۲-۲۵ روش های مختلف آموزش انفرادی

آموزش انفرادی، ممکن است با توجه به امکانات و شرایط به روش های مختلف سازماندهی و اجرا شود. که در ادامه تعدادی از این روش‌ها را سازماندهی می‌کنیم:

۲- ۲۵ – ۱ یادگیری تا حد تسلط

روش آموزش برای یادگیری در حد تسلط ^[۲۴] بر یک فرض اساسی استوار است که با فرض های سنتی متداول در آموزش و پرورش مغایر است. فرض زیر بنایی روش یادگیری در حد تسلط این است که اگر شرایط مناسب آموزشی فراهم شوند و زمان کافی در نظر گرفته شود، همه یا تقریبا همه یادگیرندگان می‌توانند همه یا تقربیا همه ‌هدف‌های‌ آموزشی یک درس را بیاموزند، یعنی بر آن تسلط یابند(سیف ، ۱۳۸۰،ص ۴۱۰).

نظریه زیر بنای روش آموزشی برای یادگیری در حد تسلط ابتدا در مدل یادگیری جان کارول ^[۲۵] ( ۱۹۶۳، ۱۹۶۵) ارائه شد و بعدها این نظریه به وسیله بلوم (۱۹۶۸) گسترش یافت و به صورت یه روش آموزشی با نام روش یادگیری در حد تسلط آموزی تدوین گردید.

طبق مدل یا الگوی یادگیری کارول، یادگیری آموزشگاهی پدیده ای مبتنی بر زمان است. یعنی هر چه زمان یادگیری بیشتر باشد مقدار یادگیری بیشتر خواهد بود. کارول، برخلاف روانشناسان پیش از او، استعداد را نه به عنوان یک پدیده ثابت ارثی، بلکه به صورت مقدار زمانی که شخص نیاز دارد تا مطلبی را بیاموزد یا مهارتی را کسب کند تعریف می‌کند ‌بنابرین‏ تعریف، اگر به یادگیرندگان زمان مورد نیاز او برای رسیدن به سطح معینی از یادگیری داده شود، و اگر او از این زمان برای یادگیری مورد نظر استفاده کند، در این صورت به سطح تعیین شده در یادگیری خواهد رسید اما اگر به دانش آموز زمان کافی برای یادگیری داده نشود یا به او زمان کافی داده شود اما از زمان داده شده به طور کامل استفاده نکند، آنگاه میزان یادگیری او به صورت تابعی از زمانی که عملا صرف یادگیری می‌کند.

بلوم (۱۹۶۸) این الگوی نظری را به یک الگوی عملی برای یادگیری آموزشگاهی تبدیل ‌کرده‌است او معتقد است که اگر استعداد یادگیری بیانگر زمانی است که دانش آموز برای یادگیری نیاز دارد، پس می توان شرایطی را فراهم آورد که همه دانش آموزان کلاس در یادگیری به سطح دلخوا (حد تسلط) برسند. این فرض اساس روش آموزش برای یادگیری در حد تسلط راتشکیل می‌دهد در روش آموزش برای یادگیری در حد تسلط این گونه باور می شود که عملا همه دانش آموزان و دانشجویان می‌توانند همه آنچه را که در آموزشگاه به آنان آموزش داده می شود یاد بگیرند، مشروط بر انکه به آنان وقت لازم برای یادگیری داده شود، هر زمان که نیاز به کمک داشته باشند به آنان کمک بشود و برای رسیدن به حد تسلط یک ملاک مشخص وجود داشته باشد(همان منبع،۴۱۱).

۲-۲۵-۲ تدریس خصوصی

یکی دیگر از انواع روش های آموزش انفرادی روش تدریس خصوصی است. این روش را می توان در تمام سطوح تحصیلی به کار گرفت. اساس کار در این نوع آموزش توجه به زمینه ها، علایق و توانایی‌های شخصی شاگردان است و شاگرد فردی است که معمولاً نمی تواند در آموزش‌های گروهی چندان موفقیتی کسب کند.

