در واقع ورود به موقعیت های تجاری جهانی و تغییرات حاصل از آن برای شرکت های هلدینگ هم فرصت و هم تهدید محسوب می شود. باز شدن بازارهای جدید شامل صدها میلیون مشتری بالقوه در کشورهای مختلف فرصت محسوب می شود. در عین حال این گونه شرکت ها با فشار رقابتی شدید هم از جانب رقبای داخلی و هم از جانب رقبای خارجی مواجه می‌شوند که این تهدید محسوب می‌شود.

عموماً مفهوم بین‌المللی سازی با جهانی شدن اشتباه گرفته می شود اما در حقیقت بین‌المللی سازی زیر مجموعه ای از جهانی شدن می‌باشد. بین‌المللی سازی به اهمیت فزاینده تجارت بین‌المللی، روابط،‌ تعهدات و قراردادهای بین‌المللی اشاره می‌کند، حال آن که جهانی شدن به یکپارچگی اقتصاد جهانی و حرکت از سوی تنوع اقتصادهای ملی به سوی یک اقتصاد جهانی بر پایه تجارت آزاد و سرمایه گذاری آزاد اشاره کرده و موجب کم رنگ شدن مرزهای سیاسی و اقتصادی می‌گردد. (دالی^[۱]، ۱۳۷۸). همچنین از تفاوت های دیگر می توان به ساختار و بازار شرکت های موجود در مرحله بین‌المللی اشاره کرد که دارای ساختار داخلی به اضافه یک بخش یا واحد بین‌المللی هستند و از لحاظ بازار بالقوه، در اندیشه بازارهای خارجی می‌باشند حال آن که شرکت ها در مرحله جهانی شدن دارای ساختار ماتریسی یا فراملی هستند و بازار بالقوه آن ها همه دنیا می‌باشد (دفت^[۲]، ۱۳۸۵). محور اصلی این تحقیق بین‌المللی سازی و مفاهیم مربوط به آن به عنوان زیر مجموعه جهانی شدن می‌باشد.

محققین توجه زیادی به جنبه‌های نظری الگوهای رشد بین‌المللی نشان داده‌اند، اما بیشترین تمرکز بر چگونگی بین‌المللی سازی پس از اتخاذ تصمیم بوده است (سالیوان و بوئرشیمدت^[۳]، ۱۳۶۹) و توجه چندانی به فاکتورهای مؤثر بر فرایند تصمیم گیری قبل از بین‌المللی سازی مبذول نشده است. عدم درک مدیریت ارشد از فرایند و عوامل مؤثر بر تصمیم گیری ‌در مورد بین‌المللی سازی به ویژه برای شرکت های هلدینگ که در آن ها تصمیماتی به بزرگی تصمیم ‌در مورد بین‌المللی سازی به سختی اتخاذ می شود مشکل ساز است.

با در نظر گرفتن دلایل ذکر شده، در این تحقیق با بهره گرفتن از مدل مولینا^[۴] که از ترکیب سه رویکرد رقابتی، رویکرد اقتصاد کلان و رویکرد نهادی تشکیل شده است، به بررسی عوامل مؤثر بر تصمیم گیری ‌در مورد بین‌المللی سازی شرکت های هلدینگ پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران پرداخته می‌شود.شرکت هلدینگ مورد مطالعه شرکت هلدینگ سرمایه گذاری توکا فولاد می‌باشد.

با توجه ‌به این که استان اصفهان یکی از استان های صنعتی در کشورمی باشد و نقش بسیار عمده و اساسی را در صنعت کشور ایفا می‌کند و همچنین با توجه به اینکه شرکت های متنوعی در زیر مجموعه هلدینگ توکا فولاد وجود دارد و اکثر آن ها برای توسعه و گسترش فعالیت خود نیاز به ورود به بازارهای خارجی را احساس کرده و در این راستا تعدادی به بازارهای خارجی وارد شده اند و تعدادی وارد نشده اند، لذا در این پژوهش به بررسی این موضوع در استان اصفهان پرداخته شده است.

در رویکرد رقابتی که بر پایه عوامل رقابتی پورتر می‌باشند بر این موضوع تأکید می شود که چرا شرکت ها استراتژی های بین‌المللی سازی را جهت بهبود عملکرد سازمانی خود به کار می‌گیرند. این کار از طریق تطابق استراتژی و فاکتورهای رقابتی صورت می‌گیرد (دونالدسون^[۵]، ۱۳۸۰؛ پورتر^[۶]، ۱۳۵۹). متغیرهای مورد بررسی در این بخش همان نیروهای رقابتی پورتر می‌باشد که عبارتند از قدرت چانه زنی مشتریان، قدرت چانه زنی فروشندگان، رقابت در میان رقبای موجود، تهدید از جانب تازه واردان و تهدید محصولات جایگزین (پورتر،۱۳۸۴: ۹۲) در این تحقیق فقط چهار عامل اول مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در رویکرد اقتصاد کلان بر این امر تأکید می شود که چگونه تصمیم گیری درباره بین‌المللی سازی تحت تأثیر شدید فاکتورهای اقتصادی قرار دارند .

