جدول۴- ۴ تمایل به مشارکت در فعالیت های اجتماعی

گویه ها

کم

متوسط

زیاد

فراوانی درصد

فراوانی درصد

فراوانی درصد

عضویت در صندوق های اعتبارات خرد زنان روستایی

– –

۹۶ ۳۲

۲۰۴ ۶۸

عضویت در کتابخانه روستا

۱۷۰ ۷/۵۶

۹۵ ۷/۳۱

۳۵ ۷/۱۱

عضویت در هیئت های مذهبی و خیریه

– –

۸۱ ۲۷

۲۱۹ ۷۳

عضویت در کلاس های هنری (خیاطی، قالی بافی، گلدوزی و …)

– –

۵۴ ۱۸

۲۴۶ ۸۲

عضویت در شورای اسلامی روستا

۲۰۹ ۷/۶۹

۷۷ ۷/۲۵

۳/۴ ۱۴

عضویت در سازمان های غیر دولتی (NGO)

۳/۵۶ ۱۶۹

۸۶ ۳۲

۳۵ ۷/۱۱

عضویت در تعاونی های تولید زنان روستایی

– –

۸۵ ۴/۲۸

۲۱۵ ۶/۷۱

۳-۲-۴ اولویت بندی ها

۱-۳-۲-۴ اولویت بندی کلی موانع مشارکت

یافته های پژوهش نشان دادند مهم ترین موانع مشارکت زنان در دوره های آموزشی و برنامه های ترویجی و مشارکتی به ترتیب عبارتند از: فقر اقتصادی خانواده با میانگین۷۵/۵ و انحراف معیار۲۹/۱؛ حجم زیاد فعالیت‌های داخل و خارج از خانه با میانگین۴۲/۵ و انحراف معیار ۲۲/۱؛ کمبود وسایل ایاب و ذهاب با میانگین۶۶/۶ و انحراف معیار ۵۹/۱٫ از سوی دیگر، موقعیت های محدود کننده با میانگین۰۲/۲ و انحراف معیار۵۱/۱ ؛ نگرش منفی نسبت به اثر بخش بودن دوره های آموزشی با میانگین۴۱/۱ و انحراف معیار۱۵/۱ و تعصبات خانوادگی با میانگین۰۷/۵ و انحراف معیار۱/۱، از موانعی بودند که در سه اولویت آخر قرار داشتند. این نتایج با یافته های علی بیگی و بنی عامریان (۱۳۸۸) مغایرت دارد.

جدول ۵-۴ اولویت بندی کلی موانع مشارکت

گویه ها

میانگین

انحراف معیار

ضریب تغییرات

اولویت

فقر اقتصادی خانواده

۷۵/۵

۲۹/۱

۲۲۴/۰

۱

حجم زیاد فعالیت های داخل و خارج از خانه (تنوع زیاد کار)

۴۲/۵

۲۲/۱

۲۲۵/۰

۲

کمبود وسایل و امکانات ایاب و ذهاب

۶۶/۶

۵۹/۱

۲۳/۰

۳

هزینه های بالای به کارگیری نوآوری

۲۳/۵

۴۵/۱

۲۷/۰

۴

سوگیری فعالیت های اجتماعی و برنامه های ترویجی و مشارکتی به سمت مردان

۲۵/۵

۶۸/۱

۳۲/۰

۵

دور از دسترس بودن خدمات ترویجی

۳۲/۶

۳۲/۲

۳۶/۰

۶

اهمیت ندادن برنامه ریزان به مشارکت زنان روستایی در دوره های آموزشی و برنامه های ترویجی و مشارکتی

۹۷/۴

۹۳/۱

۳۸/۰

۷

سطح پایین درآمد

۹۴/۴

۹۳/۱

۳۹/۰

۸

کیفیت پایین دوره های آموزشی و برنامه های ترویجی و مشارکتیِ برگزار شده

۵۸/۱

۷۰/۰

۴۴/۰

۹

عدم علاقه به فعالیت های گروهی و جمعی

۷۲/۱

۹۶/۰

۵۵/۰

۱۰

وابستگی مالی به همسر یا والدین

۶۵/۲

۵۲/۱

۵۷/۰

۱۲

مخالفت پدر یا همسر به دلیل عدم تمایل به از دست دادن نیروی کار در منزل

۸۴/۲

۸۰/۱

۶۳/۰

۱۳

آداب و رسوم ‌و اعتقادات سنتی حاکم بر منطقه

۰۷/۳

۰۲/۲

۶۶/۰

۱۴

پایین بودن سواد زنان روستایی

۰۹/۲

۴۰/۱

۶۷/۰

۱۵

باور و نگرش منفی نسبت به توانایی دختران و زنان از سوی والدین یا همسر

۴۵/۲

۶۹/۱

۶۹/۰

۱۶

موقعیت های محدود کننده (مانند دوره های آموزشی که مردان نیز در آن حضور دارند یا وجودِ آموزشگر مرد)

