۲-۳ ارزش بازار شرکت

۲-۳-۱ مقدمه

یکی از مهمترین هدف‌های شرکت‌ها ‌حداکثر کردن ارزش سهام شرکت است. اگر چه امروزه ملاحظات اجتماعی مانند کمک به صرفه‌جویی در انرژی یا حداقل کردن آلودگی‌های محیط زیست و … نیز می‌تواند هدف عمده واحدهای انتفاعی محسوب شود. خط‌مشی‌های یک واحد انتفاعی استراتژی‌هایی است که برای دستیابی به اهداف انتخاب و به کار گرفته می‌شود. سهام‌داران علاقه‌مند هستند که حقوق آنان در شرکت تا جایی که امکان دارد افزایش یابد که این خود به معنای تأکید بر سود است اما در عین حال بالا بردن ارزش سهام شرکت یکی از مهمترین هدف‌های مدیریت محسوب می‌شود. مادام که سهام‌داران فعلی یا سرمایه‌گذاران بالقوه اطلاعات صحیح و به موقع درباره فعالیت‌های شرکت در اختیار دارند عملکرد بهتر به معنای ارزش سهام بالاتر خواهد بود. هر چند امکان دارد اطلاعات مورد نیاز فوراً در دسترس سرمایه‌گذاران قرار نگیرد، یا درباره مفهوم و معنای اطلاعات در ارتباط با عملکرد آتی شرکت اختلاف نظر وجود داشته باشد، ‌بنابرین‏ توجه اصلی مدیریت به حداکثر رساندن ارزش سهام در بلندمدت معطوف خواهد شد (رهنمای رودپشتی و همکاران، ۱۳۸۵، ۹۶).

۲-۳-۲ مفاهیم مختلف ارزش

ارزش از جمله متغیرهایی است که بار معنایی گسترده‌ای دارد. گستردگی بار معنایی ارزش با گستردگی رشته‌ها و تخصص‌ها ارتباط دارد، نظیر ارزش اجتماعی، ارزش مالی، ارزش اقتصادی و … نماد هر یک از ارزش‌ها با توجه به اهداف آن ها، انتخاب و ارائه می‌گردد (اردبیلی، ۱۳۸۰، ۳۱).

اغلب افراد ارزش را آن چیزی که می‌ارزد تعریف می‌کنند. مفهوم ارزش به مواردی از جمله، به شخصی که ارزیابی را انجام می‌دهد، هدف، زمان‌بندی و مجموعه‌ای از عوامل دیگر بستگی دارد. در نتیجه مفاهیم مختلفی برای ارزش وجود دارد و بیان مفاهیم مختلف آن از اهمیت زیادی برخوردار است.

مفاهیم متعددی برای تعیین ارزش‌ دارایی‌های مالی وجود دارد که عبارتند از: (رهنمای رودپشتی و همکاران، ۱۳۸۵، ۹۷)

ارزش اسمی، ارزش دفتری، ارزش با فرض تداوم فعالیت، ارزش با فرض انحلال شرکت و ارزش ذاتی سهام یک شرکت.

۲-۳-۳-۱ ارزش اسمی

به موجب ماده ۲۶ اصلاحیه قانون تجارت، ارزش اسمی عبارت است از ارزشی که روی ورقه سهم یا برگ سهم نوشته شده است که به آن مبلغ اسمی سهم نیز گفته می‌شود.

۲-۳-۳-۲ ارزش دفتری

ارزش دفتری یکی از مفاهیم حسابداری است و با بهره گرفتن از این معیار ارزش هر یک از اقلام دارایی بر اساس داده های تاریخی تعیین می‌گردد. در حقیقت همان ارقام و مقادیری است که در ترازنامه شرکت درج می‌شود.

ارزش دفتری سهام عادی مساوی با مجموع حقوق صاحبان سهام که متعلق به سهام عادی است، می‌باشد و برای محاسبه آن از تقسیم مجموع حقوق متعلق به سهام‌داران عادی بر تعداد سهام عادی نزد سهام‌داران استفاده می‌شود.

(۲-۱)

۲-۳-۳-۳ ارزش بازار (روز)

ارزش بازار عبارت است از قیمت فروش یک قلم دارایی. مبنای تعیین قیمت بازار اوراق بهادار، روند خرید و فروش آن در بورس اوراق بهادار است. ‌به این ارزش، ارزش مبادله نیز گفته می‌شود. در تعیین قیمت بازار عوامل مداخله‌گر نظیر عرضه و تقاضا، وضعیت شرکت، زمان، نوع فعالیت، عملکرد شرکت، مدیریت، سهام‌داران، وضعیت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، محدوده جغرافیایی و روابط غیررسمی دخالت دارند.