رویکرد نهادی تلاش دارد تا فرایند تصمیم گیری بین‌المللی سازی را با لحاظ نقش قانونی کردن انتقال اطلاعات، کاهش خطرات و افزایش آگاهی از بازارهای خارجی به واسطه ایجاد شبکه های اجتماعی و تسهیل تعاملات میان شرکت ها تشریح کند. نظریه پردازان نهادی بر تأثیرات سیستم‌ها و سازمان ها پیرامون شرکت ها بر شکل گیری رفتار سازمانی و تصمیم گیری تأکید می‌کنند (اسکات^[۷]، ۱۳۷۴). متغیرهای مورد بررسی در این قسمت عبارتند از تقلید مبتنی بر بسامد، تقلید مبتنی بر ویژگی، تقلید مبتنی بر پیامد و تقلید هنجاری (هونچیلد و مینر^[۸]، ۱۳۷۶؛ سالزنیک و همکاران^[۹]، ۱۳۵۶) که در این تحقیق تقلید مبتنی بر پیامد به دلیل جلوگیری از گسترش موضوع، در نظر گرفته نخواهد شد.

• 1. ضرورت واهمیت انجام تحقیق

جهانی شدن باعث افزایش بسیار زیاد رقابت بین‌المللی شده است. در این شرایط شرکت هایی که سابقاً تنها با شرکت های محلی رقابت می‌کردند اکنون ناچار می‌شوند با رقبای خارجی جدید دست و پنجه نرم کنند. برای مواجهه با رقبای خارجی شرکت‌ها باید تصمیمی به بزرگی المللی سازی شرکت بگیرند.

در سال­های اخیر به تیز هوشی به صورت چند بعدی نگریسته شده است. در این ارتباط استرنبرگ سه نوع تیز هوشی تحلیلی، ترکیبی و عملی را مشخص ‌کرده‌است. مجموعه ­ای از عوامل ژنتیکی و اکتسابی در ایجاد تیزهوشی نقش دارند که مشخص نمودن سهم هر یک از عوامل دشوار است (کریمی، ۱۳۸۸). نقش خانواده، مدرسه، گروه همسالان و جامعه در پرورش تیزهوشی بسیار مهم است. دانش ­آموزان تیزهوش از خودآگاهی، اعتماد به نفس بالایی برخوردارند و تفکر واگرا در آن ها مشهود است. آن ها بسیار با انگیزه هستند و از ظرفیت ذهنی بالایی برخوردارند (حسین­خانزاده، ۱۳۹۲).

یکی دیگر از ویژگی­های فردی که در نوجوانان متفاوت است، توانایی تنظیم رفتار خود و به عبارتی خودنظم بخشی است. مفهوم خودنظم بخشی از نظریه شناختی- اجتماعی^[۵] بندورا ^[۶] نشأت گرفته است که مفروضه اصلی این نظریه این است که هر فردی حاصل تعامل سه دسته متغیرهای شخصی، محیط و رفتار است. ‌بر اساس این نظریه، خودتنظیمی تنها به وسیله فرآیندهای شخصی تعیین نمی­گردد بلکه از عناصر محیطی و رفتاری به شیوه تعاملی تأثیر می­پذیرد. قدرت نسبی تأثیرات خود، محیط و رفتار در این تعامل سه گانه می ­تواند از طریق تلاش­ های شخصی برای خود تنظیمی پیامدهای رفتاری عملکرد و تغییرات در محیط تغییر کند. از نظر بندورا یادگیری از طریق مشاهده رفتار خود و پیامدهای رفتاری، موثرترین شیوه ادراک رفتار است و الگوگیری افراد از محیط جزء تعیین کننده­ های محیطی یادگیری ‌می‌باشد. ‌بنابرین‏ راهبردهای خودتنظیمی می ­توانند از طریق مشاهده الگوهایی که این راهبرد را به کار می­برند آموخته شود (پنتریچ و شانک، ۲۰۰۱؛ نقل از حسینی، ۱۳۸۸) .

