گاه موانعی در احقاق این حق وجود دارد. این موانع در اثر ناتوانی جسمانی و روانی، نادانی، ترس، بعد مسافت، پیچیدگی روند دادرسی و تخصصی بودن موضوعات، تعدد مراجع و کارشناسان رسمی و غیررسمی، هزینه های بسیار اعم از هزینه دادرسی یا دسترسی به وکیل یا پزشک خبره و غیره به وجود می آورد. بنابرین در کنار راهکارهای دسترسی به عدالت برای بزه دیدگان باید موانع رجوع بزه دیده به سازوکارهای عدالت کیفری برطرف شود. در همین راستا، دسترسی قربانی به وکیل باید تسهیل گردد و هزینه های فرایند دادرسی و اداری اعم از هزینه های استفاده از کارشناس، پرداخت تضمینی خسارت احتمالی، ودیعه، هزنیه های کپی، قبوض مختلف و دیگر هزینه های جبران نشدنی کاهش یابد یا از طریق نهادهای حمایت گر پرداخت شود.
بر مبنای همین رویکرد به بزه دیدگی، طرح و ثبت شکایت بزه دیده ویژگیهایی دارد؛ هر شکایتی باید توسط پلیس قضایی ثبت و به مقامات تعقیب ارسال شود. انجام شکایت باید به ساده ترین شکل ممکن و بدون ترتیبات رسمی باشد. یک نامه سفارشی یا حتی ارسال دورنگار، بدون توجه به اینکه جرم کجا واقع و یا بزه دیده کجا دیده شده است، کافی است. برای آنکه وقوع هر جرمی به اطلاع دادگستری برسد، لازم است که بزه دیدگان در اقامه شکایت خود مورد حمایت قرار گرفته، با احترام مورد پذیرش واقع شده و از طریق مراکز پلیس نسبت به حقوق خود اطلاع پیدا کنند.
۲-۴-۲-۳-حق آگاهی یافتن
آزادی آگاهی یافتن و آزادی اطلاعات یکی از ضروری ترین نیازهای بشر در قرن حاضر میباشد. به ویژه با پیشرفت علوم و تکنولوژی اطلاعات این نیاز بیش از پیش احساس می شود. بدیهی است که از ذهن خالی سوال بر نمی خیزد تا پاسخی بدان داده شود، مگرآنکه مردم در نتیجه آزادی اطلاعات، از کم و کیف امور آگاه شوند. در این صورت ممکن است دهها پرسش یا نکته مبهم برای آن ها مطرح شود. حکومت پاسخگو، حکومتی است که این پرسشها و نکته های مبهم را با گوش باز می شنود و به آن ها پاسخ معقول میدهد. بنابرین حق بر دانستن به نحو لاینفکی با پاسخگویی،پیوند خورده است.[۲۲] در یک جامعه توسعه محور باید فرصت هایی برای مشارکت مردم در تصمیم گیری هایی که بر کار و زندگی مردم اثر می گذارد و همچنین فرصتهایی برای دستیابی مردم به قدرت، ایجاد شود تا از این طریق افرادی که در رأس قدرت هستند در مقابل مردم پاسخگو باشند. به راستی چگونه می توان از مردمی که هیچ آگاهی و اطلاعی از عملکرد و مدیریت دولت و حکمرانان خود ندارند، انتظار مشارکت،بررسی و اظهار نظر، نقد و درخواست پاسخ از نحوه حکمرانی را داشت.[۲۳]
حق برخورداری از اطلاعات به منظور پاسخگو ساختن حکومت در فلسفه های انقلابی عصر روشنگری پدیدار شد. نخستین قانون آزادی اطلاعات انقلابیون اروپا نیز به پاسخگو ساختن مقامات حکومتی با اجازه دسترسی دادن به شهروندان را پذیرفته است. «اعلامیه حقوق بشر و شهروند فرانسه»[۲۴]خواستار آن شد که اطلاعات درباره بودجه، به طور رایگان در اختیار عموم مردم گذاشته شود. «همه شهروندان حق دارند،شخصا یا از طریق نمایندگان خود،در مورد ضرورت مشارکت عمومی تصمیم بگیرند و این تصمیم را آزادانه ارائه دهند.»[۲۵]
امروزه دولتها حق ندارند از امکاناتی که در اختیار دارند در راستای کتمان حقایق یا وارونه جلوه دادن آن به مردم سواستفاده کنند. حق اولیه افراد جامعه است که از وقایع داخلی و خارجی مطلع شوند، از این رو دولتها مکلف اند زمینههای تحصیل این آگاهی را برای افراد ملت فراهم کنند. اصولا شناسایی این حق در جامعه و فراهم آوردن زمینههای بروز و ظهور آن منجر به رشد افکار عمومی، ارتقاء فرهنگی و پرورش و پختگی نظرات می شود.