۰۲/۲

۵۱/۱

۷۵/۰

۱۷

جدول ۵-۴ اولویت بندی کلی موانع مشارکت

گویه ها

میانگین

انحراف معیار

ضریب تغییرات

اولویت

فقر اقتصادی خانواده

۷۵/۵

۲۹/۱

۲۲۴/۰

۱

حجم زیاد فعالیت های داخل و خارج از خانه (تنوع زیاد کار)

۴۲/۵

۲۲/۱

۲۲۵/۰

۲

کمبود وسایل و امکانات ایاب و ذهاب

۶۶/۶

۵۹/۱

۲۳/۰

۳

هزینه های بالای به کارگیری نوآوری

۲۳/۵

۴۵/۱

۲۷/۰

۴

سوگیری فعالیت های اجتماعی و برنامه های ترویجی و مشارکتی به سمت مردان

۲۵/۵

۶۸/۱

۳۲/۰

۵

دور از دسترس بودن خدمات ترویجی

۳۲/۶

۳۲/۲

۳۶/۰

۶

اهمیت ندادن برنامه ریزان به مشارکت زنان روستایی در دوره های آموزشی و برنامه های ترویجی و مشارکتی

۹۷/۴

۹۳/۱

۳۸/۰

۷

سطح پایین درآمد

۹۴/۴

۹۳/۱

۳۹/۰

۸

کیفیت پایین دوره های آموزشی و برنامه های ترویجی و مشارکتیِ برگزار شده

۵۸/۱

۷۰/۰

۴۴/۰

۹

عدم علاقه به فعالیت های گروهی و جمعی

۷۲/۱

۹۶/۰

۵۵/۰

۱۰

وابستگی مالی به همسر یا والدین

۶۵/۲

۵۲/۱

۵۷/۰

۱۲

مخالفت پدر یا همسر به دلیل عدم تمایل به از دست دادن نیروی کار در منزل

۸۴/۲

۸۰/۱

۶۳/۰

۱۳

آداب و رسوم ‌و اعتقادات سنتی حاکم بر منطقه

۰۷/۳

۰۲/۲

۶۶/۰

۱۴

پایین بودن سواد زنان روستایی

۰۹/۲

۴۰/۱

۶۷/۰

۱۵

باور و نگرش منفی نسبت به توانایی دختران و زنان از سوی والدین یا همسر

۴۵/۲

۶۹/۱

۶۹/۰

۱۶

موقعیت های محدود کننده (مانند دوره های آموزشی که مردان نیز در آن حضور دارند یا وجودِ آموزشگر مرد)

۰۲/۲

۵۱/۱

۷۵/۰

۱۷

نگرش منفی نسبت به اثر بخش بودن دوره های آموزشی

۴۱/۱

۱۵/۱

۸۲/۰

۱۸

تعصبات خانوادگی

۰۷/۱

۱۰/۱

۰۲/۱

۱۹

(دامنه اعداد برای تمامی گویه ها بین ۱۰-۰ بوده است)

۲-۳-۲-۴ اولویت بندی موانع فردی، خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، ساختاری و زیر بنایی مشارکت

این پژوهش به بررسی اثر عناصر آمیخته بازاریابی بر ارزش ویژه مارک تجاری پرداخته شده است. تعداد ۳۸۰ پرسشنامه توسط استفاده کنندگان از لپ تاپ و سیم کارت در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تکمیل شده است و از روش تحقیق علی- مقایسه ای استفاده شده است.

نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد که تصویر ذهنی از فروشگاه ، هزینه تبلیغات و حجم توزیعی تاثیر مثبت و مستقیمی بر ارزش ویژه مارک تجاری دارند، به طوری که ارائه محصولات در فروشگاهی با تصویر ذهنی خوب ، تبلیغات گسترده و توزیع گسترده محصولات سبب تقویت ارزش مارک تجاری می‌شوند

۳- پایان نامه کارشناسی ارشد تحت عنوان «ارزیابی تاثیر برند ،آگاهی از برند و قیمت محصولات بر ارزش مورد انتظار و تمایلات رفتاری مصرف کنندگان خودرو (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)» در سال تحصیلی ۸۸-۱۳۸۷ توسط روناک میرزایی به راهنمایی دکتر حیدرزاده و مشاوره ی دکتر غفاری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات صورت گرفت.

محقق در این تحقیق یک مدل تقریبا” کامل از ارزش مورد انتظار مشتری را مطرح می‌کند و این مدل را برای محصولات مصرفی آزمون می کند. نتیجه این تحقیق بیان می‌دارد، قصد خرید و تمایل به جستجو از جمله دستاورد های مهم ارزش مورد انتظار مشتری هستند. آگاهی از برند و قیمت منصفانه نیز از جمله مفاهیمی هستند که نقش مهمی را در فرایند ارزش مورد انتظار مشتری بازی می‌کند. و قیمت زمانی که به طور مستقیم روی ارزش مورد انتظار مشتری تاثیر می‌گذارد دارای تاثیر بیشتری است تا زمانی که به طور غیر مستقیم روی آن تاثیر می‌گذارد. آزمون ارزش مورد انتظار اشاره ‌به این دارد که ارزش مورد انتظار مشتری یک فاکتور قابل پیش‌بینی برای تمایل خرید و یک فاکتور بحرانی برای تمایل به جستجو می‌باشد.