‌بنابرین‏ خودتنظیمی یک عنصر پایدار برای تلاش در هدایت رفتار در یک مسیر خاص برای رسیدن به هدف ‌می‌باشد (میلر و براون^[۷]، ۱۹۹۱؛ نقل از صادقی، ۱۳۹۱). توجه به تفاوت­های فردی بین انسان­ها از شکل ظاهری بدن (اندازه ­گیری قد، وزن و …) شروع شده و با نسبت دادن ویژگی­های شخصیتی^[۸] به ویژگی­های ظاهری پیشرفت سپس به حواس، از حواس به ادارک، از ادراک به شناخت، از شناخت به اجزاء و فرایند شناخت در توجه، ادراک، پردازش، حافظه و … ) پرداخته شد. بهره­ مندی از اصول روان­شناسی برای بالا بردن کیفیت آموزشی شیوه­ای علمی است، چون آموزش صحیح و با کیفیت بالا بدون توجه به تفاوت­های فردی و شناخت حالات و خصوصیات افراد چه دانش ­آموز و چه معلم ممکن نخواهد بود ( خورشید،۱۳۹۰). هر فردی برای ورود به اجتماع و در نتیجه رویارویی با موقعیت­های گوناگون و افراد مختلف (از نظر فرهنگی، اقتصادی، طبقه اجتماعی و …) به ابزارهایی مانند ساختارهای روانی و ویژگی­های شخصیتی خاصی مجهز است. این ساختارهای روانی تحت تأثیر عوامل مختلف مانند خانواده، جامعه، گروه همسالان و … قرار دارند.

از بین عوامل مؤثر بر شخصیت فرد، خانواده اهمیت و نقش بسزایی دارد، به علت اینکه خانواده از نخستین نظام­های نهادی و عمومی و جهانی است که برای رفع نیازمندی­های حیاتی و عاطفی انسان در بقای جامعه ضرورت دارد. پنتریچ اعتقاد دارد که رشد عقلانی کودکان تحت تأثیر محیط خانوادگی قرار دارد و کیفیت یادگیری اولیه کودکان در محیط خانواده، رابطه مستقیمی با رشد هوشی در آنان دارد. تحقیقات همچنین نشان می­ دهند که شیوه فرزند پروری به انگیزه تحصیلی فرزندان تأثیر­گذار است. علاوه بر آن هنگامی که مادران، دید مناسبی نسبت به عملکرد کودکان­شان داشته باشند نسبت به توانایی‌های آن ها مطمئن بوده و برای تکالیف مدرسه ارزش قائل شوند کودکان نیز باورهای انگیزشی مثبت خواهند داشت ( نقل از صادقی، ۱۳۹۱).

از طرف دیگر اهمیت نقش خانواده در فرآیندهای تحولی کودکان و ابعاد مختلف زندگی فردی و اجتماعی باعث شده است که نظریه­پردازان مختلف در خصوص خانواده، چارچوب نظری مختلفی ارائه نموده ­اند. از جمله این چارچوب­ها، تئوری سیستمی^[۹] است که خانواده را مجموعه ­ای در نظر ‌می‌گیرد با عناصری که در تعامل متقابل با هم قرار دارند و هر یک از آن ها دارای نقش­های تعریف شده هستند و برای رسیدن به اهداف مشخص در تعامل درون سیستمی و برون سیستمی باشند ( نقل از صادقی، ۱۳۹۱).

پژوهش حاضر می­ کوشد با توجه به اهمیت این متغیرها، رابطه بین آن ها را سنجیده و مورد مقایسه قرار دهد و همچنین میزان تأثیرگذاری آن ها را بر روی همدیگر پیش‌بینی کند. سوال اساسی ما در این پژوهش این است که خودتنظیمی، ویژگی­های شخصیتی و عملکرد خانواده در گروه ­های دانش آموزان متفاوت است یا نه؟ مورد بعد اینکه بین این متغیرها در دانش آموزان رابطه وجود دارد یا خیر؟

اهمیت و ضرورت پژوهش

موضوعاتی مانند دوران نوجوانی، خانواده و روابط حاکم بر آن، نحوه شکل­ گیری ساختارهای روانی در سنین نوجوانی و نگرش­های اجتماع در باب نحوه برخورد با دانش آموزان نیاز و ضرورت این پژوهش را می­رساند. یکی از ساختارهای فردی که با مؤلفه‌ ­های دیگر این پژوهش رابطه دارد، چگونگی نگرش دانش آموز به خود و توانایی‌های خود و خود­تنظیمی ‌می‌باشد. بندورا (۱۹۹۷) معتقد است کودکانی که اعتقاد دارند از عهده انجام دادن تکلیف برمی­آیند در واقع موفق هم می­شوند و دانش آموزانی که از خود و تنظیم توانایی خود راضی باشند به احتمال زیاد راه موفقیت را در پیش خواهند گرفت. بر عکس آن دسته از دانش آموزانی که ‌در مورد خود و توانایی‌های خود با نوعی نگرش متنوع مواجه هستند شکست می­خورند (بندورا و شانک^[۱۰]، ۱۹۸۱؛ نقل از رزمی فر، ۱۳۸۹).