۲-۳-۳-۴ ارزش با فرض تداوم فعالیت

ارزش با فرض تدوام فعالیت یعنی ارزش شرکت به عنوان یک واحد اقتصادی که قرار است فعالیت آن ادامه یابد. در این روش توانایی شرکت از نظر حجم فروش و ایجاد سود مبنای سنجش ارزش شرکت می‌باشد. به عبارتی بر مبنای قدرت سودآوری که لازمه تداوم فعالیت است، ارزیابی می‌‌شود.

۲-۳-۳-۵ ارزش با فرض انحلال شرکت

ارزش شرکت بر اساس این مفهوم عبارت است از وجوه نقدی که پس از انحلال شرکت باقی می‌ماند و بین سهام‌داران و مالکان شرکت تقسیم خواهد شد. به ارزش محاسبه شده در این روش، ارزش نهایی یا ارزش تصفیه هر سهم نیز گفته می‌شود. بر اساس رابطه زیر ارزش تصفیه هر سهم محاسبه می‌گردد:

(۲-۲)

۲-۳-۳-۶ ارزش ذاتی (ارزش جاری)

زمانی از این مفهوم استفاده می‌شود که مسأله سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق قرضه یک شرکت مطرح می‌گردد. سرمایه‌گذاران با این اهداف که حداکثر بازده را به دست آورند، ارزش شرکت را ارزیابی می‌کنند. معمولاً ارزش ذاتی را ارزش سرمایه‌گذاری نیز می‌نامند.

۲-۳-۴ مدل اندازه‌گیری ارزش شرکت

شاخص Q توبین یکی از معیارهای مهم ارزیابی عملکرد شرکت‌ها می‌باشد. این معیار در دهه ۱۹۷۰ مطرح و در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به طور گسترده‌ای توسط پژوهشگران مورد استفاده قرار گرفت. شاخص توبین برابر است با نسبت ارزش بازار دارییهای شرکت بر ارزش دفتری آن که به نوعی نشان دهنده میزان ارزش شرکت است. زمانی که نسبت Q توبین از یک بزرگتر باشد نشان دهنده آن است که سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها تولید کننده درآمدهایی است که ارزش بیشتر از مخارج سرمایه‌ای را ایجاد می‌کند و زمانی که نسبت Q توبین کوچکتر از یک است بدین معنی است که سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها بازده چندانی ندارد و رد می‌شود.

در علم اقتصاد نظریات بسیاری پیرامون رفتار سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در سطوح خرد و کلان اقتصادی مطرح شده است. الگوی توبین یکی از مهمترین نظریه های نئوکلاسیک سرمایه‌گذاری است که در مطالعات بی‌شماری مورد استفاده قرار گرفته است.

در پژوهش‌ حاضر برای اندازه‌گیری فرصت‌های رشد و ارزش شرکت‌ از شاخص Q توبین استفاده می‌شود که از تقسیم ارزش بازار به ارزش دفتری دارایی‌های شرکت به دست می‌آید (مک کنل و سرواس^[۶۳]، ۱۹۹۰).

(۲-۳)

۲-۴ نوسانات جریان نقدی، کیفیت سود و ارزش شرکت

۲-۴-۱ مقدمه

تهیه و افشای اطلاعات حسابداری با کیفیت و محتوای بالا توسط شرکت‌ها برای کارکرد صحیح بازار سرمایه کارا، حیاتی می‌‌باشد. وجود اطلاعات کافی در بازار سرمایه و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات بر روی قیمت اوراق بهادار ارتباط تنگاتنگی با کارایی بازار دارد.

در چارچوب نظری حسابداری مالی که تعیین کننده اهداف گزارشگری مالی است توجه خاصی به جریان‌های نقدی و امکان پیش‌بینی آن مبذول شده است. در بیانیه مفاهیم حسابداری مالی شماره یک هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی بیان شده است که «یکی از هدف‌های گزارشگری مالی فراهم آوردن اطلاعاتی است که سرمایه‌گذاران، اعتبار دهندگان و سایر استفاده کنندگان بالفعل و بالقوه را در برآورد مبلغ، زمان و مخاطره دریافت‌های آینده یاری کند» (هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی آمریکا^[۶۴]، ۱۹۷۸، ۳۷).

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری ایران نیز در مفاهیم نظری گزارشگری مالی بیان نموده است که «اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفاده کنندگان صورت‌های مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و قطعیت آن است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمرکز بر وضعیت مالی، عملکرد مالی و جریان‌های نقدی واحدهای تجاری و استفاده آن ها در پیش‌بینی جریان‌های نقدی مورد انتظار و سنجش انعطاف‌پذیری مالی، تسهیل می‌گردد» (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری، ۱۳۸۶، ۴۷۶).

۲-۴-۲ ارتباط نظری بین جریانات نقدی و کیفیت سود