۴٫ پژوهشی با عنوان « بررسی عوامل تاثیر گذار بر وفاداری مشتری با بهره گرفتن از مدل(VARTBS) در گروه صنعتی چینی کرد)» در سال تحصیلی ۸۶-۸۷ در دانشگاه علوم و تحقیقات به راهنمایی دکتر حسین نزاکتی علیزاده و مشاوره دکتر سعیدنیا توسط اقای مهران پرنیان چی در مقطع کارشناسی ارشد دفاع شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه مشتریان چینی کرد در شهر تهران هستند در سال ۸۶-۸۷ که تعداد ۱۷۰ پرسشنامه تکمیل گردیده و ‌به این نتایج دست یافتند: که با افزایش اعتماد، رضایت مشتری،ارزش برند،تغییر پذیری مشتریان،اثر و ارزش نام تجاری ، وفاداری مشتری چینی کرد افزایش می‌یابد.

۲-۲-۱-۲-مقاله ها:

۱- در تحقیقی تحت عنوان «ارزیابی تاثیر برند، شناخت برند و قیمت، بر ارزش مورد انتظار و تمایلات رفتاری خریداران گوشی موبایل)» در سال ۱۳۸۹ توسط سارا غافله باشی در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات صورت گرفت.

مسئله اصلی پژوهش عبارت است از اینکه: عوامل مؤثر بر ایجاد ارزش در ذهن مشتری که بتواند تحریک کننده تمایلات رفتاری مشتریان استفاده کننده از ۳نام تجاری سامسونگ، سونی اریکسون و نوکیا کدامند و میزان تاثیرگذاری هریک از آن ها چگونه می‌باشد؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که رابطه معنادار مستقیمی بین طبقه برند درک شده و کیفیت درک شده، کیفیت درک شده و ارزش مورد انتظار مشتری، میل به جستجو وجود دارد.

۲-۲-۲-پیشینه خارجی

۲-۲-۲-۱-مقاله ها:

1. 1. تحقیقی بررسی عناصر آمیخته بازاریابی منتخب و ارزش ویژه برند توسط بنغی یوو دنتو^[۴۲] در سال ۲۰۰۰ در دانشگاه جورجیا انجام شده است. این تحقیق روابط بین عناصر آمیخته بازاریابی و خلق ارزش ویژه مارک تجاری را مورد بررسی قرار داده است. هدف نویسندگان ارائه یک چارچوب مفهومی است که در آن عناصر بازاریابی به ابعاد ارزش ویژه مارک تجاری ( به عبارت دیگر کیفیت ادراک شده، وفاداری به مارک تجاری، تداعی (آگاهی) از مارک تجاری ) ارتباط داده می‌شوند. این ابعاد سپس با ارزش ویژه مارک تجاری مرتبط می‌گردند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد ترفیعات مداوم قیمت مانند مقادی متنوع قیمت، با ارزش ویژه مارک تجاری مرتبط است، در حالی که هزینه تبلیغات ، قیمت بالا ، تصویر ذهنی خوب نسبت به فروشگاه و حجم توزیعی بالا با ارزش بالای مارک تجاری مرتبط است( Yoo& Donthu, 2000 ,195-211).

1. 1. تحقیقی که توسط ایگل و کیچن^[۴۳] در سال ۲۰۰۰ انجام گرفت، تاثیر تبلیغات بر روی ارزش ویژه مارک تجاری را مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان داد که تبلیغات به عنوان حامی بلند مدت ارزش ویه مارک تجاری محسوب می‌گردد و تاثیر مثبتی بر آن دارد(Eagle& Kitchen, 2000 ,667-686 ).

1. 1. تحقیق توسط یو و دنتو در سال ۲۰۰۲ انجام شد که بررسی مدلی که در سال ۲۰۰۰ ارائه داده بودند از جنبه فرهنگی مورد بررسی قرار داده‌اند. نتایج نشان می‌دهند که تلاش‌های بازاریابی و ابعاد ارزش ویژه مارک تجاری ، فراتر از نوع فرهنگ حاکم بر جامعه ، اثرات یکسانی بر روی ارزش ویژه مارک تجاری دارند(Yoo& Donthu, 2002 ,380-398).

1. 1. تحقیق دیگری ارزش ویژه برند را در بازارهای کسب و کار مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق توسط بندیکس، بوکاسا و ابرات در سال ۲۰۰۴ انجام گرفته است. این تحقیق مفهوم ارزش ویژه مارک تجاری را در مجموعه بازاریابی صنعتی نشان داده است. نتایج پیشنهاد می‌کنند وقتی که مارک تجاری نقش ایفا می‌کند، قیمت و انتقال خیلی اهمیت پیدا می‌کنند. با این وجود پاداش قیمت وقتی به دست می‌آید که یک شرکت ارزش ویژه مارک تجاری بالایی داشته باشد(Bendixen& et al, 2004 ,371-380).