‌در مورد ویژگی­های شخصیتی افراد در مقایسه با ویژگی­های فردی مثل متغیرهای هویت و خود تنظیمی و … بررسی­ های گوناگون انجام شده است. برای مثال کتل^[۱۱] (۱۹۷۸) عنوان می­ کند که در گستره موفقیت آموزشی، نقش شخصیت فراتر از هوش است. افزون ‌به این نظام آموزش و پرورش بسیاری از کشورها سنجش روانی و به خصوص ارزیابی شخصیت افراد را در مقاطع مختلف مد نظر قرارداده است. تا بتواند آنان را در موقعیت­های مختلف تحصیلی به خوبی هدایت نماید ( خورشید، ۱۳۹۰).

همچنین عملکرد خانواده نیز تأثیر مستقیم بر ویژگی­های روانی و شخصیتی فرزندان دارد. فرزندان در یک خانواده موفق به درک درستی از توانایی‌های خود می­رسند، به طرح­ریزی موفق در کارها و اجرای آن ها به اهداف دست می­یابند. فرزندان والدین را به­عنوان الگوهای خود انتخاب ‌می‌کنند که از این طریق ویژگی­های مثبت والدین می ­تواند از طریق مشاهده و الگوبرداری به فرزندان انتقال یابد (نقل از صادقی،۱۳۹۱). کازان^[۱۲] (۲۰۱۳) ‌در مورد کاربرد آموزش راهبردهای خودتنظیمی عنوان کرد که مداخلات شناخت و فراشناخت روی خودتنظیمی تأثیر دارد. همچنین با توجه به ارتباط بین شخصیت و خودنظم بخشی بعضی گروه­ ها درک بالاتری از خودتنظیمی دارند (کنگور، کارت وایکیسی^[۱۳]، ۲۰۱۳).

الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده­هـا

ب) تجزیه و تحلیل استنباطی داده­هـا

­الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده هـا

در این قسمت آمار جمعیتی نمونه ی مورد مطالعه بر اساس ویژگی­های دموگرافیک و با بهره گرفتن از جدول توزیع فراوانی و نمودار توصیف شده است.

• سن آزمودنی ها

جدول(۴-۱) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها

گروه سنی

فراوانی

درصد فراوانی

۲۰تا۳۰سال

۲۹

۱۸

۳۱تا۴۰سال

۱۰۱

۶۲

۴۱تا۵۰سال

۳۲

۲۰

مجموع

۱۶۲

۱۰۰

نمودار(۴-۱) توزیع فراوانی سن آزمودنی ها

همانطوریکه داده های جدول و نمودار فوق نشان می‌دهد از مجموع نمونه های این تحقیق ۱۸درصد دارای سنی بین ۲۰ تا ۳۰ سال بودند، ۶۲درصد ۳۱ تا ۴۰ سال و ۲۰درصد ۴۱ تا۵۰سال می‌باشند.

• تحصیلات آزمودنی ها

جدول(۴-۲)توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها

تحصیلات

فراوانی

درصدفراوانی

فوق دیپلم

۱۵

۹

لیسانس

۱۰۹

۶۷

فوق لیسانس

۳۸

۲۴

مجموع

۱۶۲

۱۰۰

نمودار(۴-۲) توزیع فراوانی تحصیلات آزمودنی ها

همانطوریکه داده های جدول و نمودار فوق نشان می‌دهد از مجموع نمونه های این تحقیق ۹درصد دارای مدرک فوق دیپلم،۶۷درصد لیسانس و ۲۴درصد فوق لیسانس می‌باشند.

• سابقه خدمت آزمودنی ها

جدول (۴-۳) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت

سابقه خدمت

فراوانی تحصیلات معلمان

درصدفراوانی

۱تا۵

۷

۴

۶تا۱۰

۱۹

۱۱

۱۱تا۲۰

۸۶

۵۲

۲۱به بالا

۵۰

۳۳

مجموع

۱۶۲

۱۰۰

نمودار(۴-۳) توزیع فراوانی نمونه ها به تفکیک سابقه خدمت

همانطوریکه داده های جدول و نمودار فوق نشان می‌دهد از مجموع نمونه های این تحقیق ۴درصد سابقه خدمت ۱تا۵سال، ۱۱درصد ۶تا۱۰سال،۵۲درصد ۱۱تا۲۰سال و ۳۳درصد ۲۱تا۳۰ می‌باشند.

آزﻣﻮن ﻛﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﻴﺮﻧﻒ (ﺗﺴﺖ ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ ﺑﺮازش)

به منظور اینکه نظرات آزمودنی ها از سطح نرمال برخوردار می ‌باشند یا خیر؟واینکه جهت تجزیه و تحلیل داده ها از چه نوع قواعد و آزمون پارامتریک یا غیر پارامتریک بهره گیری شود. ‌بر اساس آزمون کولموگراف اسمرینف استفاده شده که نتایج آن در ذیل مشخص شده است.

