همچنین در حوزه آبریز خلیج فارس و دریای عمان بخش قابل ملاحظه‌ای از تالاب‌ها طی جنگ تحمیلی و عوارض ناشی از آن آسیب دیده و البته جنگ خلیج فارس نیز بر آن بی‌تاثیر نبوده است. در حوزه آبریز هامون نیز علاوه بر جنگ طولانی مدت داخلی در کشور افغانستان که موجب بروز آثار سوء در تالاب‌های آن حوزه شده است، اعمال مدیریت نامناسب منطقه‌ای از جمله تغییر مسیر، ایجاد تأسیسات جدید و وارد کردن گونه‌های غیر بومی، صدمات و خسارات قابل ملاحظه‌ای را به دنبال داشته است. نابودی تالاب کمجان و تبدیل اراضی آن به زمین‌های کشاورزی، پس از مدتی موجب غیرقابل استفاده شدن اراضی کشاورزی مذکور شده است.

جدول۱: فهرست تالاب های مهم ایران که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده اند

ردیف
عنوان تالاب
سال ثبت
استان
مساحت (هکتار)

۱

آلاگل، اولماگل و آجی گل

۱۳۵۴

گلستان

۱۴۰۰

۲

امیر کلایه

۱۳۵۴

گیلان

۱۲۳۰

۳

انزلی MR

۱۳۵۴

گیلان

۱۵۰۰۰

۴

بندر کیاشهر و سفیدرود

۱۳۵۴

گیلان

۵۰۰

۵

دلتای رود گز و رود حرا

۱۳۵۴

هرمزگان

۱۵۰۰۰

۶

دلتای رود شور، شیرین و میناب

۱۳۵۴

هرمزگان

۴۵۰۰۰

۷

گاوخونی

۱۳۵۴

اصفهان

۴۳۰۰۰

۸

دهانه جنوبی هامون پوزک MR

۱۳۵۴

سیستان و بلوچستان

۱۰۰۰۰

۹

هامون صابری و هیرمند MR

۱۳۵۴

سیستان و بلوچستان

۵۰۰۰۰

۱۰

خوران

۱۳۵۴

هرمزگان

۱۰۰۰۰۰

۱۱

قوری گل

۱۳۵۴

آذربایجان شرقی

۱۲۰

۱۲

کپی

۱۳۵۴

آذربایجان غربی

۱۲۰۰

۱۳

ارومیه

۱۳۵۴

آذربایجان غربی

۴۸۳۰۰۰

۱۴

ارژن و پریشان

۱۳۵۴

فارس

۶۲۰۰

۱۵

میانکاله، لپوی زاغمرز و خلیج گرگان

۱۳۵۴

مازندران

۱۰۰۰۰۰

۱۶

نیریز و کمجان (بختگان) MR

۱۳۵۴

فارس

۱۰۸۰۰۰

۱۷

شادگان MR

۱۳۵۴

خوزستان

۴۰۰۰۰۰

۱۸

شورگل، یادگارلو و دورگه سنگی MR

۱۳۵۴

آذربایجان غربی

۲۵۰۰

۱۹

هورباهوگواتر

۱۳۷۸

سیستان و بلوچستان

۱۰۰۰۰

۲۰

شیدور

۱۳۷۸

سیستان و بلوچستان

۱۰۰۰۰

۲۱

گمیشان

۱۳۸۰

گلستان

۱۷۷۰۰

۲۲

فریدونکنار و ازباران

۱۳۸۲

مازندران

۵۴۲۷

۲۳

چغاخور

۱۳۸۹

چهارمحال ‌و بختیاری

۱۵۰۰

۲۴

کانی برازان

۱۳۸۹

آذربایجان غربی

۶۰۰

همچنین تهدید جدی در تالاب گاوخونی (بدون اقدامات و ملاحظات مدیریت آبریز زاینده رود) از فاجعه‌های زیست‌محیطی در حال تکوین در این حوزه ها به شمار می‌آید. به علاوه در حوزه آبریز دریاچه ارومیه احداث سد بر روی رودخانه‌ها و احداث بزرگراه‌ در داخل دریاچه ارومیه و عوارض ناشی از آن، تأسیسات آبزی‌پروری و زهکشی بخش‌هایی از آن از عوامل تهدید کننده جدی نابودی تالاب‌های این حوزه است. موارد گفته شده تنها گوشه‌ای از روند تخریب و نابودی تالاب‌ها در ایران می‌باشد. یکی از اولین اقدامات مؤثر هماهنگ جهانی در حمایت از تالاب‌ها، کنوانسیون رامسر بود که با انگیزه آشنایی بشر و با ویژگی‌های منحصر به فرد تالاب‌ها و مشارکت جهانی در حفاظت از تالاب‌ها شکل گرفت. این کنوانسیون در طی سال‌های فعالیت خود توانست ضمن جلب افکار عمومی جهان، زمینه را جهت مطالعات و حفاظت بیشتر تالاب‌ها در سطح بین‌المللی فراهم کند. کنوانسیون رامسر به طور جداگانه در مبحث کنوانسیون های زیست محیطی به طور تفصیلی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. جدول ۱، فهرست تالاب های مهم جهانی ایران که در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده اند را نشان می‌دهد. در این جدول علامت MR اشاره به فهرستی است که به “مونترورکورد” معروف است و فهرست تالابهایی است که پس از ثبت در کنوانسیون رامسر، بنا به دلایل مختلف دچار تغییرات اکولوژیکی و تخریب شده اند. متأسفانه در حال حاضر ۶ رامسر سایت کشور، یعنی تالاب های شادگان در خوزستان، هامون های سیستان (۲رامسر سایت)، تالاب های یادگارلو، شورگل و دورگه سنگی (مجموعاً یک رامسر سایت) در آذربایجان غربی، تالاب بختگان در فارس و تالاب انزلی در گیلان در این فهرست قرار دارند [۹].

۱-۱-۴-۲- دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه به عنوان «دومین دریاچه شور جهان»، «بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا»، «بیستمین دریاچه بزرگ جهان»، «بزرگترین دریاچه داخلی ایران» و «بزرگترین آبگیر دائمی آسیای غربی» با مساحت بیش از ۴۸۳۰۰۰ هکتار، در سال ۱۳۴۶ به عنوان منطقه حفاظت شده انتخاب و در سال ۱۳۴۹ به پارک ملی تبدیل شد و بعدها به عنوان یکی از نادرترین ذخیره گاه بیوسفری ایران و جهان در نظر گرفته شد. یونسکو در سال ۱۳۵۴ در برنامه جهانی انسان و زیست کره، ۹ نقطه را برای حفاظت انتخاب نمود که یکی از آن ها دریاچه ارومیه می‌باشد. دریاچه ارومیه از سوی شورای حفاظت از پرندگان به عنوان یکی از زیستگاه های مهم برای پرندگان تشخیص داده شده است. این دریاچه که یکی از مهمترین و با ارزش ترین تالاب های ایران است، در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر در گروه دریاچه های «لاکوسترین» به ثبت رسید [۹]. دریاچه ارومیه به دلیل وسعت زیاد، شرایط خاص اکولوژیکی آن (که در اثر شوری بیش از حد آب به وجود آمده است) و تالاب های اقماری (آب شیرین) ارزشمند اطراف آن از مهمترین و با ارزش ترین اکوسیستم های ایران است. این تالاب بنا به گزارش برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه به لحاظ موارد زیر واجد ارزش می‌باشد: