– تعیین نقش تاخیرگزارش حسابرسی صورت‌های مالی پایان دوره بر نقدشوندگی سهام

۱-۵- فرضیه تحقیق

– بین تأخیر گزارش حسابرسی صورت‌های مالی پایان دوره و نقدشوندگی سهام رابطه وجود دارد.

۱-۶- مدل تحقیق

LIQUIDITY_i,t=β_۰+β_۱ARL_i,t+β_۲SIZE_i,t+β_۳LEV_i,t +β_۴CRP_i,t +ε_i

۱-۷- متغیرهای تحقیق

LIQUIDITY نقدشوندگی سهام که در مدل فوق متغیروابسته می‌باشد.

ARLتاخیر گزارش حسابرسی که متغیر مستقل می‌باشد.

SIZE ، LEVو : CRP اندازه شرکت ،اهرم مالی و عملکرد شرکت متغیرهای کنترل می‌باشند.

۱-۸-‌ قلمرو تحقیق ( زمانی ، مکانی ، موضوعی)

۱-۸-۱- قلمرو مکانی: محدود به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

۱-۸-۲- قلمرو زمانی: شامل ۵ سال از سال ۸۷ ۱۳تا سال۱۳۹۱

۱-۸-۳- قلمرو موضوعی: به موقع بودن گزارش حسابرسی صورت‌های مالی و نقدشوندگی سهام بورس.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱- مقدمه

نیل به اهداف بلند مدت اقتصادی در گروه عملکرد مناسب بازارهای مالی است و عملکرد مناسب بازارهای مالی به ویژه بازار سرمایه،در گروه وجود اطلاعاتی با کیفیت بالا است.افشای کارای اطلاعات برای استفاده کنندگان برون سازمانی به روشی قابل اتکا و به موقع،بر عهده گزارشگری مالی است.اطلاعات با کیفیت علاوه بر کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیریت شرکت و سرمایه گزاران بیرونی، عدم تقارن اطلاعاتی بین معامله گران بازار را نیز کاهش می‌دهد و احتمال این که سهام داران بتوانند در زمان مورد نظر و با قیمت منطقی روی سهام شرکت عملیات لازم را انجام دهند،افزایش می‌یابد.‌بنابرین‏ افشای اطلاعات می‌تواند ناکارایی اطلاعاتی را کم کرده و از این طریق بر بهبود شرایط بازار و افزایش نقدشوندگی سهام شرکت ها اثر گذار باشد.

نقد شوندگی سهام می‌تواند به عنوان معیاری برای کارایی بازار به خصوص به لحاظ اطلاعاتی مطرح شود و نقش مهمی در فرایند کشف قیمت بازی کرده و بر بازده مورد انتظار سهام نیز تاثیر گذار است.با توجه به نقش مهم نقد شوندگی سهام،شناخت عوامل مؤثر بر آن اهمیت دارد. از طرفی در سال های اخیر ورشکستگی های بزرگ و ناگهانی،کیفیت افشای اطلاعات در گزارش های سالانه را مورد تردید قرار دادند.‌بنابرین‏ آگاهی از اینکه کیفیت افشای اطلاعات چه اثری بر سایر متغیرهای بازار از جمله نقد شوندگی سهام تعیین و تشریح شود،می توان با وضع قوانین و الزاماتی در پذیرش شرکت ها و نحوه ارائه و افشای اطلاعات،به بهبود شرایط بازار کمک کرد. از این رو در این فصل ابتدا به متغیر نقد شوندگی، افشای اطلاعات و نظریه های مرتبط به آن پرداخته و در پایان مطالعات انجام شده آورده شده است.

۲-۲- نقد شوندگی

نقدشوندگی ر ا می توان به منزله توانایی خرید یا فروش مقدار دلخواه از اوراق بهادار به قیمت بازار و در یک دوره زمانی کوتاه مدت تعریف کرد. در سطح وسیع تر، نقدشوندگی برای توصیف سهولت انجام معامله بر روی مقدار زیادی سهام در مدت زمان معین بدون تاثیر قابل توجه در قیمت ها تعریف می شود(لی، ۲۰۰۶) همچنین لیو(۲۰۰۶) نقدشوندگی را توانایی معامله دارایی ها در مقادیر زیاد، با سرعت بالا، با هزینه پایین و با تأثیر قیمتی اندک تعریف ‌کرده‌است(مشکی، پورمحمد ضیابری، ۱۳۹۳: ۱۳۲).

ویمن(۲۰۰۵)^[۱] معتقد است،نقد شوندگی عبارت است از توانایی معامله سریع حجم بالایی از اوراق بهادار با هرینه پایین و تاثیر قیمتی ناچیز، ‌به این معنی که قیمت دارایی در فاصله میان سفارش تا خرید تغییر چندانی نداشته باشد کاهش هزینه های معاملات در گروه بهبود فعالیت هایی است که به رشد و تقویت سازوکارهای نظارتی بیانجامد( ابزاری و همکاران، ۱۳۸۶: ۲۲).

نقد شوندگی به معنای سرعت تبدیل سرمایه گذارای ها یا دارایی ها به وجوه نقد می‌باشد.اوراق بهاداری که در بورس اوراق بهادار با استقبال روبرو می‌شوند،می‌تواند حاکی از سرعت نقد شوندگی آن ها باشد(یحیی زاده فر،خرمدین، ۱۳۸۷: ۱۰۱ ).

نقد شوندگی را می توان این گونه تعریف نمود: نقد شوندگی دارایی ها عبارت است از توانایی معامله سریع و حجم بالایی از اوراق بهادار با هزینه پایین و تاثیر قیمتی کم.تاثیر قیمتی کم ‌به این معنی است که قیمت دارایی در فاصله میان سفارش تا خرید،تغییر چندانی نداشته باشد(آیتکن و همکاران۲۰۰۳).