1. 1. تحقیقی توسط ویلارجو راموس و سانچز فرانکو^[۴۴] در سال ۲۰۰۵ در خصوص تاثیرات ارتباطات بازاریابی و ترفیع قیمت بر روی ارزش ویژه مارک تجاری انجام گرفته است. در این تحقیق تاثیر این عوامل را بر روی ابعاد ارزش ویژه مارک تجاری ، نظیر وفاداری مارک تجاری، کیفیت ادراک شده ، آگاهی مارک تجاری و تصویر مارک تجاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهند که ارتباطات بازاریابی تاثیر مثبتی بر ارزش ویژه مارک تجاری دارند(Villarejo-Ramos& Sanchez-Franco, 2005 ,431-444).

1. 1. تحقیقی که توسط پالازان ویدال و بالستر در سال ۲۰۰۵ انجام گرفت، به بررسی تاثیر ترفیعات فروش بر روی ارزش ویژه مارک تجاری پرداختند. نتایج حاصل از تحقیقات ایشان نشان داد که بین ترفیعات قیمتی و غیر قیمتی تفاوت و جود دارد و استفاده مکرر از ترفیعات قیمتی تاثیر منفی بر روی ارزش ویژه مارک تجاری دارد در حالی که ترفیعات غیر قیمتی تاثیر مثبتی بر ارزش ویژه مارک تجاری خواهند داشت(Palazan- Vidal& Balleste, 2005)

گفتار اول: بررسی صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده

یکی از بحث برانگیزترین مباحث دادگاه های اختصاصی در خصوص صلاحیت ذاتی آن
دادگاه هاست، زیرا از طرفی ورود به بعضی از موضوعات که داخل در حیطه صلاحیتش نیست موجب

بی اعتباری اقدامات صورت گرفته و حکم صادره از سوی آن مرجع می‌گردد و از طرفی رسیدگی نکردن آن دادگاه به موضوعاتی که صالح به رسیدگی درخصوص آن ها‌ است، موجب استنکاف از احقاق حق و نقض غرض قانون گذار می شود؛ از طرفی بعضی اوقات قوانینی که ناظر بر تعیین محدوده صلاحیت ذاتی محاکم اختصاصی هستند، به حدی مجمل و یا ناکارآمد جلوه می‌کنند که با روش تفسیر تحت اللفظی نمی توان به مقضود قانون گذار دست یافت؛ لذا در این گفتار به منظور بررسی قواعد مربوط به صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده، و تبیین محدوده این صلاحیت، هم به روش تحت اللفظی و هم به روش هرمنوتیک به بازخوانی مقررات قانون جدید حمایت خانواده که در ارتباط با موضوع تشریع گردیده اند پرداخته، تا شاید مقصود مقنن را از وضع مواد قانونی مذکور درک کرده و قادر به تبیین دامنه این صلاحیت شویم. موضوع این گفتار از نوشتار را درقالب دوبند با عناوین “ تبیین صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده با توجه به تفسیر تحت اللفظی نصوص قانون جدید حمایت خانواده ” و “ تفسیر هرمنوتیک مقررات ناظر برصلاحیت ذاتی دادگاه خانواده” به بحث می نشینیم.

بند نخست: تبیین صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده با توجه به تفسیر تحت اللفظی نصوص قانون جدید حمایت خانواده

صلاحیت ذاتی یا صلاحیت مطلقه دادگاه عبارت است از حق و تکلیفی که یک مرجع قضایی با توجه به صنف، نوع و درجه خود در رسیدگی به هر دعوا دارا است؛ مرجع قضایی دارای حق است چون محاکم دیگر حق ورود به مسئله را ندارند و تکلیف دارد چون موظف به رسیدگی به آن موضوعی است که قانون گذار آن مرجع را در خصوص آن صالح به رسیدگی دانسته است؛^[۱۰۰] لذا با توجه به اینکه دادگاه خانواده حق رسیدگی به امور و دعاوی که رسیدگی به آن ها بر عهده آن دادگاه قرار داده نشده است، را ندارد، در بند حاضر با توجه به نص قانون ابتدا بررسی می‌کنیم تا مشخص شود که رسیدگی به چه موضوعاتی داخل در صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده قرارگرفته است و سپس بررسی می‌کنیم که چه موضوعات مشابهی از دید قانون گذار مخفی مانده و رسیدگی به آن هادر حیطه صلاحیت ذاتی دادگاه خانواده قرار
نگرفته است.

