بر طبق سخنان مسئولان عراق و شایعات مطرح شده در این زمینه، کردستان می‌تواند منبع مهمی برای تأمین گاز خط لوله نابوکو باشد. لازم به ذکر است که شرکت های MOLلهستان و OMV اتریش که در شرکت Pear Petroleum به مقدار ۱۰ درصد سهم دارند (شرکت اجرا کننده خطوط لوله پروژه نابوکو)، در توسعه دو میدان گازی در کردستان عراق حضور دارند. البته اختلافی میان حکومت مرکزی عراق و کردستان در زمینه تأمین گاز مورد نیاز پروژه نابوکو وجود دارد و حکومت مرکزی ادعا می‌کند که می‌تواند تأمین کننده گاز این پروژه باشد. یکی از نمونه های اختلاف میان حکومت مرکزی و کردستان، این می‌باشد که وزارت انرژی منطقه کردستان عراق اعلام ‌کرده‌است که این منطقه می‌تواند ۲۰ میلیارد مترمکعب در سال گاز مورد نیاز پروژه نابوکو را تأمین کند اما وزیر انرژی حکومت مرکزی عراق دستورالعملی وضع ‌کرده‌است که طی آن انحصار صادرات گاز مختص به حکومت مرکزی می‌باشد و هر توافقی در جهت صادرات نفت و گاز بدون تأئید حکومت مرکزی عراق، غیر قانونی می‌باشد^[۱۳۸].

۳-۷- خلاصه و جمع بندی

در فصل سوم، پیشینه موضوع، مطالعات داخلی و خارجی انجام شده در راستای موضوع رساله و مبانی نظری ارائه شد. در مطالعات انجام شده مشخص شد که تعداد بسیار کمی از مطالعات در زمینه صادرات گاز با رویکرد نظریه بازی انجام شده است و هیچ مطالعه‌ای که در چارچوب نظریه بازی به طور مختص به خط لوله نابوکو و نقش انتقال گاز کشورهای حاشیه خزر و عراق بپردازد تا زمان نگارش این رساله، وجود ندارد. در مبانی نظری نیز در خصوص نظریه بازی و تفکیک انواع بازی‌ها و همچنین نظریه بازی همکارانه و انواع راه حل‌های این نوع بازی مطالبی ارائه شد.

فصل چهارم

تعریف بازی و نتایج محاسبات

۴-۱- مقدمه

در فصل حاضر بازی مورد نظر در رساله، تعریف و ارائه می‌شود. برای تعریف بازی باید بازیگران، استراتژی ها و پیامدهای بازیکنان بررسی شوند. بعد از معرفی بازی، با بهره گرفتن از راه حل های ارائه شده در فصل پیش، بازی ائتلافی مورد نظر حل و قدرت چانه‌زنی هر کدام از کشورها مشخص می‌شود.

۴-۲- تعیین بازی

۴-۲-۱- بازیگران

از آن جایی که مسأله اصلی، چانه‌زنی میان کشورهای صادرکننده جهت صادرات از طریق خط لوله نابوکو می‌باشد و همچنین به دلیل اینکه خطوط لوله از ترکیه به سمت اروپا اجرا شده یا در حال اجرا می‌باشد و مشکلی از این بابت وجود ندارد، بدین ترتیب مجموعه بازیگرانی که در شبکه درگیر هستند، N = {.. , ..i , .. } است که در آن N تعداد کل بازیگران می‌باشد. شبکه N= {TU,IR,IQ,TN,AZ } شامل ایران، عراق، ترکمنستان، آذربایجان، ترکیه است. بازیگران ائتلاف‌هایی را تشکیل می‌دهند.

مهمترین کشوری که در این زمینه فعال می‌باشد، کشور ترکیه (TU) می‌باشد و پل ارتباطی کشورهای تولیدکننده با مصرف کننده می‌باشد و بدون این کشور، اجرای خط لوله نابوکو امکان پذیر نمی‌باشد. لذا، درآمدی را که این کشور به عنوان منتقل کننده از این پروژه، کسب می‌کند، به عنوان منفعت این کشور، در نظر می گیریم. در کنار ترکیه، کشورهای تأمین کننده گاز می‌باشند (IR, IQ, TN, AZ) و امکان اینکه هر کدام یا برخی از این کشورها بتوانند به تنهایی وارد پروژه شوند، وجود دارد. در بازی مورد نظر، ایران و ترکمنستان برای تشکیل ائتلاف گازرسانی به کشورهای اروپایی از طریق ترکیه رقابت می‌کنند و هر کدام بتوانند منافع بیشتری را برای کشورهای تقاضاکننده داشته باشند، می‌توانند ائتلاف را تشکیل بدهند.