این امر یک معیار چند بعدی است و از آن جا که هنوز معیار منحصر به فردی وجود ندارد که بتوان تمام ابعاد نقد شوندگی را نشان دهد لذا از چندین معیار مجزا که هر یک بیانگر یک بعد از نقد شوندگی است،استفاده می‌گردد.تاکنون معیارهای جایگزین بسیاری برای نقد شوندگی معرفی شده اند که از آن جمله می توان به ارزش معامله،حجم معامله،نسبت گردش حجم معامله و تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش اشاره نمود(اسلامی بیدگلی و همکاران،۱۳۸۷: ۱۶).

نقد شوندگی به عنوان توانایی بازار برای جذب حجم عظیم معاملات بدون ایجاد نوسان های شدید در قیمت تعریف می شود. یکی از ویژگی های اصلی بازار نقدینه (دارای نقد شوندگی بالا)، اندک بودن فاصله قیمت های پیشنهادی خرید و فروش است؛ بدین معنا که سفارش های خرید و فروش بازیگران بازار سرمایه، در کمترین زمان ممکن و با مناسب‌ترین قیمت اجرا می‌شوند (یحیی زاده فر، خرمدین،۱۳۸۷: ۱۰۱).

از مهم ترین عوامل مربوط به نقد شوندگی بازار سهام می توان به اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام اشاره کرد.هر چه اختلاف یا فاصله قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام کمتر باشد، خریدار و فروشنده زودتر به قیمت تعادلی می‌رسند و حجم معاملات سهام افزایش می‌یابد.این امر منجر به افزایش نقد شوندگی بازار سهام می شود(احمدپور،رسائیان ۱۳۸۵: ۲۹).

۲-۳- نقد شوندگی و معیارهای متداول سنجش آن

نقد شوندگی در بازارهای ثانویه، نقش تعیین کننده ای در موفقیت عرضه های عمومی^[۲] دارد و موجب کاهش هزینه و ریسک پذیره نویس ها ^[۳]و بازارگردان ها^[۴] می شود.همچنین هزینه سرمایه گذاران از طریق کاهش دامنه ی نوسا و هزینه های معاملاتی، کاهش می‌یابد.‌بنابرین‏ از دیدگاه کلان وجود بازارهای سرمایه نقد شونده برای تخصیص کارایی سرمایه ضروری بوده، موجبات کاهش هزینه ی سرمایه ناشران را فراهم می آورد.نقد شوندگی به عنوان یکی از عوامل مؤثر بر بازار اوراق بهادار از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا عموماً نقد شوندگی نشان دهنده وضعیت محیط سرمایه گذاری و اقتصاد کلان است.از دیدگاه خرد، بازار سرمایه نقدینه توانایی جذب سرمایه گذاران مختلف با استراتژی های معاملاتی متنوع را نیز فراهم می آورد. عدم نقد شوندگی یک دارایی، مانع ازفروش به مـوقع آن در زمان افـت قیمـت کـل بـازار است( آکر، نوکس، ۲۰۰۱).

رایجترین معیارهای نقد شوندگی شامل عرض بازار^[۵] (گستره)، عمق بازار^[۶]، انعطاف پذیری بازار^[۷] و همچنین زمان^[۸](سرعت معاملات) هستند.

مؤلف جواهر الکلام هم، این نظریه را یکی از احتمالات طرح شده در این مسئله، معرفی ‌کرده‌است. با این اضافه که بر اساس این احتمال، قاتل تا زمان بلوغ صغیر و افاقه ی مجنون یا مرگ وی از باب مقدمه ی حفظ حق صغیر یا مجنون، باید محبوس شود. ^[۱۵۱]

دلیل این نظریه نیز این است که ولی دم صغیر و مجنون از استیفای حقوق مالی و غیر مالی خویش از جمله حق قصاص به دلیل صغر و جنون، به طور شرعی منع شده اند. از طرفی، از دیدگاه بسیاری از فقیهان، حق قصاص از حقوقی است که استیفای آن و تصمیم گیری در خصوص آن، فقط به وسیله صاحب آن این حق ممکن است. به عبارت دیگر، نیابت و حتی ولایت ( ولی قهری یا حاکم ) در آن ممکن نیست. به دلیل آن چه بیان شد و نیز به انضمام این که حفظ حق قصاص صغیر و مجنون، جز با انتظار تا زمان بلوغ یا افاقه امکان پذیر نیست را در مسئله مورد سخن پذیرفته اند.

گویا استناد ‌به این وجه حتی اگر در فرض انحصار ولی دم در صغیر و مجنون پذیرفته شود، در فرض مورد بحث ما تمام نیست، زیرا انتظار تا زمان بلوغ صغیر و به ویژه تا زمان افاقه ی مجنون که شاید هیچگاه محقق نشود، با این اشکال مهم مواجه است که مستلزم تضییع حق سایر اولیای دم. کبیر و عاقل است،فرض کنیم حفظ حق قصاص صغیر و مجنون بر این انتظار متوقف باشد، اما سایر اولیای دم به چه دلیل و با کدام توجیه شرعی باید از استیفای حق قصاص خویش تا زمان بلوغ و افاقه محروم شوند ؟

شاید به همین دلیل، این نظریه را کمتر فقیهی پذیرفته است، بلکه آن گونه که از کلام شیخ طوسی در المبسوط برداشت می شود، در میان فقیهان امامیه این قول قائل ندارد. ضعیف تر از آن چه بیان شد، این است که به دلیل مقدمه ی حفظ حق قصاص صغیر و مجنون، کسی به حبس قاتل تا زمان بلوغ صبی یا افاقه ی مجنون قائل شود. ^[۱۵۲]

نظریه دوم: اختیار ولی دم کبیر و عاقل در استیفای قصاص

برخی در این مسئله، بر این باورند که اولیای دم کبیر و عاقل می‌توانند، درباره ی حق قصاص خویش تصمیم بگیرند و انتظار تا زمان بلوغ یا افاقه ی مجنون لازم نیست، بلکه می‌توانند حق قصاص خود را استیفا و قاتل را قصاص کنند به شرط این که مقدار دیه ای را که نصیب ولی دم صغیر یا مجنون می شود را تضمین کنند.

