۱-۶ روش گردآوری داده ­ها و اطلاعات

در این تحقیق از روش­های کتابخانه ­ای ( کتاب، مقالات و متون اینترنتی) و مصاحبه و پرسشنامه برای گردآوری داده ­ها و اطلاعات مورد نیاز استفاده می­ شود. بدین ترتیب که ابتدا با مطالعه منابع کتابخانه­­ای فصل ادبیات تحقیق کامل می­ شود و طرحی اولیه برای پژوهش حاضر ریخته می­ شود و سپس از طریق مطالعه اسناد و مدارک سازمانی مرکز آمار ایران و نیز انجام مصاحبه های نیمه باز، اطلاعات مورد نیاز برای فرایند طراحی و تحلیل مدل فراهم می ­آید.

۱-۷ زمان و مکان انجام پژوهش:

از نظر زمانی این پژوهش در بهار و تابستان ۱۳۹۰ انجام شده است و از نظر قلمرو مکانی در مرکز آمار ایران به عنوان مورد مطالعه انجام شده است.

۱-۸ مفاهیم و واژگان کلیدی

بودجه ریزی عملیاتی: بودجه ریزی عملیاتی نوعی سیستم برنامه ریزی ، هزینه یابی و ارزیابی است که بر رابطه بودجه هزینه شده و نتایج مورد انتظار تأکید می ورزد . ‌بنابرین‏ تعریف ، درچهارچوب بودجه ریزی عملیاتی بخش­های مختلف اداری بر اساس استانداردهای مشخص تحت عنوان شاخص­ های عملکرد پاسخگو هستند و مدیران در تعیین شیوه نیل به نتایج از اختیار عمل بیشتری برخوردارند(حسن آبادی و ‌نجارصراف،۱۳۸۶).

انگاره نگاری شناختی: عبارت انگاره نگاری شناختی به سه شیوه کوناکون مورد استفاده قرار گرفته است. در حالت اول به صورت عنوان توصیفی رشته ای می‌باشد که به تحقیق پیرامون این مسئله می پردازد که افراد چگونه اطلاعات فضایی ‌در مورد یک محیط را فراگرفته، به خاطر می سپارند و پردازش می‌کنند. در حالت دوم به عنوان یک عبارت توصیفی برای فرایند اندیشیدن درمورد روابط فضایی به کار رفته است. در حالت سوم به عنوان یک اسم توصیفص برای یک رویکرد روش شناسانه در درک شناخت به طورکلی، استفاده شده است که این رویکرد شامل ساخت نقشه هایی از فرایند شناخت می‌باشد(کی چینگ و فریوندسچ، ۲۰۰۰)^[۶]. در تحقیق حاضر تعریف سوم از انگاره نگاری شناختی مدنظر خواهد بود.

نقشه شناخت: هراری(۱۹۷۲) ^[۷]و همکارانش معتقدند یک نقشه شناخت نمایشی از تفکر درباره یک مسئله است که از فرایند انگاره نگاری حاصل می شود. نقشه ها شبکه ای از گره ها و پیکان ها به عنوان خطوط ارتباطی هستند(نوع خاصی از گراف جهت دار) که جهت پیکان رابطه علیت مورد نظر فرد را نشان می‌دهد.

تصمیم ­گیری چندمعیاره: بهینه کردن مسایل با در نظر گرفتن چندین معیار را تصمیم ­گیری چندمعیاره گویند. مدل­های تصمیم ­گیری چندمعیاره به دو دسته کلی مدل­های تصمیم ­گیری چندهدفه و مدل­های تصمیم ­گیری چند شاخصه تقسیم می­شوند( اصغرپور،۱۳۸۵).

تصمیم ­گیری چندشاخصه: تصمیم ­گیری چند شاخصه را ‌می‌توان ارزیابی چندمعیاره نامید. این دسته از روش­ها فضای تصمیم را گسسته تصور ‌می‌کنند. هر چند که برای این مسائل جواب بهینه وجود ندارد اما با وجود گزینه­ های محدود از پیش تعیین شده، هدف مسئله انتخاب گزینه برتر بر مبنای شاخص­ های چندگانه است( اصغرپور،۱۳۸۵).