الف: موضوعات خانوادگی داخل در صلاحیت دادگاه خانواده

همان‌ طور که پیش از این هم اشاره شد دادگاه خانواده موضوع قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ در زمره محاکم استثنایی است و دادگاه اختصاصی صلاحیت رسیدگی به هیچ دعوایی را ندارد مگر آنچه که در قانون برای آن دادگاه در نظر گرفته شده است.^[۱۰۱]

ماده ۴ قانون حمایت خانواده علی الظاهر موضوعاتی که رسیدگی به امور ‌و دعاوی راجع به آن ها در صلاحیت دادگاه خانواده است را به شرح ذیل بیان نموده است:

«۱- نامزدی وخسارات ناشی از برهم زدن آن ۲- نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح ۳-شروط ضمن عقدنکاح ۴- ازدواج مجدد ۵- جهیزیه ۶- مهریه ۷- نفقه زوجه ‌و اجرت المثل ایام زوجیت ۸- تمکین ونشوز
۹- طلاق،رجوع، فسخ وانقساخ نکاح، بذل مدت وانتقضای آن ۱۰- حضانت وملاقات طفل ۱۱- نسب
۱۲- رشد،حجرورفع آن ۱۳- ولایت قهری، قیمومیت، امورمربوط به ناظروامین اموال مججوران وصایت درامور مربوط به آنان ۱۴- نفقه اقارب ۱۵-امورراجع به غایت مفقود الاثر ۱۶- سرپرستی کودکان بی سرپرست ۱۷- اهدای جنین ۱۸- تغییر جنسیت»

همان‌ طور که ملاحظه می شود مقنن در ماده مذبور، علی الظاهر موضوعات داخل در صلاحیت دادگاه خانواده را احصاء نموده است و با توجه به اینکه مفهوم حصر حجیت دارد؛^[۱۰۲] به غیراز موارد معنونه در ماده ۴ مذبور، رسیدگی به سایر موضوعات ولو اینکه از امور خانوادگی باشد، در صلاحیت محاکم عمومی است.

در بند ۱ ماده ۴ مورد بحث رسیدگی به دعاوی مربوط به نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن در صلاحیت دادگاه خانواده قرار داده شده است مع ذلک باید توجه داشت که در هنگام نامزدی^[۱۰۳] هنوز “خانواده” به مفهوم حقوقی و یا حتی عرفی و اجتماعی به وجود نیامده است؛ در واقع نامزدی عبارت است از یک پیش قرارداد به منظور ازدواج، که این پیش قرارداد خود عقدی جایز است؛^[۱۰۴] والبته جایز بودن آن ‌به این معنا نیست که احترام ‌به این وضعیت لازم الرعایه نباشد بلکه اخلاق حکم می‌کند که طرفین ‌به این تصمیم احترام گذاشته و اراده جدی برای ادامه آن و ازدواج داشته باشند،^[۱۰۵] با توجه به مطلب اخیر مشخص می شود که چرامقنن رسیدگی به اختلافات راجع به نامزدی رادرزمره موضوعات خانوادگی قرار داده است، به عبارتی اگرچه بانامزدی خانواده ای تشکیل نمی شود و زوجیتی به وجود
نمی آید، ولی همین پیش قرارداد از یک پشتوانه اخلاقی و عرفی برخوردار است که رسیدگی به آن توجهی ویژه می‌خواهد؛ همچنین این پیش قرارداد، در عرف و عادت مسلم کشور ما پیش زمینه ایجاد نهاد خانواده است و از آنچنان اهمیتی برخوردار است که مقنن حتی وقتی این پیش قرارداد منفسخ می شود، رسیدگی به دعاوی راجع به خسارت ناشی از آن را در صلاحیت دادگاه خانواده قرار داده است که البته این اقدام مقنن مقبول و قابل دفاع است.

دربند ۲ ماده قانونی موردبحث به موضوعات نکاح دائم، موقت واذن ‌در نکاح اشاره شده است؛ اهمیت نکاح دائم واذن ‌در نکاح به خودی خود مشخص است، در واقع این اعمال حقوقی است که موجب تشکیل خانواده می‌شوند؛ اماهمانطورکه در توضیح مفهوم حقوقی خانواده بیان شد، نکاح منقطع موجب تشکیل خانواده نمی شود وزوجیت نمی آورد، اما اشاره به آن درماده قانونی مذکور شاید ‌به این علت باشدکه غیرممکن نیست نکاح منقطع هم، موجب تشکیل خانواده شود؛ در واقع آنجا که کودکی به دنیا
می‌آید، هرسه عامل قابلیت ارث بری، قابلیت ایجاد تکلیف به انفاق و قابلیت حدوث الزام قانونی یه تبعیت لااقل بین پدر و فرزند به وجود می‌آید، لذا توجه مقنن ‌به این موضوع منطبق با اهداف قانون حمایت خانواده است.

