با مرور تحقیقات ذکر شده و بررسی نتایج این تحقیقات می توان مطالب را اینگونه جمع بندی کرد که:

در رابطه با سبک زندگی اسلامی در حوزه ی روانشناسی به دلیل جدید بودن این متغیر، تحقیقات اندکی صورت گرفته است. با توجه به اینکه ما در یک جامعه ی اسلامی زندگی می‌کنیم و دین اسلام و احکام و قواعد آن نقش بسیار تعیین کننده ای در زندگی افراد جامعه، بهبود زندگی و کاهش ناراحتی ها و بیماری های روانی دارد، پرداختن ‌به این موضوع اهمیت بسیار دارد. در اندک پژوهش های صورت گرفته تاثیر سبک زندگی اسلامی در افزایش رضایت از زندگی، سلامت اجتماعی و موفقیت تحصیلی تأیید شده است.

بیشتر پژوهش های صورت گرفته در حیطه ی اضطراب وجودی به دو حوزه ی اضطراب مرگ و پوچی و بی معنایی تعلق دارد که در اکثر آن ها به تاثیر دین و معنویت بر این دو متغیر پرداخته شده است. نتایج این پژوهش ها حاکی از رابطه ی معکوس اضطراب مرگ و بی معنایی با معنویت و دینداری است.

در حوزه ی ویژگی های شخصیتی تحقیقات و پژوهش های گسترده و در زمینه‌های مختلفی صورت گرفته اما هیچ پژوهشی به طور مستقیم به بررسی ارتباط بین سبک زندگی اسلامی و ویژگی های شخصیتی پرداخته نشده است . مطالعاتی به بررسی رابطه ی ویژگی های شخصیتی و سبک زندگی و یا ویژگی های شخصیتی و جهت گیری مذهبی و دینداری و یا هوش معنوی پرداخته‌اند. نتایج این پژوهش ها حاکی از وجود رابطه ی مستقیم بین تمام مؤلفه‌ های ویژگی های شخصیتی به جز روان رنجوری با هوش معنوی و جهت گیری مذهبی درونی است.

سبک زندگی فعلی مردم در برخی از موارد آنقدر نابهنجار شده که مشکلات عدیده ای را برای سایر مردم ایجاد ‌کرده‌است و راه برون رفت از این مشکلات عدیده توجه همگانی به سبک زندگی و ترسیم یک مدل مطلوب اسلامی-ایرانی است. همچنین اضطراب وجودی یک مسئله شایع و صعب العلاج می‌باشد که تا کنون پژوهش های اندکی ‌در مورد آن صورت گرفته است. با توجه به اینکه جوانان بیش از نسل سالخورده از خلا وجودی رنج می‌برند(فرانکل، ترجمه تبریزی،۱۳۸۳) و کشورما، کشوری با جمعیت جوان می‌باشد و همچنین با توجه به نقشی که سبک زندگی به ویژه سبک زندگی اسلامی و مذهب و معنویت در مهار این نوع اضطراب دارد، پرداختن ‌به این موضوع حائز اهمیت می‌باشد.

فصل سوم

روش پژوهش، ابزار و مواد

۳-۱- مقدمه

در این فصل به بررسی چگونگی روش پژوهش، جامعه آماری، روش نمونه گیری، روش جمع‌ آوری اطلاعات و ابزار پژوهش و روش اجرا خواهیم پرداخت.

۳-۲- روش پژوهش

با درنظر گرفتن هدف پژوهش که تعیین رابطه بین سبک زندگی اسلامی با اضطراب وجودی و ویژگی های شخصیتی می‌باشد، از روش تحقیق توصیفی و طرح پژوهش همبستگی استفاده شده است.

۳-۲-۱ جامعه ی آماری

جامعه ی مورد نظر در این پژوهش عبارت است از کلیه ی دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه الزهرا(س) در سال ۱۳۹۴٫

۳-۲-۲- روش نمونه گیری

نمونه ی مورد نظر این پژوهش بر اساس روش نمونه گیری تصادفی ساده صورت گرفت و تعداد نمونه بر اساس جمعیت کل دانشجویان دانشگاه الزهرا(س) در سال تحصیلی ۱۳۹۴ که ۸۶۲۰ نفر هستند و با بهره گرفتن از فرمول کوکران، ۳۶۷ نفر در نظر گرفته شده است.

۳-۲-۳- روش جمع‌ آوری اطلاعات

۳-۲-۳-۱- فرم مشخصات فردی

این فرم توسط محقق طراحی شده و در ابتدای پرسشنامه سبک زندگی اسلامی آورده شده و اطلاعات مربوط به وضعیت تاهل، سن و رشته ی تحصیلی شرکت کننده ها را جمع‌ آوری می‌کند.