چنآن که ولی دم کبیر و عاقل می‌تواند از قاتل دیه بگیرد که در این صورت باید سهم دیه ی صغار و مجانین به ولی آن ها داده شود. این نظریه را فقیهان بزرگی چون، شیخ طوسی، علامه حلی، محقق اردبیلی، و محمد حسن نجفی پذیرفته اند، و در بین فقیهان معاصر نیز طرفدار دارد. ^[۱۵۳]

به نظر می‌رسد که افزون بر اجماع^[۱۵۴] ادعا شده در این مقام، مهم ترین وجهی که در توجیه این نظریه می توان بیان کرد، این است که مستفاد از آیه « و من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا » سلطنت هر یک از اولیا دم به تنهایی در استیفای قصاص است و حفظ این سلطنت با تأخیر و انتظار تا زمان بلوغ صغیر یا افاقه ی مجنون منافات دارد. این منافات، بنابر پذیرش عدم اعتبار اذن همه ی اولیای دم در اجرای قصاص، روشن است، اما بنابر اعتبار اذن نیز نمی توان ولی دم کبیر را به تأخیر در استیفای حق قصاص که به قطع موجب ضرر یرای او است واداشت، تاخیری که چه بسا به تضییع حق قصاص می آن جآمد. این نظریه در مقایسه با نظریه نخست، اشکالات کمتری دارد، اما به نظر می‌رسد:

اولا وجوه مورد استناد، در اثبات این نظریه کافی نیست، زیرا اجماع مورد ادعا، اجماع منقول است و حجت نیست. افزون بر اینکه اگر نگوییم مدرکی بودن آن قطعی است، به یقین محتمل است و در مواردی که احتمال مدرکی بودن اجماع باشد، ملاک، اصل مدرک و مستند است، نه اجماع. از این گذشته، در مسئله چنآن که بیان خواهیم کرد، اقوال متعددی وجود دارد که اجماعی بودن مسئله را مخدوش می‌سازد.

ثانیاًً آن چه به غیر از اجماع، مورد استناد قرار گرفته نیز فقط، حفظ حق ولی کبیر و عاقل را تضمین می‌کند. به عبارت دیگر، درست است که حفظ سلطنت کبیر و عاقل، با تأخیر تا زمان بلوغ و افاقه منافات دارد، اختیار ولی دم کبیر و عاقل در استیفای حق قصاص خویش نیز در برخی از فروض، مستلزم تضییع حق قصاص صغیر است، به طور مثال، اگر ولی کبیر، از قاتل دیه بگیرد، ‌بنابرین‏ نظریه، سهم دیه ی صغیر و مجنون را تضمین خواهد کرد. در این فرض اگر صغیر را به پذیرش دیه واداریم و به او، حتی هنگام بلوغ، اجازه قصاص ندهیم، حق قصاص صغیر تضییع شده است. شاید به همین دلیل، برخی از فقیهان، ضمن پذیرش این نظریه، ‌به این امر ملتزم شده اند که اگر صغیر هنگام بلوغ خواستار قصاص شود می‌تواند قاتل را قصاص کند، به شرط اینکه سهم دیه ای که برای وی تضمین شده بود و نیز سهم ولی کبیر یا اولیای کبار را برگرداند^[۱۵۵]، البته التزام ‌به این امر با مشکلات متعدد دیگری مواجه است. از جمله این که تضمین تن دادن قاتل به قصاص در زمان بلوغ که گاه تا چند سال طول می کشد، در بسیاری از موارد جز با زندانی کردن قاتل ممکن نیست و پذیرش حبس قاتل با وجود اینکه دیه را پرداخته، باقی گذاشتن او در حالت تحیر تا زمان بلوغ، کیفر و مجازاتی بزرگ است که هیچ دلیلی آن را توجیه نمی کند.

نظریه سوم: تفضیل بین صغیر و مجنون

آن گونه که از عبارت تحریر الوسیله و نیز استفتائاتی که از حضرت امام در این خصوص به عمل آمده، استفاده می شود، نظر وی با دیگر نظریات مطرح در این مسئله متفاوت است. در مسئله ۱۵ از مسائل استیفای قصاص تحریرالوسیله آمده است: « هرگاه اولیا در حق قصاص شریک باشند….اگر بعضی از آن ها مجنون باشند، تصمیم گیری درباره ی حق قصاص وی، در اختیار ولی مجنون است و اگر بعضی از اولیای دم، صغیر باشند، در روایتی آمده: درباره ی صغاری که پدرشان به قتل رسیده است، منتظر بمانید تا بالغ شوند. پس از بلوغ اگر خواستند، قصاص می‌کنند و اگر مایل بودند، عفو یا مصالحه می‌کنند »^[۱۵۶].