بیشتر مطالعات انجام‌شده در زمینه‌ی عمق بازار در بازارهای آتی به بررسی رابطه‌ این متغیر با حجم معاملات و نوسان پذیری قیمت‌ها پرداخته‌اند. بسمبایندر و سگوین با مطالعه بر روی هشت بازار فیزیکی و آتی مالی بیان نمودند که ارتباط میان عمق بازار و نوسان پذیری معکوس و با حجم معاملات به صورت مستقیم است. کردیا و دیگران نیز با بهره گرفتن از داده های مربوط به بازار سهام نیویورک در مطالعه‌ای به تشریح سهم هر یک از متغیرهای حجم معاملات، نوسان پذیری و سطح قیمت‌ها بر معیارهای مختلف نقد شوندگی از جمله عمق بازار پرداخته‌اند. در این پژوهش‌ها حجم معاملات و نوسان پذیری قیمت‌ها به ترتیب دارای اثرات مثبت و منفی بر عمق بازار بوده و تأثیر سطوح قیمت‌ها نیز بر این متغیر به صورت منفی نشان داده شده است. (فرتوکزاده، ۱۳۸۹)

۲-۳-۵ عدم تقارن اطلاعاتی و دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

تحقیقات تجربی که اخیراًً صورت گرفته است، تاثیر اعلان سود بر رفتار دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را به صورت کلی مورد توجه قرار داده‌اند. بر طبق مطالعاتی که اوشمن و مورس^[۴۱] (۱۹۸۳) بر روی ۲۵ شرکت انجام دادند به تغییر دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در زمان اعلان سود پی بردند. ویکنتاش و چیانگ^[۴۲] (۱۹۸۶) نیز تغییرات مهمی را در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پس از اعلان سود، تنها زمانی که هیچ اطلاعات مهمی از جانب شرکت در ظرف ۳۰ روز قبل از اعلان سود منتشر نشده باشد مشاهده نمودند.

پاتل^[۴۳] (۱۹۹۱) مدعی شد که پس از اعلان سود، دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام افزایش می‌یابد. لی، مک لاو ردی^[۴۴] (۱۹۹۳) با بهره گرفتن از اطلاعات بین روزی شواهدی را ارائه نمودند که بر مبنای آن دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در دوره پس از اعلان سود به مدت یک روز دارای وسعت بیشتری می‌باشد و قبل از اعلان سود شاهد کاهش قیمت پیشنهادی بودند.

کرینسکی ولی^[۴۵] (۱۹۹۶) در یافتند که اعلان سود عدم تقارن اطلاعاتی را در بازار افزایش می‌دهد. بر طبق مدل عدم تقارن اطلاعاتی که کاپلند و گالی^[۴۶] (۱۹۸۳) و میلورام و گلشتن^[۴۷] (۱۹۸۵) ارائه نمودند، در بازار می‌توان دو نوع معامله گر را متصور شد:

(الف ) معامله گران نقد^[۴۸] (ب) معامله گران مطلع^[۴۹].

معامله گران مطلع ‌به این خاطر اقدام به انجام معامله می‌کنند که دارای اطلاعات محرمانه‌ای هستند که در قیمت‌ها منعکس نشده است.

در حالی که معامله گران نقد (سرمایه‌گذارن غیر مطلع) تنها به دلیل دارا بودن نقدینگی به انجام مبادله اقدام می‌کنند. البته این مدل ها بر روابط بین تفاوت قیمت خرید و فروش و افراد مطلع در بازار اشاره دارند. بازارسازها از انجام معامله با افراد مطلع دچار زیان می‌شوند و این زیان را از طریق گسترش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام جبران می‌کنند. بر اساس این مدل عدم تقارن اطلاعاتی در بازار منجر به افزایش دامنه قیمت‌های پیشنهادی می شود.

در مدل کیم و ورچیا^[۵۰] ( ١٩٩۴) برخی افراد مطلع در بازار از قبیل سهام‌داران عمده، اطلاعات عمومی (مانند اعلان سود) را به سمت اطلاعات محرمانه سوق می‌دهند. بدیهی است که این افراد دارای مزیت اطلاعاتی نسبت به سایرین هستند و از این رو قادرند تا ارزیابی بهتری نسبت به عملکرد مؤسسه‌ از طریق اعلان سود داشته باشند. البته تمرکز اصلی آن ها بر چگونگی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی در مبادلات افراد مطلع پیرامون زمان اعلان سود است. از نظر آنان اعلان سود منجر به افزایش حجم مبادله و گسترش عدم تقارن اطلاعاتی می شود. کیم و ورچیا اثرات این اعلان‌ها را به دو صورت بیان می‌کنند: اول این که، اعلان‌های سود زمینه را برای معامله‌ای برابر و یکسان در بازار فراهم می‌کند زیرا منجر به انتشار اطلاعات برای همه افراد حاضر در بازار می شود و بدین ترتیب باید شاهد افزایش عدم تقارن اطلاعاتی در روزهای قبل از اعلان سود باشیم. دوم این که، بازار متشکل از افرادی است که توانایی‌های متفاوتی در پردازش اطلاعات دارند. طبق این دیدگاه عدم تقارن اطلاعاتی نباید قبل از اعلان سود افزایش یابد بلکه باید در یک سطح صعودی در پی اعلان سود باقی بماند. زیرا، برخی از معامله گران قادر به پردازش بهتر اطلاعات هستند و این پردازش اطلاعات است که موجب افزایش حجم مبادلات در یک محیط دارای نقدینگی کم‌ترمی شود، نه عدم تقارن اطلاعاتی. در این زمان معامله گران غیر مطلع به دلیل افزایش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از انجام مبادله خودداری می‌کنند.