۳-۲-۳-۲- پرسشنامه سبک زندگی اسلامی

پرسشنامه سبک زندگی اسلامی^[۸۹]، که توسط کاویانی (۱۳۸۸) ساخته شده است، دارای دو فرم کوتاه (۷۵ سوالی) و فرم بلند(۱۳۵ سوالی) می‌باشد که در این پژوهش، از فرم کوتاه آن ، با پایایی(آلفای کرونباخ) ۷۸۶/۰ استفاده شده است.

این پرسشنامه دارای ۱۰ مؤلفه‌ دارد که سوال های آن ها درهم آمیخته و با عناوین از هم تفکیک نشده اند این آزمون تمام وظایف زندگی را پوشش می‌دهد ومولفه های آن عبارتند از: شاخص اجتماعی، شاخص عبادی، شاخص باورها، شاخص اخلاق، شاخص مالی، شاخص خانواده، شاخص سلامت، شاخص تفکر و علم، شاخص دفاعی-امنیتی و شاخص زمانشناسی(کاویانی،۱۳۹۰).

نتایج تحلیل عوامل نیز روایی و ساختار عاملی مناسبی را برای آن نشان داده است.روایی همزمان آن با آزمون جهت گیری مذهبی و نیز از طریق ضریب همبستگی پیرسون، ۶۴/۰ به دست آمده است(همان).

پاسخگویان ‌به این پرسشنامه ۷۵ آیتمی باید با توجه به وضعیت فعلی زندگی خود، به هر کدام از سوالات، در یک طیف ۴ درجه ای،” از خیلی کم تا خیلی زیاد” پاسخ دهند. هر آیتم با توجه اهمیتش، ضریبی بین ۱ تا ۴ می‌گیرد. نمره کل آزمودنی حداقل ۱۴۱ و حداکثر ۵۷۰ خواهد بود(همان).

سوالات مربوط به هر شاخص

1. 1. اجتماعی: ۷-۱۶-۱۸-۲۸-۲۹-۳۲-۴۳-۵۵-۵۶-۵۷-۶۰(۱۱ سوال)

1. 1. باورها: ۲-۵-۳۱-۶۷-۷۲-۷۵(۶ سوال)

1. 1. عبادی: ۳-۱۵-۲۰-۲۲-۲۵-۶۹(۶ سوال)

1. 1. اخلاق: ۸-۱۰-۱۱-۱۳-۲۴-۴۷-۴۸-۴۹-۵۰-۵۱-۷۰(۱۱ سوال)

1. 1. مالی: ۶-۱۲-۱۴-۱۷-۲۳-۳۰-۳۴-۳۶-۵۲-۵۴-۶۱-۶۲(۱۲ سوال)

1. 1. خانواده: ۱-۴-۱۹-۳۵-۳۸-۴۲-۴۵-۷۴(۸ سوال)

1. 1. سلامت: ۹-۴۱-۵۹-۶۳-۶۴-۶۶-۶۸(۷ سوال)

1. 1. تفکر و علم:۲۱-۲۷-۴۰-۴۴-۵۳(۵ سوال)

1. 1. امنیتی-دفاعی: ۲۶-۳۳-۳۷-۷۳(۴ سوال)

1. زمان شناسی: ۳۹-۴۶-۵۸-۶۵-۷۱(۵ سوال)

سوالاتی که نمره معکوس می گیرند

(۱-۳-۴-۵-۶-۷)، (۲۸-۱۹-۳۰-۳۱-۳۲-۳۳-۳۴-۳۵-۳۶-۳۷)، (۴۷-۴۸-۴۹-۵۰-۵۱)، (۵۶-۵۸-۵۹)، (۶۲-۶۳-۶۴-۶۵-۶۶-۶۷-۶۸-۶۹-۷۰-۷۱-۷۲-۷۴-۷۵)

ضرایب سوالات

جدول ۳-۱- ضرایب سوالات پرسشنامه سبک زندگی اسلامی

ضریب ۱

۳-۷-۱۵-۲۰-۲۱-۲۵-۲۶-۳۹-۴۱-۴۴-۴۶-۵۳-۵۴-۵۵-۵۶-۵۷-۵۸-۵۹-۶۰-۶۱-۶۳-۶۴-۶۶-۷۱-۷۲-۷۵

ضریب ۲

۱-۴-۶-۸-۹-۱۰-۱۱-۱۳-۱۶-۱۸-۱۹-۲۲-۲۳-۲۸-۲۹-۳۰-۳۱-۳۲-۳۳-۳۴-۳۶-۳۷-۴۲-۴۳-۴۸-۴۹-۵۱-۵۲-۶۲-۶۷-۶۸-۶۹-۷۳