‌بر اساس صریح این عبارت در نظر امام خمینی تصمیم گیری درباره ی حق قصاص مجنونی که یکی از اولیای دم است، در اختیار ولی قرار دارد. چنآن که از ظاهر این عبارت استفاده می شود، هرچه ولی مجنون از قصاص، عفو یا اخذ دیه، از باب ولایت بر مجنون اختیار کند، نافذ و مؤثر است و مجنون حتی در صورت افاقه، حق اعتراض یا بازگشت از نظر ولی خویش را نخواهد داشت، البته روشن است که نفوذ ولایت ولی مجنون به رعایت غبطه و مصلحت مولی علیه خود منوط است و تصمیماتی که فاقد این قید باشد، مؤثر نیست.

از ادامه ی عبارت تحریر الوسیله به خوبی استفاده می شود که حضرت امام در موردی که یکی از اولیای دم، صغیر است، به نظر قطعی نرسیده و درباره ی آن تردید داشته است. با این حال، صاحب کتاب تفصیل الشریعه، در توضیح این عبارت تحریر الوسیله، بر این باور است که در این مسئله، بین صورتی که « اولیا ی دم در صغیر منحصر باشند » و در صورتی که برخی از اولیای دم، صغیر باشند » خلط شده و روایت مذکور در تحریر الوسیله ؛ فقط مربوط به صورت نخست است.^[۱۵۷]

مفهوم مقابله برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ توسط لازاروس معرفی شد. او معتقد بود که استرس شامل سه مرحله می شود ابتدا ارزیابی اولیه می‌باشد که مشاهده یک خطر است.مرحله دوم شامل ارزیابی ثانویه می شود که جستجوی یک پاسخ در ذهن است.مرحله سوم به کارگیری آن پاسخ یا عبارتی مقابله نظر می‌باشد (کاست^۲ ،۱۹۹۰).

افراد برای مقابله با استرس از راهبردهای مقابله ای مختلفی استفاده می‌کنند.انتخاب راهبردهای مقابله ای مناسب در برابر فشارهای روانی می‌تواند از تاثیر فشارها بر سلامت روان کاسته و در نتیجه به سازگاری هرچه بیشتر فرد منجر شود. ^[۲۰]

فشارهای زندگی به تنهایی نمی توانند وضعیت سلامت روانی افراد را تبیین کند و لازم است متغیرهایی مانند مهارت های مقابله ای،شبکه حمایت اجتماعی و جنبه‌های شناختی مانند (سبک تفکر) را نیز در نظر گرفت(کاترین و پاتریس^۱، ۲۰۰۰، به نقل ازشاکری و همکاران ،۱۳۸۵).در رابطه با راهبردهای مقابله ای ، پژوهش های متعددی انجام گرفته است. در یک پژوهش داده شده که افراد اقدام کننده به خودکشی ارزیابی بالاتری از میزان فشار روانی ناشی از استرس های زندگی داشته اند و کمتر شیوه مقابله متمرکز بر حل مسئله را به کار برده اند (شاکری و دیگران،۱۳۸۵).

۲-۳-۹راهبردها مقابله ای:

در این پژوهش راهبردهای مقابله ای به عنوان یکی از متغیرهای اساسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.سپس تعریف مقابله ارائه شده و تدابیر و منابع مقابله ای شرح داده می شود و انواع مقابله شامل مقابله کارآمد،مقابله متمرکز بر مسئله (مقابله فعال،مقابله مبتنی بر برنامه ریزی ، مقابله بردبارانه و مقابله جستجوی حمایت اجتماعی کارآمد ) و مقابله متمرکز هیجان (مقابله مبتنی ر جستجوی حمایت عاطفی ، مقابله مبتنی بر تفسیر مجدد مثبت ، مقابله مبتنی بر مذهب و مقابله مبتنی بر پذیرش) و مقابله ناکارآمد (پرداختن به احساسات دردناک از طریق تفکر آرزومندانه ، استفاده از دارو برای فرار از رنج ، تفکرمنفی ، رفتارهای تکانشی، عدم درگیری ذهنی و رفتاری و مقابله به صورت انکار )شرح داده می شود.

۲-۳-۱۰تدابیر و منابع مقابله ای:

منابع مقابله ای ویژگی های خود شخص هستند که قبل از وقوع استرس وجود دارند، مانند برخورداری از عزت نفس ، احساس تسلط بر موقعیت ، سبک های شناختی ،منبع کنترل ، خود اثر بخشی و توانایی حل مسئله (وفایی بور بور ، ۱۳۷۸).

از جمله امور مهم تدابیر مقابله ای افکار و رفتارهایی هستند که پس از رو به رو شدن فرد با رویداد استرس زا به کار گرفته می شود در حالی که در این رابطه ارزیابی فرد از توانایی‌های خودش برای رویارویی با مسئله است.این ارزیابی ها ممکن است مطابق با واقعیت ها و توانایی‌های او نباشد، ولی آن چه هست برداشت های فرد از توانایی ها و قابلیت هایش تعیین کننده اصلی برای مقابله با دشواری ها می‌باشد.اگر فرد احساس ناتوانی بکند با وجود همه مهارت هایی که آموخته نخواهد توانست از عهده مشکل برآید.ارزیابی افراد از توانایی خود برای رویارویی با مسائل طی سه مرحله شکل می‌گیرد که در شکل دادن رفتارهای مقابله ای خیلی مؤثر است.

^[۲۱]

۱- در این مرحله فرد به ارزیابی موقعیت پیش‌بینی کننده استرس و تهدید می پردازد مثلاَ شخص این سوال را از خود می پرسد که آیا موقعیت تهدید کننده است یا خیر؟

۲- در این مرحله فرد به ارزیابی توانایی خود جهت انجام دادن کاری در ارتباط با موقعیت استرس زا می پردازد، در این باره فرد از خود می پرسد برای حل مشکل پیش آمده چه می توان کرد؟

در مرحله سوم فرد به ارزیابی مجدد موقعیت می پردازد که آیا قضاوت او از موقعیت یا منابع موجود برای رویارویی درست بوده است یا نه ؟ او رفتارهای خود را بر این اساس تعدیل و بازسازی می‌کند.