کایل^[۵۱]( ١٩٨۵ ) ایزلی و اوهارو^[۵۲] (١٩٩٢) در یافته های خود پی بردند هنگامی که عدم تقارن اطلاعاتی افزایش یابد شاهد افزایش حجم مبادلات نیز خواهیم بود.

دمسکی و فلتهام^[۵۳](۱۹۹۴) و مک نیکولاس و ترومن^[۵۴] ( ١٩٩۴) بر اهمیت تمرکز بر فعالیت بازار اوراق بهادار در دوره قبل از اعلان سود علاوه بر دوره پس از اعلان سود اشاره دارند. به نظر مک نیکولاس و ترومن (۱۶۵۰) سرمایه‌گذارانی که دارای افق سرمایه‌گذاری کوتاه مدتی هستند جستجوی اطلاعات محرمانه را قبل از اعلان سود افزایش می‌دهند. این امر بدین معنا است که قبل از اعلان سود، سطح بالایی از عدم تقارن اطلاعاتی را شاهد خواهیم بود.

اسکنر^[۵۵] ( ١٩٩١ ) در تحقیق خود افزایش قابل‌ملاحظه‌ای را در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پیرامون زمان اعلان سود مشاهده نکرد. . یان^[۵۶] ( ١٩٩٨ ) به وجود عواملی اشاره می‌کند که طبق آن، حرکت‌های مهمی را در قیمت سهام پیرامون زمان اعلان سود مشاهده کرد که می‌تواند معامله گران را به گردآوری اطلاعات بیشتر ترغیب کند. وی دریافت که هم تغییرپذیری سود و هم واکنش بازار نسبت به سود غیرمنتظره رابطه مثبتی با تغییرات در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام قبل از اعلان سود دارد. از این رو دامنه قیمت پیشنهادی در روز قبل، روز اعلان و روز پس از اعلان دارای روندی افزایشی است. اکر^[۵۷]( ٢٠٠٢ ) وجود تفاوت اندک در دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و افزایش حجم معاملات را پیرامون زمان اعلان سود گزارش ‌کرده‌است.

لی بی و همکاران ^[۵۸] (٢٠٠٣) با بررسی شرکت‌های فعال در بورس تورنتو دریافتند که قبل از اعلان سود دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سها م افزایش پیدا ‌کرده‌است. ویل^[۵۹]( ٢٠٠۴ ) با بررسی شرکت‌های فعال در بورس یورونکست پاریس، وسعت دامنه قیمت. پیشنهادی خرید و فروش سهام را در زمان اعلان سود مشاهده کرد. (قائمی، ۱۳۸۴)در ادامه نیز خلاصه نتایج به دست آمده در نمایه ۲-۱ نشان داده شده است.

نمایه ۲-۱ خلاصه نتایج مطالعات ‌در مورد وجود عدم تقارن اطلاعاتی

ردیف
محقق
سال
افزایش دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام

۱

مکانیسم انتقال

کانال انتقال

‌تحقیقات قبلی در بحران مالی اخیر نشان می‌دهد که این بحران بدون شک سریع ترین بحران مسری دنیا بوده که تاکنون اقتصاد بین الملل به خود دیده است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که بحران از طریق کانال های مختلفی به بازار ها منتقل می شود. لانگستاف در تحقیق خود نشان می‌دهد که بحران اخیر از طریق کانال نقدینگی^[۳۸] و صرف ریسک^[۳۹] سرایت یافته است برخلاف اینکه تصور می شد از طریق کانال اطلاعات وابسته^[۴۰] باشد. با توجه به نقش واقعی شوک های مالی در آمریکا، فابیو و همکارش باگلیانو^[۴۱] به جای کانال نقدینگی و سرریز شدن آن به اقتصاد جهانی، شواهد قویتری از یک کانال قیمت دارایی ها شناسایی نموده اند. آن ها دریافتند که کانال تجارت، مکانیسم انتقال کلیدی شوک های واقعی به شمار می‌آید [۲۲]. تحقیق دیگری توسط دییز^[۴۲] تاثیر چنین شوک هایی را با بهره گرفتن از مدل جدید کنزی چند کشوری^[۴۳] اندازه گیری می کند [۲۳].

واگیری بحران

بررسی بر روی انتقال بحران نیازمند تعریف مشخصی از واگیر^[۴۴] یا غیر واگیر بودن نوع بحران دارد [۲۴]. واگیری و مسری بودن در ادبیات بحران به یک واژه کلیدی در توضیح چنین پدیده ای تبدیل شده است و امروزه به صورت گسترده ای جهت توصیف وقایع اطراف بحران مورد استفاده قرار می‌گیرد [۲۵]. این موضوع موقعیتی را منعکس می‌کند که تاثیر یک شوک خارجی بیشتر از تصور کارشناسان و تحلیل گران می‌باشد [۲۶]. در ادبیات بحران، واگیری یا سرایت توسط محققان اخیر تعریفات متعددی داشته است. هارالد ساندر^[۴۵] بر اساس آخرین مطالعات انجام شده این موضوع را در چهار راهبرد اصلی طبقه بندی کرده اند: وابستگی قیمت دارایی^[۴۶]؛ احتمال شرطی بحران ارزی^[۴۷]؛ تغییرات نوسانات^[۴۸]؛ حرکت همپای جریان های سرمایه و نرخ های بازگشت سرمایه^[۴۹] [۲۵]. پریکولی^[۵۰] پنج تعریف از مفهوم سرایت یا شیوع^[۵۱] که شامل دامنه وسیعی از معانی این عبارت می شود را با دقت به شرح ذیل ارائه نموده است [۲۷]:

1. 1. سرایت عبارت است از افزایش قابل توجه احتمال بحران در یک کشور مشروط به بحرانی که در یک کشور دیگر اتفاق می افتد.