ﺟﺪول (۴-۴): ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﻮن ﻛﻟﻤﻮﮔﺮوف- اﺳﻤﻴﺮﻧﻒ

ﻣﺘﻐﻴﺮ

ﻣﻘﺪار آﻣﺎره

k – s

ﺳﻄﺢ

ﻣﻌﻨﻲ داری

ﻧﺘﻴﺠﻪ­

(ﻧﺮﻣﺎل / ­ﻏﻴﺮ ﻧﺮﻣﺎل بودن توزیع)

شاخص های فشارهای شغلی معلمان

۲۷۹/۰

۴۳۱/۰

نرمال

مسئولیت پذیری

۳۲۱/۰

۲۳۰/۰

نرمال

شخصیت اجتماعی

۴۹۵/۱

۱۵۸۴/۰

نرمال

وضعیت روحی روانی

۰۳۴/۱

۱۰۶/۰

نرمال

نتیجه آزمون:

نتایج آزمون نشان می‌دهد که چون سطح معناداری متغیرها بزرگتر از ۰۵/۰ می‌باشد ( Sig>0.05 )
در نتیجه تمامی متغیرها دارای توزیع نرمال می‌باشند و ‌می‌توان برای بررسی سوالات پ‍ژوهش از
آزمون های پارامتریک استفاده کرد.

ب) تجزیه و تحلیل استنباطی داده هـا

• سوال اول پژوهش:

آیا فشارهای شغلی بر میزان مسئولیت پذیری معلمان زن مقطع متوسطه دوم تاثیر دارد؟

جدول (۴-۶) نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه فشارهای شغلی در بین معلمان زن

متغیر
فراوانی
میانگین
میانگین نظری
مقدار آزمون
درجه آزادی
sig

فشارشغلی

۱۶۲

۰۸/۱۲

۹

۳۴/۲

۱۶۱

۰۰۰/۰

با توجه به مقدار آزمون (۳۴/۲=t) و سطح معناداری به­دست آمده (۰۰۰/۰=sig) حاصل از جدول (۴-۶) ‌می‌توان گفت که بین میانگین مؤلفه‌ فشارهای شغلی (۰۸/۱۲)و میانگین نظری (۹) تفاوت معناداری وجود دارد. از آنجائی­که میانگین مؤلفه‌ فشارهای شغلی از میانگین نظری بیشتر­ است ‌می‌توان نتیجه گرفت که فشارهای شغلی بر میزان مسئولیت پذیری معلمان زن مدارس متوسطه تاثیر گذار بوده است.

• سوال دوم پژوهش:

آیا فشارهای شغلی در شخصیت اجتماعی معلمان زن مقطع متوسطه دوم تاثیر دارد؟

جدول(۴-۷) نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه فشارهای شغلی معلمان زن

متغیر
فراوانی
میانگین
میانگین نظری
مقدار آزمون
درجه آزادی
sig

فشار شغلی

۱۶۲

۰۲/۱۸

۱۵

۴۴/۲

۱۶۱

۰۰۰/۰

با توجه به مقدار آزمون (۴۴/۲=t) و سطح معناداری به­دست آمده (۰۰۰/۰=sig) حاصل از جدول (۴-۷) ‌می‌توان گفت که بین میانگین مؤلفه‌ فشارهای شغلی (۰۲/۱۸)و میانگین نظری (۱۵) تفاوت معناداری وجود دارد. از آنجائی­که میانگین مؤلفه‌ فشار شغلی از میانگین نظری بیشتر­ است ‌می‌توان نتیجه گرفت که فشارهای شغلی در شخصیت اجتماعی معلمان زن مدارس متوسطه تاثیر گذار بوده است.

• سوال سوم پژوهش:

آیا فشارهای شغلی بر وضعیت روحی و روانی معلمان مقطع متوسطه دوم تاثیر دارد؟

جدول(۴-۸) نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه فشارشغلی معلمان

متغیر
فراوانی
میانگین
میانگین نظری
مقدار آزمون
درجه آزادی
sig

فشارشغلی

۱۶۲

۰۱/۲۳

۲۱

۱۳/۱

۱۶۱

۰۰۰/۰

با توجه به مقدار آزمون (۱۳/۱=t) و سطح معناداری به­دست آمده (۰۰۰/۰=sig) حاصل از جدول (۴-۸) ‌می‌توان گفت که بین میانگین مؤلفه‌ فشارشغلی (۰۱/۲۳)و میانگین نظری (۲۱) تفاوت معناداری وجود دارد. از آنجائی­که میانگین مؤلفه‌ فشارشغلی از میانگین نظری بیشتر­ است ‌می‌توان نتیجه گرفت که فشارهای شغلی بر وضعیت روحی و روانی معلمان زن مدارس متوسطه تاثیر گذار بوده است.