۲-۳-۱۱انواع مقابله:

به طور کلی در برخورد با وضعیت های استرس زا دو نوع مقابله از طرف افراد به کار گرفته می شود :

مقابله های کارآمد

مقابله های ناکارآمد

آنچه تحت عنوان مهارت های مقابله ای مطرح می شود همان روش های برخورد با مسائل است که از طرف فرد به طور آگاهانه طراحی و به اجرا در می‌آید و نتیجه آن حل مسئله و یا افزایش ظرفیت روانشناختی فرد برای از سر گذراندن موفقیت آمیز شرایط بحرانی و دور ماندن از آسیب های ناشی از بحران های روحی پیش آمده است. مقابله های ناکارآمد نیز تلاش هایی هستند که گرچه برای مقابله با شرایط دشوار به کار گرفته می‌شوند ولی نوعاَ به بدتر شدن اوضاع و پیچیده شدن وضعیت منجر می‌شوند، لذا نمی توان از این دسته مقابله ها به مهارت تعبیر کرد. مثلاَ فردی که برای کاستن استرس به مواد مخدر روی می آورد ، گرچه نوعی مقابله با استرس و هیجان منفی درکوتاه مدت به وقوع می پیوندد ولی باید هزینه این لذت های کوتاه مدت را به صورت تحمل اعتیاد و عوارض شوم آن بپردازد (ریو^۱،۱۹۹۷ ترجمه سید محمدی ).

۲-۳-۱۲انواع مقابله های کارآمد:

مقابله های مؤثر و کارآمد که ما را در برابر استرس ها و شرایط دشوار یاری می‌دهد به دو دسته تقسیم می‌شوند:

۲-۳-۱۲-۱مقابله متمرکز بر مسئله:

مقابله های متمرکز بر مسئله ، عبارت از عملکرد های مستقیم فکری و رفتاری فرد می‌باشد که به منظور تغییرو ^[۲۲]

اصلاح شرایط تهدید کننده محیطی انجام می شود. به بیان دیگر مقابله متمرکز مسئله به تلاش های فرد برای تغییر وضعیت و گلاویزی مستقیم با مشکل مربوط می شود.هیچکس بدون تلاش نمی تواند به چیزی دست یابد.تصمیم گیری ‌در مورد اینکه فرد هنگام استرسچه کار باید بکند نیازمند به قضاوت خود اوست که این قضاوت ها متاسفانه به وسیله هیجانات منفی که در اثر تجارب منفی گذشته به وجود آمده اند تحت تاثیر قرار می گیرند. مثلاَ فردی که بحران زده است اگر در گذشته به ندرت تجربه ای موفقیت آمیز در تاثیر گذاردن بر دنیا برای تغییر اوضاع داشته و علاوه برآن افسردگی در او تولید ناامیدی کرده باشد.احتمالاَ حتی با وجود کارهای فراوانی که می‌تواند برای اصلاح وضعیت خود انجام بدهد درصدد مقابله با مسئله بر نمی آید این افراد به جای اینکه خود را بازیگر نقش اصلی در ندگی بدانند خود را قربانی اعمال، رفتار و تلقینات دیگران می دانند. ناباوری نسبت به کارایی خود مانع بزرگی برای حل مسئله است، چون در این حالت فرد کمترین تلاشی برای حل مسئله انجام نمی دهد (پاری^۱، ۱۹۹۱ ترجمه مقدسی ).

۱-۸-۲-۶-۲- طبقه بندی تروریسم سایبری و افعال مرتبط با آن

بر اساس مطالعات پریچارد^[۲۳] و مک دونالد^[۲۴] در زمینۀ تروریسم سایبری، در خصوص طبقه بندی تروریسم سایبری و افعال مرتبط با آن، تروریسم سایبری را به هفت گروه تقسیم کرده‌اند که در ذیل به بیان مختصر آن‌ ها پرداخته می‌شود .(Janet and Laurie, 2004:284)

۱-۷-۲-۶-۲-۱- جنگ اطلاعاتی

جنگ اطلاعاتی، مفهومی نزدیک با تروریسم سایبری دارد؛ اما در برخی ارکان تشکیل دهندۀ این بزه تفاوت‌هایی وجود دارد که می‌توان تفاوت آن را با تروریسم سایبری روشن نمود. در تعریف جنگ اطلاعاتی آمده است: اقدامات لازم جهت حفظ یکپارچگی سامانه‌های اطلاعاتی خودی در مقابل بهره‌برداری، آلوده شدن و تخریب و از طرف دیگر تلاش برای بهره‌برداری، آلوده کردن و همچنین تخریب سامانه‌های اطلاعاتی دشمن و انجام پردازش‌های لازم جهت به دست آوردن برتری اطلاعاتی در مواقع اعمال فشار است (رنجبر و همکاران، ۱۳۸۶: ۲۶). تقسیم بندی‌های متفاوتی از جنگ اطلاعاتی ارائه شده که بیشتر در ابعاد نظامی به مسئله پرداخته‌اند؛ از جمله یکی از متخصصین این امر به نام لیبسکی، با تأکید بر واژه‌شناسی نظامی، جنگ اطلاعاتی را به هفت گونه تقسیم ‌کرده‌است: «نبرد فرماندهی و کنترل، جنگ جاسوسی، جنگ الکترونیکی، جنگ روانی، نبرد نفوذیاب‌ها، جنگ اطلاعاتی اقتصادی و جنگ سایبر» (Kenneth&Boulton, 2006: 77) آن چه در جنگ‌های اطلاعاتی از اهمیت زیادی برخوردار است، برتری اطلاعاتی است و سعی می‌شود با تهاجم اطلاعاتی به فرآیندهای اطلاعاتی دشمن و خرابکاری در آن‌ ها، دسترسی به نیروهای اطلاعاتی خودی محروم شود. به طور کلی قابلیت‌های جنگ اطلاعاتی از نقطه نظر دفاعی به پنج گروه تقسیم شده است: عملیات روانی، ‌فریب‌کاری نظامی، جنگ جاسوسی، عملیات شبکۀ کامپیوتری و جنگ الکترونیکی (Cox, 2005: 886).