ضریب ۳

۵-۱۲-۱۴-۱۷-۲۴-۲۷-۳۵-۳۸-۴۰-۴۵-۴۷-۵۰-۶۵-۷۰-۷۴

ضریب ۴

۲

۳-۲-۳-۳- پرسشنامه اضطراب وجودی

این مقیاس ۳۲ ماده ای توسط گود و گود(۱۹۷۴) ساخته شده و گنجی(۱۳۸۸) آن را به فارسی ترجمه نمود.هالت^[۹۰](۱۹۹۴) روایی این پرسشنامه را با همبسته کردن با آزمون های هدفمندی در زندگی، پیگیری اهداف معرفتی و افسردگی محاسبه کرد. همبستگی نمره مقیاس اضطراب وجودی با ترکیب سه نمره سه پرسشنامه پیش گفته ۶۶/۰ بود.یعنی روایی محتوایی خوبی را برای آزمون گزارش کرد. علیزاده میانجی و جان بزرگی در سال ۱۳۸۹ به روش آلفای کرونباخ این آزمون را اعتبار یابی کردند که ضریب آلفای خوبی برابر با ۸۸۸/۰=α به دست آمد.همچنین همسانی درونی این پرسشنامه را به روش دو نیمه سازی به دست آوردند که عبارت است از : بخش اول ۷۲۱/۰ و بخش دوم ۸۲۶/۰٫

جدول ۳-۲- روایی و اعتبار پرسشنامه اضطراب وجودی

۷۲۱/۰

بخش اول

آلفای کرونباخ

۸۲۶/۰

بخش دوم

۷۸۰/۰

همبستگی بین دو فرم

۸۷۶/۰

ضریب اسپیرمن-براون

۸۶۸/۰

ضریب دونیمه سازی گاتمن

مزایا و مشکلات درمان نگهدارنده با متادون:

درمان نگهدارنده با متادون فواید زیر را به همراه دارد:

• مصرف مواد غیرقانونی را کاهش می‌دهد.

• زندگی بیمار را ثبات می بخشد.

• زندگی سازنده را ممکن می‌سازد.

• مصرف خودسرانه داروها را کاهش می‌دهد.

• از ارتکاب اعمال غیرقانونی می کاهد.

• رفتارهای پرخطر به خصوص تزریق مشترک که همراه با خطر انتقال بیماری های پاتوژن خونی همانند ایدز و هپاتیت است را کاهش می‌دهد.

• بیماری و مرگ و میر ناشی از مواد را کاهش می‌دهد. (الکادر^[۴۲] و همکاران، ۲۰۰۹).

• چرخه نشئگی و خماری را در بیمار از بین می‌برد و بیمار از ثبات بیشتری برخوردار خواهد‌شد.

‌بنابرین‏ درمان نگهدارنده با متادون هم برای فرد و هم جامعه ثمربخش است. درمان نگهدارنده با متادون هرچند خود نوعی وابستگی ‌به این دارو است اما مساوی با اعتیاد تلقی نمی گردد. زیرا فرد به سبب مصرف منظم این دارو از دور باطل “مصرف- نشئگی – خماری – جستجوی نوبت بعدی مواد- مصرف” رها می شود. مصرف وسواس گونه مواد که در کنار آن به ندرت جایی برای پرداختن به کارهای دیگر باقی می ماند به واقع اساس رفتار اعتیادی است. این رهایی برگشت مجدد فرد به جامعه و معطوف ساختن توان فرد به سایر زمینه ها را امکان پذیر می آند. با وجود موفقیت اثبات شده این شیوه درمانی در بسیاری ازکشورهای جهان، در صورت تجویز سهل انگارانه و غیرمسئولانه ممکن است مخاطراتی جدی ایجاد گردد.متادون دارویی بالقوه سمی با شاخص درمانی پایین است، یعنی مقدار داروی مورد نیاز برای درمان به مقدار سمی این دارو بسیار نزدیک است.خصوصاًً مصرف توأم آن با مواد و داروهای دیگر خطرات بالقوه زیادی دارد لذا تجویز و ارائه آن باید با دقت و احتیاط بسیار انجام شود(کالالی^[۴۳] و همکاران، ۲۰۰۱).