• سوال اصلی پژوهش:

آیا فشارهای شغلی برعملکرد معلمان زن مقطع متوسطه دوم تاثیر دارد؟

جدول(۴-۹) نتایج حاصل از آزمون t تک نمونه فشارشغلی معلمان

متغیر
فراوانی
میانگین
میانگین نظری
مقدار آزمون
درجه آزادی
sig

فشارشغلی

۱۶۲

۳۲/۶۵

۶۳

۳۹/۳

۱۶۱

۰۰۰/۰

با توجه به مقدار آزمون (۳۹/۳=t) و سطح معناداری به­دست آمده (۰۰۰/۰=sig) حاصل از جدول (۴-۹) ‌می‌توان گفت که بین میانگین مؤلفه‌ فشارشغلی (۳۲/۶۵)و میانگین نظری (۶۳) تفاوت معناداری وجود دارد. از آنجائی­که میانگین مؤلفه‌ فشارشغلی از میانگین نظری بیشتر­ است ‌می‌توان نتیجه گرفت که فشارهای شغلی و روش‎های مقابله با آن دربین معلمان زن مدارس متوسطه درسطح بالایی قرار دارد.

فصل پنجم

نتیجه ­گیری و ­ارائه پیشنهادها

جمع بندی

مبحث دوم- ولایت پدر و جد پدری

در فقه امامیه و قانون مدنی ، ولایت قهری بر صغیر و مجنون و سفیهی که جنون و سفه او متصل به زمان کودکی باشد فقط برای پدر و جد پدری شناخته شده است . ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی در این باره می‌گوید : « طفل صغیر تحت ولایت قهری پدر و جد پدری خود می‌باشد . و همچنین است طفل غیر رشید یا مجنون ، در صورتی که عدم رشد یا جنون او متصل به صغر باشد .» در فقه امامیه ‌در مورد ولایت پدر و جد پدری نسبت به طفل و مجنونی که جنون او متصل به زمان کودکی باشد نفی خلاف و حتی ادعای اجماع شده است و مستند آن روایت و اخبار است. اما ‌در مورد سفیهی که عدم رشد او متصل به زمان کودکی باشد ، در فقه امامیه اختلاف نظر دیده می شود .^[۸۹] بعضی گفته اند ولایت در این مورد از آن حاکم است و برخی اظهار عقیده کرده‌اند که ولایت کماکان برای پدر و جد پدری است. دلیل نظریه دوم استصحاب و پاره ای روایات و اخبار است . این راه حل که مورد قبول قانون مدنی واقع شده با مصلحت طفل و خانواده هم سازگار است . وقتی که پدر و جد پدری شایستگی سرپرستی سفیه و اداره امور او را داشته باشند ، نباید به علت رسیدن سفیه به سن کبر ، ولایت به شخص دیگری واگذار شود و بدین ترتیب ، بدون هیچ دلیل موجه ، دگرگونی در وضع محجور پدید آید . ثبات و عدم تغییر وضع حقوقی محجور ، مادام که حجر او باقی است ، اصولاً مطلوب و به مصلحت محجور و خانواده است .

به هر حال ، ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی از فقه امامیه گرفته شده و آن را با سنت خانواده پدر سالاری می توان توجیه کرد. در خانواده پدر سالاری که از قرن‌ها پیش در ایران وجود داشته است ، پدر و جد پدری بزرگ خانواده و دارای اختیارات گسترده نسبت به اعضای آن بوده اند و از اینرو قانون مدنی ولایت قهری را به آنان اختصاص داده و آنان را مکلف به سرپرستی و اداره امور اولاد محجور خود دانسته و هیچ شخص دیگر ،حتی مادر را ولی قهری نشناخته بود . لازم به یادآوری است که کلمات « طفل غیر رشید » در ماده ۱۱۸۰ قانون مدنی نادرست بنظر می‌رسد و می بایست « شخص غیر رشید» یا « غیر رشید» به کار رفته باشد ، زیرا چنانچه از جمله آخر ماده بر می‌آید ، مقصود سفیهی است که به سن ۱۸ سال تمام رسیده و عدم رشد او متصل به زمان کودکی باشد ، و چنین شخصی دیگر طفل و صغیر بشمار نمی آید ونباید کلمه طفل درباره او استعمال شود . همچنین در صدد ماده یکی از دو کلمه « طفل صغیر» حشو و زائد بنظر می‌رسد . نکته دیگری که یادآوری آن بجاست این است که قانون مدنی ، به پیروی از فقه امامیه ، جد پدری را از لحاظ ولایت همطراز پدر قرار داده است. طبق نظام قانون مدنی ، هریک از آنان می‌توانند به استقلال ، امور محجور را اداره کند و اعمالی به نمایندگی از او انجام دهد وهیچ یک را بر دیگری حق تقدم نیست ؛ تصرفات هریک از آنان ، در صورتی که به مصلحت صغیر باشد ، نافذ است و نیازی به اذن دیگری ندارد . از آنچه گفتیم آشکار شد که قانون مدنی فقط پدر و جد پدری را ولی قهری شناخته و آنان را در عرض یکدیگر قرار داده است . حال ببینیم قانون حمایت خانواده چه تحولی در این خصوص ایجاد ‌کرده‌است . شک نیست که پدر امروزه کماکان ولی قهری بشمار می‌آید وحتی برابر قانون حمایت خانواده در صورتی که پدر در قید حیات بوده و اهلیت و شایستگی و توانایی اداره امور صغیر را داشته باشد، ولی قهری منحصر بشمار می‌آید و جد پدری یا مادر سمتی به عنوان ولی نخواهد داشت . در این صورت ، اداره اموال محجور و سایر اموری که از وظائف ولی قهری است منحصراًً به عهده پدر خواهد بود . جد پدری از لحاظ ولایت در درجه دوم و بعد از پدر در ردیف مادر قرار می‌گیرد . این مطلبی است که از بند اول ماده ۱۵ قانون حمایت خانواده استنباط می شود .