نکتۀ قابل توجه در تمایز تروریسم سایبری با جنگ اطلاعاتی، این است که نبرد سایبری عبارت است از این که جنگ اطلاعاتی فقط علیه داده های اطلاعاتی صورت می‌گیرد و تخریب سخت‌افزاری، مانند تروریسم سایبری در آن وجود ندارد، همچنین در نبرد اطلاعاتی، نیروهای نظامی دو کشور درگیر هستند، در صورتی که در تروریسم سایبری اشخاص و گروه‌های غیردولتی در دو طرف نبرد سایبری قرار دارند.

۱-۷-۲-۶-۲-۲- جنگ سایبری

اصطلاح جنگ سایبر^[۲۵] برای اولین بار توسط دکتر توماس رونا^[۲۶] در سال ۱۹۷۶ به کار گرفته شد. جنگ سایبر عبارت است از: اقداماتی که شامل استفاده از حملات سایبری به وسیلۀ کشورها یا گروه‌های برانگیخته سیاسی، که به منظور دستیابی به اهداف سیاسی انجام می‌شود (Andrew lewis, 2010: 1). جنگ سایبری را به سه گونه تقسیم بندی کرده‌اند، جنگ اطلاعاتی علیه داده های افراد، جنگ اطلاعاتی علیه داده های شرکت‌ها یا سازمان‌ها، جنگ اطلاعاتی جهانی که به منظور حمله علیه سیستم‌های حیاتی کشورها ارتکاب می‌یابد. “نمونه‌ای از جنگ‌های سایبری اخیر می‌توان به هک شدن تارنمای شرکت ارتباطاتی (SK) کره جنوبی، در ژوئیۀ‌ ۲۰۱۱ اشاره نمود که در طی آن، اطلاعات شمارۀ تلفن، پست‌های الکترونیک و آدرس منزل ۳۵ میلیون نفر دزدیده شد. همچنین در اکتبر ۲۰۱۱، دولت آمریکا پذیرفت که کنترل هواپیمای جاسوسی خود را در یک حملۀ سایبری از سوی ایران از دست داده است. در سال ۲۰۱۲ هم، اطلاعات کمیسیون دوجانبۀ‌ اقتصادی، بین چین و آمریکا توسط نفوذگران هندی، هک شد که در طی آن، دسترسی به اطلاعاتی، شامل تبادلات پست‌های الکترونیک بین اعضای کمیسیون دوجانبه بوده است” (www.gerdab.ir, retrieved at: 31/5/1391)

۱-۷-۲-۶-۲-۳- جاسوسی سایبری

جاسوسی سایبری، تابع روش‌های سنتی جاسوسی، یعنی شناسایی اطلاعات مورد نیاز که به طور معمول، اطلاعات مهم حکومتی، نظامی یا بازرگانی هستند، دسترسی یا جمع‌ آوری اطلاعات و افشا یا در دسترس قرار دادن اطلاعات به اشخاص غیرمجاز، به طور معمول با انگیزه های سیاسی، اقتصادی، نسبت به داده های محرمانه در حال انتقال یا ذخیره شده در سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی انجام می‌شود (ماه پیشانیان، ۱۳۹۰: ۱۰۲). جاسوسی رایانه‌ای یا سایبری یکی از مراحل اولیه و ضروری تروریسم سایبری برای مرتکبان آن است، با این توضیح که اشخاص تروریست از جمله نفوذگران، برای طرح‌ریزی حملات سایبری نیازمند اطلاعات مربوط به زیرساخت‌های حیاتی یا اطلاعاتی هستند تا با بهره گرفتن از اطلاعات کسب شده و نحوۀ پیکربندی سیستم‌ها، به عملیات‌های غیرقانونی علیه داده ها و سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی اقدام کنند.

۱-۷-۲-۶-۲-۴- خرابکاری سایبری

خرابکاری رایانه‌ای،^[۲۷] عبارت است از: عملیات‌های اخلال‌گرانه و تخریبی در داده ها یا برنامۀ سیستم‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دولتی، با افعالی از قبیل: تغییر، محو کردن، متوقف ساختن، انتقال دادن و امثال آن، با اهدافی معمولاً سیاسی یا اقتصادی (عالی پور، ۱۳۹۰: ۲۱۶). با مطالعۀ رفتار تروریست‌های سایبری، می‌توان گفت که رکن رکین تروریسم سایبری در فعلیت بخشیدن به مقاصد تروریست‌های سایبری، استفاده از خرابکاری رایانه‌ای و جاسوسی در عملیات‌های تروریستی است، زیرا خرابکاری، دسته‌ای از اعمال غیرقانونی علیه سیستم‌ها و تجهیزات مخابراتی را شامل می‌شود که هم داده را در بر می‌گیرد و هم تجهیزات فیزیکی (سخت افزار) مربوطه را شامل می‌شود. جاسوسی نیز مهم‌ترین بخش در پیاده‌کردن حملات سایبری است. آن چه در درجۀ اول، تروریست‌های سایبری به آن نیاز دارند، اطلاعات در خصوص تجهیزات رایانه‌ای و مخابراتی و همچنین نفوذ در آن‌ ها و دسترسی به داده های حساس است.