در اکثر برنامه های آموزشی، به جای استفاده از معلم معمولاً از شاگردان استفاده می شود. در این حالت معلم خصوصی، معلم متخصص و با مهارتی نیست. بلکه تنها ممکن است نسبت به شاگردان چند سال تجربه آموزشی بیشتری داشته باشد یا ممکن است بزرگسالی باشد که قبل از دریافت برنامه هیچ گونه آموزش خاصی در زمینه تعلیم و تربیت ندیده باشد. در این حالت هدف از آموزش علاوه بر کمک به شاگرد کمک به یاددهنده نیز هست؛ زیرا با فعالیت‌های تدریس در آموزش خصوصی، پاره ای از مهارت‌های معلم نیز تقویت می شود. به هر حال در تدریس خصوصی، معلم باید به یک مجموعه عوامل تقویت کننده مثبت مجهز باشد. در این روش اکثر شاگردان تجربه تلخی از شکست در ذهن دارند و اگر آموزش آنان نتیجه بخش نباشد، تجربه ناموفق دیگری به تجربیات قبلی آنان افزوده خواهد شد و ممکن است اعتماد به نفس خود را در پیشرفت تحصیلی از دست بدهند. ‌بنابرین‏ معلم باید با محترم شمردن و ارزش قائل شدن برای شاگرد محیط آموزشی صمیمی و گرمی به وجود آورد و نباید شاگرد خصوصی اش را با سایر شاگردان مقایسه کند، بلکه باید پیشرفت کارش را با کارهای گذشته اش مقایسه کند و اگر پیشرفت تحصیلی او حتی از حد معمول پایین تر باشد، ولی نسبت به گذشته اش بیشتر شده باشد باید مورد تشویق قرار گیرد. جلسات آموزشی باید به اندازه کافی کوتاه مدت باشد تا شاگرد از آموزش خسته و بیزار و یا متنفر نشود.

محیط آموزشی باید راحت، همراه با تفریح و مناسب با سن و وضعیت تحصیلی فرد سازماندهی شود. معلم باید سعی کند که رابطه خود را با شاگرد دلپذیر و مثبت سازد. اکثر معلمان در فعالیت‌های آموزشی برای تشویق شاگردانشان به آنان می‌گویند که «مباحث و تکالیف ارائه شده آسان است، نگران نشوید.» اما توصیه می شود به شاگرد گفته نشود که وظایف محوله آسان است، بلکه گفته شود وظیفه با مسأله داده شده نسبتاً مشکل، اما عملی است. در این صورت اگر شاگرد موفق شود اعتماد به نفس پیدا می‌کند و تأثیر پاداش بیشتر می شود و اگر احیاناً شکست بخورد اعتماد به نفس خود را از دست نخواهد داد(شعبانی، ۱۳۸۵).

روش آموزش تا حد تسلط ارزش روش های تدریس خصوصی را بخوبی نشان می‌دهد. این روش به خوبی ثابت می‌کند که آموزش یک فرد به فرد دیگر باعث سازگاری و تطابق بیش تر فعالیت های آموزشی با نیازهای شاگرد می شود و معلم سعی می‌کند روش های آموزشی خود را بر اساس تفاوت های فردی تنظیم می‌کند(شلدره ای و همکاران،۱۳۹۰).

۲-۲۵-۳ آموزش برنامه ای (PI)

در سال ۱۹۵۴ در زمینه آموزش نظریه جدید و نوین بخشی پدید آمد اسکینر در یک مقاله معروف با عنوان «علم یادگیری و هنر تدریس»، بیماری‌های موجود تدریس و یادگیری را در مدارس تحلیل کرد و راه درمان آن را پیشنهاد نمود. اسکینر در آزمایش با موشها و کبوترهایش به یافته های جدیدی دست یافته بود و ‌بر اساس همین یافته ها بود که آموزش برنامه ای را پیشنهاد کرد. آموزش برنامه ای یک نظام آموزش انفرادی است که کوشش می‌کند یادگیری را با نیازهای شاگردان هماهنگ سازد. این روش ‌بر اساس مجموعه ای از ‌هدف‌های‌ رفتاری پی ریزی شده است و در واقع کاربردی است از روانشناسی یادگیری در تدریس. در این روش مواد آموزشی به واحدهایی کوچک تقسیم می شود که چهارچوب یا گام نامیده می شود. در هر گام، تکلیفی مشخص شده است که باید از طریق انجام دادن آن به هدف رفتاری آن چهارچوب دست یافت. این گامها ‌بر اساس دانش قبلی شاگرد تنظیم شده است. به طوری که هر گام معلومات جدیدی به معلومات قبلی شاگرد اضافه می‌کند. گامها و مراحل آن باید به گونه ای برنامه ریزی شوند که شاگرد را به ‌هدف‌های‌ نهایی نزدیک کنند(شعبانی، ۱۳۸۵).

روش آموزش برنامه ای یک نظام آموزشی انفرادی است که می کوشد یادگیری را با نیازهای فراگیرندگان همسو کند و ‌بر اساس مجموع های از ‌هدف‌های‌ رفتاری پی ریزی در واقع حاصل کاربردی از روا نشناسی یادگیری در تدریس است. این روش دارای مراحل زیر است:

۱٫ شاگردان شناسایی می‌شوند.