نکته قابل بحث این است که آیا ولایت جد پدری امروزه نیز مانند گذشته ولایت قهری است یا نوعی دیگر ولایت است که قانون حمایت خانواده تأسیس ‌کرده‌است . بعضی از حقوق ‌دانان برآنند ولایت جد پدری برابر قانون حمایت خانواده که مؤخر از قانون مدنی است ولایت قهری نیست زیرا ولایت قهری ولایتی است که به حکم مستقیم قانون و بدون دخالت یک مقام رسمی به کسی تفویض شده باشد ، حال آنکه واگذاری ولایت به جد پدری موکول به تقاضای دادستان و تصویب دادگاه شهرستان است . ولی قبول این نظر دشوار است زیرا : اولاً ولایت قهری جد پدری به موجب هیچ نص قانونی نسخ نشده و فقط جد پدری از این لحاظ بعد از پدر و در درجه دوم قرار گرفته است . ثانیاًً از ظاهر قانون حمایت خانواده چنین بر می‌آید که همان ولایتی که برای پدر شناخته شده « در صورت ثبوت حجر یا خیانت یا عدم قدرت و لیاقت او در اداره امور صغیر یا فوت پدر به هریک از جد پدری یا مادر تعلق می‌گیرد » . در واقع بعد از پدر ، یکی از مادر یا جد پدری ولی قهری شناخته شده است .

ثالثاً تقاضای دادستان و تصویب دادگاه که در این مورد در قانون پیش‌بینی شده منافاتی با سمت ولایت قهری ندارد زیرا این سمت به حکم قانون به یکی از جد پدری و مادر اعطاء شده و تصویب دادگاه فقط از لحاظ احراز صلاحیت برای اداره امور محجور است و حکم دادگاه در این مورد یک حکم اعلامی خواهد بود نه تأسیسی . به تعبیر دیگر از آنجا که قانون ، یکی از جد پدری و مادر را به طور نامعین بعد از پدر ولی قهری شناخته است ، دادگاه به تقاضای دادستان باید پس از رسیدگی به صلاحیت جد پدری و مادر ، سمت ولایت را برای یکی از آنان تنفیذ نماید و در صورتی که دادگاه صلاحیت جد پدری را تأیید و سمت ولایت قهری را برای او تنفیذ نماید ، این حکم نسبت به گذشته نیز تأثیر خواهد داشت و بدین‌سان اعمالی که جد پدری بعد از فوت یا حجر پدر به نمایندگی از محجور انجام داده است نافذ تلقی خواهد شد .

به بیان دیگر، تصویب دادگاه در این مورد یک شرط متأخر است که نسبت به گذشته هم مؤثر خواهد بود ، همان‌ طور که ‌در مورد اجازه مالک در معامله فضولی گفته اند . ‌بنابرین‏ شرط تصویب دادگاه منافاتی با عنوان ولایت ندارد.