۱-۷-۲-۶-۲-۵- اختلال زیرساختی

به طور کلی زیرساخت‌ها، مجموعه‌ای از عناصر منسجم هستند که در صورت نابودی و اختلال در آن‌ ها امنیت فیزیکی، اقتصادی ملّی یا ایمنی همگانی در معرض خطر قرار می‌گیرد (اسکندری، ۱۳۹۰: ۱۵). تروریست‌های سایبری به واسطۀ اخلال در زیرساخت‌های از قبیل: زیرساخت‌های سرمایه‌ای، تأسیسات و تجهیزات، ساختمان‌ها، عوامل انسانی به اهداف خود دست می‌یابند.

۱-۷-۲-۶-۲-۶- دفاع سایبری

به مجموعۀ تدابیر امنیتی گفته می‌شود که با هدف ایمن سازی فضای سایبر در مقابل تهدیدات امنیتی و پیشگیری از بروز رخدادهای سایبری، صورت می‌گیرد. دفاع در مقابل تروریسم سایبری می‌تواند شامل آموزش، سازوکارحقوقی و تقویت دفاعی باشد (سلامتی، ۱۳۸۷: ۱۵۷).

۱-۷-۲-۷- حملات سایبری

به طور کلی حملات سایبری،^[۲۸] به فعالیت‌های مجرمانۀ انجام شده از طریق اینترنت گفته می‌شود که به صورت تهاجمی و به وسیلۀ اشخاص حرفه‌ایی، مانند نفوذگران یا بدافزارهایی ساخته شده، به منظور صدمه رساندن و ایجاد خسارت در اهداف مشخص صورت می‌گیرد. این حملات می‌تواند شامل سرقت مالکیت فکری یک سازمان، ضبط حساب‌های بانکی آنلاین، ایجاد و توزیع ویروس‌ها بر روی رایانه ها و سیستم‌های مخابراتی، ارسال اطلاعات کسب و کار محرمانه بر روی اینترنت و اخلال در زیرساخت‌های ملّی و حیاتی کشور باشد.

۱-۷-۲-۷-۱- هزینه و عواقب حملات سایبری

نرم افزار مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل STATGRAF می‌باشد. به طور کلی روش های آماری و نحوه محاسبه و نوع آزمون و مدل ها در این فصل بررسی و ارائه می‌گردد.

۳-۲ متغیرهای تحقیق

متغیر کمیتی است که در دامنه ای معین از یک فرد به فرد دیگر یا از یک مشاهده به مشاهده دیگر مقادیر مختلفی را ایجاد می‌کند، ‌بنابرین‏ چیزی است که تغییر می پذیرد و محقق آن ها را بنا به هدف تحقیق خود کنترل، دستکاری یا مشاهده می‌کند (کرلینجر، ۱۳۷۴، ص۹۵).

متغیرها را می توان به شکلهای مختلف و بر اساس معیارهای متفاوت دسته بندی کرد. در برخی از این دسته بندیها، گاهی همپوشانی هایی مشاهده می شود که بعلت عدم امکان تفکیک مطلق انواع متغیرها از همدیگر و ایجاد مرزهای مشخص بین طبقه بندی ها ایجاد می شود (خاکی، ۱۳۸۲، ص۱۶۶ ).

۳-۲-۱ متغیر وابسته

متغیر وابسته، متغیری است که هدف محقق تشریح یا پیش‌بینی تغییر پذیری در آن است، به عبارت دیگر یک متغیر اصلی است که در قالب یک مسئله برای تحقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد. با تجزیه و تحلیل متغیر وابسته، با شناسایی عوامل مؤثر بر آن، می توان پاسخ ها یا راه حل هایی را برای مسأله شناخت (خاکی، ۱۳۸۲، ص۱۶۶) .

به عبارت دیگر متغیرهای وابسته، شرایط یا خصایصی هستند که با وارد کردن یا از میان برداشتن یا تغییر متغیرهای مستقل ظاهر می‌شوند، از بین می‌روند یا تغییر می‌کنند ( بست، ۱۳۷۲، ص۸۴).

متغیرهای وابسته در این تحقیق شامل بازده سهام و قیمت سهام می‌باشند که به ترتیب با علامتSR و SP در مدل رگرسیون مورد آزمون قرار خواهند گرفت.

۳-۲-۲ متغیر مستقل

متغیر مستقل، متغیر محرک یا درونداد است که به وسیله پژوهشگر اندازه گیری، دستکاری یا انتخاب می شود تا تاثیر یا ارتباط آن با متغیر دیگر معین شود ( دلاور، ۱۳۸۳، ص ۵۸ و ۵۹ ).

در این تحقیق متغیر مستقل سود انباشته (اندوخته) و استقراض می‌باشند که به ترتیب با علامت اختصاریRE وD در مدل مورد آزمون قرار خواهند گرفت.

۳-۳ جامعه آماری

جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد، اشیا و یا چیزهایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند که محقق می‌خواهد درباره آن بپردازد. معمولا در هر پژوهشی جامعه مورد بررسی یک جامعه آماری است که پژوهشگر مایل است درباره صفت یا صفات متغیر واحدهای آن به به مطالعه بپردازد (مقیمی، ۱۳۸۰).

جامعه آماری تحقیق حاضر شرکت های صنایع غذایی می‌باشند که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده اند. که با توجه به سال ورود این شرکت ها به بورس و همچنین استفاده این شرکت ها از روش های تامین مالی مورد نظر در تحقیق، کلیه آزمون های آماری بر روی اطلاعات استخراج شده از این شرکت‌ها انجام می شود.