فصل دوم

ادبیات تحقیق

بخش اول:

پیشینه نظری پژوهش

۲-۱ -۱ مقدمه

هر سازمان انتفاعی و غیر انتفاعی همواره با مسئله تخصیص بودجه رو به رو ‌می‌باشد. از آغاز پیدایش سازمان­ها تا کنون روش­های متعددی مورد توجه مدیران در امر بودجه ­ریزی بوده است. امروزه ناکارآمدی نظام سنتی بودجه ­ریزی بر همگان اثبات گشته و تلاش برای تغییر نظام بودجه ­ریزی کشور از اهم امور تلقی می­گردد(جلال آبادی و همکاران ۱۳۸۴، پورطالعی و آتشک ۱۳۸۹) به طوری که نه تنها در برنامه چهارم توسعه این مهم مورد توجه قرار گرفته بلکه در برنامه پنجم توسعه در بند ۱۹۳ صراحتاً ذکر شده است که وزارتخانه ها و مؤسسات دولتی موظف­اند برنامه اجرایی و عملیاتی خود را در قالب بسته های اجرایی برنامه پنجم تهیه کنند. علاوه بر این در بند ۱۹۵ دولت مکلف شده است که تا پایان سال دوم برنامه زمینه‌های تهیه بودجه به روش عملیاتی را فراهم کند به گونه ­ی که بودجه سال سوم برنامه به روش مذکور تهیه گردد.

۲-۱-۲ بودجه و بودجه ­ریزی

۲-۱-۲-۱ تعریف بودجه

از زمان پیدایش واژه بودجه ، تعاریف متعددی از آن ارائه گردیده است که با توجه به نوع برداشت و نگاه افراد به موضوع بودجه متفاوت می‌باشد . در ابتدای امر، بودجه صرفاً به معنای بودجه نویسی مطرح بود . به همین دلیل تعاریفی که از آن صورت گرفته، معنای بودجه نویسی را در اذهان تداعی می کند( یوسفی نژاد، ۱۳۸۶).

مفهوم و تعریف بودجه را از دیدگاه علمی و دیدگاه قانونی ‌می‌توان مورد بررسی قرار داد.

دیدگاه عرفی و علمی عموماً مشتمل بر تعاریفی است که از سوی صاحب­نظران و اندیشمندان اقتصادی ارائه گردیده است. برخی از این تعاریف عبارتند از:

– بودجه عبارت است از نگاه داشتن حساب دخل و خرج دولت و ایجاد توازن میان درآمدها و هز ینه­ها تا در اثر آن کسری بودجه پیش نیاید(بابائی، ۱۳۸۱).

– بودجه یک سند مالی است مربوط به درآمدها و هزینه­ های دولت(فرزیب، ۱۳۸۱).

– بودجه یک طرح نظام­دار برای بسیج امکانات و حداکثر استفاده از منابع انسانی، مادی و سایر منابع است(ابراهیمی نژاد، ۱۳۸۳).

– بودجه سندی است که دخل و خرج دولت ، برای یکسال شمسی در آن پیش‌بینی می‌گردد(صالحی ، ۱۳۷۴).

از نظر قانونی نیز در ماده یک قانون محاسبات عمومی کشور مصوب یکم شهریور ماه سال ۱۳۶۶ کشور بودجه به صورت زیر تعریف شده است:

بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه می­گردد و حاوی پیش ­بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار و بر ورد هزینه­ ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاست­ها و هدف­های قانونی می­ شود بوده و از سه قسمت به شرح زیر تشکیل می­ شود:

۱- بودجه عمومی دولت که شامل اجزای زیر است:

الف: پیش ­بینی دریافت­ها و منابع تامین اعتبار که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در سال مالی قانون، بودجه به وسیله دستگاه­ها از طریق حساب­های خزانه­داری کل اخذ می­گردد.

ب: پیش‌بینی پرداخت­هایی که می ­تواند از محل درآمدهای عمومی یا اختصاصی برای اعتبارات جاری و عمرانی و اختصاصی دستگاه­های اجرائی در سال مالی مربوط انجام دهد.

۲- بودجه شرکت‌های دولتی و بانک­ها شامل پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار

۳- بودجه موسساتی که تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه کل کشور منظور می شود(ماده یک قانون محاسبات عمومی کشور).

۲-۱-۲- ۲ تعریف بودجه ­ریزی