1. 1. سرایت زمانی اتفاق می افتد که نوسانات یه کشور بحرانی زده به بازار مالی کشورهای دیگر سرریز می شود.

1. 1. سرایت یک افزایش قابل ملاحظه در همپایی حرکت قیمت ها و مقادیر در سراسر بازار است به طوری که بحرانی در یک بازار یا گروهی از بازارها اتفاق بیافتد.

1. 1. سرایت زمانی اتفاق می افتد که کانال انتقال بعد از شوک ایجاد شده در یک بازار متفاوت از گذشته باشد.

1. سرایت در شرایطی که همپایی حرکت را نتوان با اصول و مبانی توضیح داد اتفاق می افتد.

همچنین لانگستاف سرایت را با سه مکانیسم که شوک ها در یک بازار ممکن است به بازارهای دیگر تسری یابند، تعریف می کند^[۵۲]: نخست، در مکانیسمی که شوک های منفی یک بازار نشان از ورود اخبار اقتصادی است که به صورت مستقیم جریان نقدی و ارزش وثیقه ها مرتیط به اوراق بهادار سایر بازارها را متاثر می سازد. مکانیسم دوم نشان می‌دهد سرمایه گذارانی که در یک بازار دچار زیان شده اند جهت دستیابی به پول زیان دیده خود، به طور بالقوه ممکن است از طریق پرواز به سوی کیفت، کل بازار را به سمت یک مارپیچ رو به پایین نقدینگی هدایت کنند. سومی اشاره بر این دارد که یک شوک شدید منفی در یک بازار ممکن است با افزایش صرف ریسک بازارهای دیگر مرتبط شود. در این مکانیسم، سرایت زمانی رخ می‌دهد که بازده منفی در بازار متشنج، از طریق صرف ریسک متغیر در زمان، موجب تاثیر در بازده آینده سایر بازارها گردد.

نتیجه‌گیری

‌همان‌ طور که اشاره شد پیچیدگی اقتصاد بین الملل در دنیای امروز به شدت افزایش یافته است. در فضای کسب و کار، استراتژی های ادغام شرکت های تجاری از یک سو و جریان آزاد سرمایه از سوی دیگر وابستگی متقابل کشورها را بیشتر نموده است. آنچه در تصمیمات کلان می بایستی مد نظر قرار گیرد چابکی و چالاکی اقتصاد کشورها در مواجه با بحران های جهانی است. تلاطم در بازارهای مالی سبب ناآرامی سرمایه و ناامنی برای سرمایه گذاری می شود. مطالعات قبلی انجام شده خلاء تحقیقاتی بررسی تاثیر پذیری بورس اوراق بهادار تهران را نشان می‌دهد و لذا در این پژوهش سعی شده است تا با به کارگیری روش های صحیح علمی، تصویری از آنچه بورس اوراق بهادار تهران در برخورد با بحران داشته است ارائه گردد.

روش تحقیق

مقدمه

تحقیق به روش علمی، به جمع‌ آوری و طبقه بندی صحیح و منظم اطلاعات، همرا با تجزیه و تحلیل درست بر پایه عقل و منطق، به منظور کشف حقایق گفته می شود. منصورکیا روش علمی تحقیق را چنین تعریف می‌کند: “اصول کلی روش علمی تحقیق عبارت است از انجام یک بررسی و کنترل میان عوامل تشکیل دهنده علت و معلول، در نظر گرفتن همبستگی و ارتباط میان مراحل گوناگون تحقیق، و از همه مهمتر، بیان مشکل به طور وضوح”. روش علمی تحقیق مراحلی دارد: ۱٫ طرح مسئله، ۲٫ تهیه و تنظیم فرضیه، ۳٫ جمع‌ آوری اطلاعات، ۴٫ طبقه بندی اطلاعات، ۵٫ مطالعه اطلاعات به دست آمده و تشخیص روابط علت و معلول، ۶٫ تعیین اعتبار و نقد فرضیه، ۷٫ نتیجه گیری و تهیه گزارش تحقیق [۲۸]. طبق تعریف کریلنجر ” روش علمی فرآیندی است ، نظام یافته –کنترل شده –تجربی و انتقادی، ‌در مورد پدیده ­های طبیعی که روابط بین این پدیده ­ها به وسیله نظریه و فرضیه هدایت می­شوند” [۲۹].