«حق دسترسی به اطلاعات»[۲۶] نتیجه و محصول آزادی اطلاعات و به تعبیری، آزادی اطلاعات چارچوب بندی شده است. حق دسترسی به اطلاعات یعنی اینکه هر یک از اعضای جامعه بتواند تقاضای دسترسی به اطلاعاتی را داشته باشد که در یکی از مؤسسات نگهداری می شود و آن مؤسسه، جز در موارد استثنایی و احصاء شده و مشخص، اطلاعات درخواستی را در اختیار متقاضی قرار دهد.[۲۷]
نمود عینی رعایت احترام به بزه دیده باید در ارائه خدمات حمایتی سهل الوصول متجلی شود. آگاه کردن بزه دیده از تحولات پرونده بدون اینکه لزومی به مراجعه حضوری او باشد، یا رسیدگی خارج از نوبت برای بزه دیدگان خاص، میتواند موجب تمایل هر چه بیشتر آنان به کمک و همراهی در فرایند تحقیق و دیگر مراحل دادرسی شود.
همراه شدن با بزه دیده همچنین شامل حق مطلع شدن وی نسبت به شکل و ماهیت دعاوی اعم از کیفری، مدنی و اداری یا انضباطی می شود. ارائه اطلاعات با حقوق بزه دیده از آن جهت در ارتباط است که ارائه دقیق آن میتواند بزه دیده را در رسیدن به خواسته هایش یاری رساند و در تعیین نوع جرم و مجازات بزهکار موثرتر و حتی در جبران خسارت اثرگذار باشد. بزه دیده حق دارد به صورت کاملاً واضح و شفاف در مورد روند رسیدگی، شانس موفقیت، فراز و نشیب کارشناسی ها، شکل و استراتژی دفاع بزهکار، مکان ها و زمان ها و ساعات مختلف دادرسی، مدت متوسط فرایند دادرسی، واخواهی و اعتراض بزهکار نسبت به تصمیم های قضایی خصوصاًً وقتی که این تصمیمات مناسب حال وی نیست مانند قرار موقوفی تعقیب، رأی برائت، قرار تعلیق صدرو حکم، تعلیق اجرای مجازات، نیمه آزادی و آزادی مشروط اطلاع حاصل نماید.
۲-۴-۲-۴-حق مورد حمایت واقع شدن
بلافاصله پس از بزه دیدگی فرد، لزوم تضمین سلامت و امنیت بزه دیده، ایجاب میکند تا ضمن ارائه خدمات درمانی و مشاوره ای، از بزه دیده در برابر بزهکار حمایت شود. نباید به این قناعت کرد که تنها شکایت بزه دیده پذیرفته شود و سپس او را باتمام مشکلات و تهدیدات رها کرد. تهدید و ارعاب به هر طریقی از طرف محکوم یا اطرافیانش علیه بزه دیده یا بستگان وی میتواند بزه دیده را از توسل به نظام عدالت کیفری برای احقاق حقوق خود باز دارد، این امر هنگامی که بزه دیده و مجرم در ارتباط نزدیکی با هم قرار دارند، خطرناک است؛ مانند آنکه دو طرف اعضای یک خانواده اند یا در یک محل کار میکنند. البته برای حمایت از بزه دیدگان آسیب پذیر تمهیدات ویژه ای باید در نظر گرفته شود. برای نمونه، در پرونده های خشونت خانگی در اتریش، پلیس میتواند تصمیمی مبنی بر الزام مظنون به دور ماندن از خانه به مدت دو هفته اتخاذ نماید.
|
[دوشنبه 1401-09-28] [ 11:00:00 ب.ظ ]
|