۴-۲-۲- تعریف توابع مشخصه

در این نوع بازی، برای کمی کردن، نیاز است که توابع مشخصه تعریف شوند تا بتوان منافع بازیگران را به دست آورد. برای کشورهای ایران و ترکمنستان، تابع مشخصه به شکل تابع سود گازرسانی به کشورهای اروپایی مطرح می‌باشد. با توجه به فاصله ای که کشورها برای گازرسانی دارند و فروض کمی محاسبه سود، می توان ارزش حال گازرسانی هر کدام از کشورها را محاسبه نمود و به عنوان منفعت نهایی ائتلاف، در نظر گرفت. همچنین، ارزش منافع هر بازیگر به تنهایی، صفر می‌باشد، زیرا در ائتلاف گازرسانی، باید حداقل یک مصرف کننده و یک منتقل کننده وجود داشته باشد، لذا حداقل تعداد لازم برای تشکیل یک ائتلاف دو بازیگر می‌باشد.

۴-۲-۳- فروض کمی

برای محاسبه سود کلی اجرایی شدن صادرات گاز به اروپا، ارزش حال پروژه فوق محاسبه می‌شود. اطلاعات هزینه، به شرح ذیل استخراج شده است^[۱۳۹].

جدول۴-۱- هزینه های سرمایه‌گذاری برای صادرات گاز به اروپا

عنوان

واحد اندازه گیری

مقدار

ظرفیت خط لوله

میلیارد مترمکعب در سال

۳۰

طراحی بخش پایین دستی (CAPEX)

میلیون دلار

۳۰۰

هزینه هر اینچ خط لوله در خشکی (CAPEX)

هزار دلار

۸۶٫۸

هزینه هر اینچ خط لوله در مناطق فراساحلی (CAPEX)

هزار دلار

۱۰۱٫۹

هزینه عملیاتی سالانه (OPEX)

درصد از هزینه سرمایه ای کل

۸%

Source: Oil and Gas Journal’s Annual Pipeline Economics Special Report 2013

قیمت نیز بر اساس ارزش گاز تحویلی به اروپا محاسبه می‌شود. ‌به این صورت که قیمت گاز تحویلی آلمان در سال‌های اخیر گرفته شده است. بیشتر واردات گاز آلمان از روسیه می‌باشد و خط لوله نابوکو رقیبی برای خط لوله روسیه محسوب می‌شود، لذا می توان حداکثر قیمت دریافتی را بر مبنای قیمت گاز تحویلی آلمان لحاظ کرد. البته، قیمت گاز صادراتی از روسیه به آلمان به دلیل انحصار روسیه بالا است و در صورت اجرا شدن نابوکو این قیمت کاهش خواهد یافت. قیمت گاز تحویلی آلمان در سال ۲۰۱۳، به طور میانگین ۱۰٫۶ دلار در هر میلیون بی تی یو می‌باشد. منتهی باید تغییرات این قیمت را نیز در سال‌های گذشته در نظر گرفت. نکته جالب اینکه قیمت گاز انگلستان NBP که در رقابت تعیین می‌شود، به همین قیمت گرایش ها پیدا ‌کرده‌است که نشان از درستی این قیمت در تعیین ارزش گاز می‌باشد. ‌بنابرین‏، برای پروژه در نظر گرفته شده، قیمت گاز را میانگین قیمت گاز تحویلی آلمان از روسیه برای پنج سال گذشته در نظر گرفت که برابر با ۹٫۵ دلار در هر میلیون بی تی یو یا ۳۶۰ دلار در هر هزار متر مکعب می‌باشد. همچنین هزینه انتقال گاز را نیز معادل هزینه انتقال گاز اعمال شده در کشور اکراین لحاظ می‌کنیم که ۳٫۰۵ دلار به ازای هر میلیون مترمکعب در۱۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۱۳ بوده است^[۱۴۰].

۴-۳- نتایج محاسبات تحقیق

در این قسمت نتایج محاسبات تحقیق^[۱۴۱] در حالت های مختلف ارائه می‌شود.

۴-۳-۱- وضعیت فعلی