از آن جایی که عملکرد کتابخانه بستگی به سیستمی با توانایی، استعداد، قدرت بدنی و فکری، امکانات و عوامل از این دست و نیازمند به به کارگیری راهکار های مناسب توسط مدیر و تصمیم گیری صحیح وی و هیئت مدیره است، چرا که اگر راهکارهای مناسب در ساختار سازمان به کار گرفته شود به جهت همسویی ساختار با راهکار های سازمانی می‌تواند کتابخانه را در دستیابی به اهداف یاری نماید. ‌بنابرین‏ با توجه به راهکار مناسب در واگذاری امور به خارج از سیستم درون سازمان می‌تواند نقش مؤثری بر نحوه عملکرد کتابخانه داشته باشد. سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی که به عنوان مهم ترین گنجینه های فرهنگ مکتوب در کشور و جهان اسلام و فعال ترین مرکز در صحنه فرهنگی و اجتماعی و علمی کشور فعالیت می‌کند نیازمند بهره گیری مناسب از این راهکار در راستای تأمین اهداف اصلی خود که ارائه صحیح خدمات است، می‌باشند. پژوهش حاضر به دلیل پرداختن به تأثیر خدمات برون‌سپاری بر عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با رویکرد به مؤلفه های عملکردی (کارایی، اثربخشی، کیفیت و کمیت) حائز اهمیت است.

برون سپاری، بهبود وضعیت مالی و بهره وری سازمان و کاهش مخاطرات و ریسک های سرمایه گذاری ها و کسب و کار است به نحوی که کتابخانه ها با اتکا به تأمین کنندگان ماهر و مجرب و واگذاری فعالیت های مختلف خود به آن ها فرصت بیشتری به تمرکز بر شایستگی های محوری و افزایش مزیت های رقابتی فراهم نمایند. ‌بنابرین‏ پژوهش حاضر برای رسیدن به اهداف مذکور، ضرورت دارد.

۱-۴ اهداف پژوهش

۱-۴-۱ هدف اصلی

هدف اصلی پژوهش حاضر میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است.

۱-۴-۲ اهداف فرعی

• • میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر کارایی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

• • میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر اثربخشی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

• • میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر کیفیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

• میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر کمیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

۱-۵ پرسش های پژوهش

1. 1. تا چه میزان خدمات برون سپاری بر کارایی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی مؤثر بوده است؟

1. 1. تا چه میزان خدمات برون سپاری بر اثربخشی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی مؤثر بوده است؟

1. 1. تا چه میزان خدمات برون سپاری بر کیفیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی مؤثر بوده است؟

1. تا چه میزان خدمات برون سپاری بر کمیت عملکرد سازمان کتابخانه، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی مؤثر بوده است؟

۱-۶ فرضیه های پژوهش

1. 1. خدمات برون سپاری بر کارایی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تأثیر مثبت دارد.

1. 1. خدمات برون سپاری بر اثربخشی عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تأثیر مثبت دارد.

1. 1. خدمات برون سپاری بر کیفیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تأثیر مثبت دارد.

1. خدمات برون سپاری بر کمیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی تأثیر مثبت دارد.

۱-۷ تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم پژوهش

برون سپاری: تصمیم تجاری آگاهانه و مبتنی بر تفکر برای واگذاری کار داخل به یک تأمین کننده خارجی(الیوت و تورکو^[۲]، ۱۹۹۶ به نقل از شیرانی، ۱۳۸۷).

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر، منظور از برون سپاری، واگذاری خدمات فهرست نویسی، آماده سازی، فراهم آوری، سفارش، رف خوانی، مرمت و صحافی و خدمات تکثیر در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی است.

عملکرد: فرایندی است که به وسیله آن کار یک سازمان یا کارکنان در فواصلی معین مورد بررسی و سنجش قرار می‌گیرد(سعادت، ۱۳۸۰).

تعریف عملیاتی: منظور میزان تأثیر خدمات برون سپاری بر کارایی، اثربخشی، کیفیت و کمیت عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است. که از مدل مفهومی سینگ و تاتل (۲۰۰۴) استفاده کرده‌است.

کمیت عملکرد: تعیین میزان(تعداد) عملکرد سازمان می‌باشد (عظیم زاد، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی: منظور میزان تأثیر شاخصه های کمیت بر عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که شامل هزینه، سرعت، آزاد سازی دارایی ها و سرمایه گذاری منابع برون سپاری می‌باشد.

کیفیت عملکرد: به درجه ای از عملکرد سازمان که به نحو مطلوب و ‌بر اساس استاندارد های تعریف شده فعالیت مورد نظر صورت پذیرفته باشد (عظیم زاد، ۱۳۸۹).

تعریف عملیاتی: منظور میزان تأثیر شاخصه های کیفیت بر عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که شامل کنترل و نظارت، نوآوری و خلاقیت، امنیت شغلی و ارتقاء کیفیت می‌باشد.

کارایی عملکرد: کارایی؛ که عبارت است از «انجام درست کارها» و با نسبت مصرف مورد انتظار منابع بر مصرف واقعی تعریف می شود (سینک تاتل، ۲۰۰۴).

تعریف عملیاتی: منظور میزان تأثیر شاخصه های کارایی بر عملکرد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی است که شامل بهره وری، صرفه جویی در منابع، بازآرایی ساختار سازمانی و مهندسی مجدد فعالیت‌ها می‌باشد.