۳-۴ روش تحقیق

تحقیقات را ‌بر اساس معیارها ومبناهای مختلفی می توان دسته بندی کرد(خاکی،۱۳۸۲،ص۹۳ ). روش های تحقیق را بر حسب هدف به دو دسته بنیادی^[۳۸] و کاربردی^[۳۹]، بر حسب موقعیت به دو دسته آزمایشگاهی^[۴۰] و می‌دانی^[۴۱] و بر حسب زمان به دو دسته گذشته نگر^[۴۲]و آینده نگر ^[۴۳]تقسیم می‌کنند. لذا بر اساس ماهیت مسئله مطرح شده، نوع تحقیق کاربردی، می‌دانی و گذشته نگر است.

هدف از تحقیق کاربردی به دست آوردن درک یا دانش لازم برای تعیین ابزاری است که به وسیله آن نیازی مشخص و شناخته شده برطرف گردد. در این نوع تحقیقات هدف کشف دانش تازه ای است که کاربرد مشخصی را در باره فرآورده یا فرایندی در واقعیت دنبال می‌کند.

به عبارت دقیقتر، تحقیق کاربردی تلاشی برای پاسخ دادن به یک معضل و مشکل علمی است که در دنیای واقعی وجود دارد.

در ساده ترین حالت، تحقیقات همبستگی ^[۴۴]روابط احتمالی بین دو متغیر را بررسی می‌کنند، اگر چه بررسی های بین چند متغیر نیز شایع است. همچنین گاهی تحقیق همبستگی به عنوان شکلی از تحقیق توصیفی قلمداد می شود، زیرا آن وجود رابطه بین متغیرها را توصیف می‌کند. ‌بنابرین‏، تحقیق همبستگی به تحقیقی گفته می شود که در آن روابط بین دو یا چند متغیر کمی با بهره گرفتن از ضریب همبستگی توصیف، کشف و تعیین می‌شوند.

لازم به ذکر است که در تقسیم بندی تحقیق ها ‌بر مبنای‌ روش، نوع تحقیق همبستگی می‌باشد که در آن سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف یا تعیین شود. هدف روش تحقیق همبستگی مطالعه حدود تغییرات یک یا چند متغیر با حدود تغیرات یک یا چند متغیر دیگر است.(دلاور، ۱۳۸۳، ص ۱۹۹).

چون درک همبستگی و ضریب آن در این روش لازم است،‌بنابرین‏ به اختصار و بدون به کارگیری مفاهیم ریاضی معنای آن ها را مورد بحث قرار می‌دهیم.

هدف ضریب همبستگی، بیان رابطه بین دو یا چند متغیر به صورت ریاضی است. در صورتی که رابطه متغیرها کامل و مثبت باشد ( افزایش یا کاهش یک متغیر درست برابر افزایش یا کاهش متغیر دیگری باشد ) ضریب همبستگی برابر ۱ است وچنانچه همبستگی بین متغیرها کامل و منفی باشد، ضریب همبستگی۱- خواهد شد. اگر هیچ رابطه ای بین متغیرها وجود نداشته باشد ضریب همبستگی صفر می شود. در حالتی که بین متغیرها همبستگی وجود دارد، ولی کامل نیست ضریب همبستگی بین صفر و ۱ خواهد شد و اگر همبستگی بین متغیرها معکوس و منفی باشد مقدار این ضریب بین ۱- و صفر قرار خواهد گرفت. ‌بنابرین‏،ضریب همبستگی شاخص دقیقی است که با محاسبه آن می توان نشان داد که یک متغیر تا چه اندازه با متغیر یا متغیرهای دیگر رابطه دارد ( دلاور، ۱۳۸۳، ص ۲۰۰ ).

۳-۵ رگرسیون چندگانه :

مدیران هر روز تصمیماتی شخصی و حرفه ای می گیرند که مبتنی بر پیش‌بینی وضع آینده است .در بسیاری از موارد پیش‌بینی آینده بر مبنای گذشته و حال است.در واقع اینان سعی می‌کنند بین دو یا چند متغیر به نحوی ارتباطی منطقی برقرار نمایند که بتوانند از آن در پیش‌بینی آینده استفاده کنند . مثلا ممکن است مدیری به رابطه بین میزان پولی که صرف تحقیق وتوسعه شرکت می شود و سود خالص شرکت علاقه مند باشد به نحوه ایجاد ارتباط خطی بین دو متغیر و تحلیل آن رگرسیون خطی ساده می‌گویند.وازه رگرسیون به معنای بازگشت است و نشان دهنده آن است که مقدار یک متغیر به متغیر دیگری بر می‌گردد. بعد ها آمار دانان سعی کردند به توسعه روابطی بپردازند که بتوان با آن میزان متغیری را با توجه به میزان دو یا چند متغیر دیگر پیدا کرد و بدین ترتیب از واژه رگرسیون چند متغیره استفاده کرد ند .بعبارتی گاهی دو یا چند متغیر تاثیر عمده ای روی متغیر وابسته ای دارندکه به آن رگرسیون چند گانه می گوییم.

فرض کنید در رگرسیون چند گانه می‌خواهیم رگرسیون جامعه ای را که دارای K متغیر مستقل باشد را برآورد کنیم:

Y=α + β_۱x₁+ β_۲x₂+ …+ β_kx_k

رگرسیون برآوردی ما به صورت زیر است :

Y=a+b₁x₁+ b₁x₁+…+ b₁x₁

که پارامترهای جامعه α ، _۱β ،_۲β ،…و_kβ را با a ،b₁ ،b₂ ،….و b_k برآورد کرده ایم.

۳-۶ فرضیه اول

تامین مالی از طریق سود انباشته(اندوخته) بیشتر از استقراض بر قیمت سهام تاثیر دارد.