام نوع غیر منتشر اختلال اضطراب اجتماعی مشخص نکرده است، بسیاری از پژوهشگران افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را که ترسشان شامل موقعیت های زیاد نمی شود، با عنوان اختلال اضطراب اجتماعی غیر منتشر گروه بندی می‌کنند ( تورک ، هیمبرگ و هوپ^[۸۸]، ۲۰۰۱ ).اختلال اضطراب اجتماعی افزون بر آن که بسیار شایع است ( کسلر^[۸۹] و همکاران، ۱۹۹۴ ؛ کسلر، مک گوناگل^[۹۰] و ژآو^[۹۱]، ۲۰۰۵ ) اغلب در سال های نخست دوران جوانی آغاز می شود، به طور چشمگیری در شکل گیری طبیعی مهارت های سازگاری تأثیر می‌گذارد و کاهش اختلال در سازوکارهای مقابله ای را در پی دارد ( بالنگر، دیویدسون و لکروبیر^[۹۲]، ۱۹۹۸ ) اگر مداخله های درمانی انجام نشود، این اختلال، دوره طولانی ناتوانی را در پی دارد و فرد مبتلا با مشکلات زیادی در حوزه کارکرد شخصی و اجتماعی رو به رو می شود ( ریچ و هافمن^[۹۳]، ۲۰۰۴؛ مونتگمری^[۹۴]، ۱۹۹۹ ).

ترس از ارزیابی منفی، و نیز سوگیری تعبیراز جمله عوامل شناختی مهم در اختلال اضطراب اجتماعی هستند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی باورهای منفی در زمینه سایر افراد و موقعیت های اجتماعی دارند و گمان می‌کنند که مردم آن ها را منفی ارزیابی خواهند نمود ( لیری، کووالسکی و کمپل^[۹۵]، ۱۹۸۸ ؛ استوپا و کلارک^[۹۶]،۲۰۰۰ ).