جایگاه درمان نگهدارنده با متادون در کاهش آسیب^[۴۴]:

در الگوی بهداشتی درمانی کاهش آسیب، هدف اصلی کاهش خطرات ناشی از مصرف است و نه پرهیز از مصرف. آنچه چنین الگویی را موجه می‌سازد این واقعیت است که گروه قابل توجهی از مصرف کنندگان مواد علی رغم ورود به سیستم درمانی به مصرف مواد غیرقانونی خویش ادامه خواهند داد. برای پیشگیری از بروز عواقب منفی در این افراد انجام اقدام های کاهش آسیب کمک کننده است. این اقدام ها شامل آموزش روش های کم خطرتر مقاربت و تزریق و نیز توزیع کاندوم وسایل استریل تزریق می‌باشد. درمان نگهدارنده با متادون یکی از اقدام های پر اهمیت و کلیدی است که در راستای اهداف کاهش آسیب انجام می‌شود. این درمان امکان عدم استفاده از مواد غیرقانونی را برای بیمار نیاز به تزریق را منتفی می‌سازد. در عین حال مصرف منظم و درازمدت متادون خود از عود مجدد مصرف غیرقانونی پیشگیری می‌کند. به دنبال این درمان دارویی عموماً وضعیت روانی و جسمانی بیمار بهبود می‌یابد. پس اهداف درمان با متادون عبارتند از: بازگرداندن بیمار به یک زندگی عادی، یاری به جذب مجدد وی در جامعه و نگاه داشتن بیمار در درمان تا زمانی که وی از آن سود ببرد (اسپیکا^[۴۵] و همکاران، ۲۰۰۲).

معیارهای ورود به درمان نگهدارنده با متادون

با توجه به محدودیت تولید و عرضه متادون در کشور از یک سو و نقش کلیدی درمان نگهدارنده در برنامه های کاهش آسیب تنها بیمارانی وارد درمان نگهدارنده با از سوی دیگر، فعلا متادون می شوندکه واجد شرایط زیر باشند:

۱- مصرف مواد افیونی

٣- سن بالای ١٨ سال

۳- موافقت کتبی با درمان نگهدارنده با متادون

۴-‌ترک‌های متعدد داشته باشد

تبصره – با تأیید روانپزشک، تا حداکثر ٢٠ درصد از بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون که دارای یکی از شرایط زیر باشند را میتوان از میان مصرف کنندگان غیرتزریقی مواد افیونی به خصوص مصر ف کنندگان هروئین انتخاب نمود: بیماری مزمن روانی مطابق متون معتبر (حداقل ٣ بار عود پس از درمان در مراکز معتبر) مستندات درمان‌های قبلی باید پیوست پرونده فعلی بیمار شود (در بیماری که حداقل ٣٠ سال سن یا حداقل ١٠ سال سابقه مصرف مواد داشته باشد).

حسینی و همکاران (۲۰۱۰) با توجه به آمار به دست آمده از پژوهش خود که میزان ماندگاری بر درمان با متادون را که تا یک سال ۲/۶۸% و بالای یک سال ۳/۵۸% می‌باشد و مقایسه آن با مطالعات دیگر که تقریباً همین میزان را گزارش شده است نتیجه گرفتند که این روش درمانی می‌تواند روش مؤثر در کنترل وابستگی به مواد باشد.

۲-۷- فارماکولوژی بالینی و سم شناسی متادون:

برای استفاده مؤثر و مطمئن، آشنایی با سه ویژگی فارماکولوژیک متادون بسیار مهم است. اول آنکه پس از مصرف، سطح خونی متادون به آهستگی و در ظرف چهارساعت به قله می‌رسد، دوم آنکه نیمه عمر آن طولانی و حدود ٢۵ ساعت است و دست آخر و از همه مهمترآنکه شاخص درمانی متادون اندک است یعنی فاصله بین سطوح درمانی و سمی دارو در خون آم است. دوز یکسان متادون می‌تواند در افراد مختلف اثرات متفاوتی داشته باشد. این دارو دارای مدت اثر طولانی بوده و مسکن و مخدر است. اثر درمانی متادون از اتصال آن به گیرنده های اوپیوئیدی ناشی می شود. اثر عبور اولیه این دارو در کبد بسیار بالا است. متادون برای حمل در خون و در بافتها به آلبومین و سایر پروتئینها در ریه، کلیه، کبد و طحال متصل می شود و به تدریج تعادلی آهسته میان این بافت ها و خون در روزهای اولیه پس از درمان شکل می‌گیرد و پس از چند بار مصرف منجر به تجمع می شود. برای استفاده مطمئن از متادون لازم است بیمارانی که دچار مشکل سوء مصرف مواد هستند فارماکولوژی آن را درک کنند.استفاده همزمان از سایر مواد و داروهای تضعیف کننده دستگاه مرکزی عصبی به همراه متادون با خطر جدی مسمومیت همراه است (فاگیانو^[۴۶] و همکاران، ۲۰۰۳). بیشترین خطر مسمومیت در روزهای آغازین درمان یعنی زمانی است که تعادل میان سطح متادون در بافتها و خون ایجاد می شود و این تعادل با مصرف مرتب دارو توسط بیمار برقرار می‌گردد (دایر، ۱۹۹۷).

۲-۸- راهبرد های مقابله^[۴۷] و اعتیاد

سیکوئیرا^[۴۸] و همکاران (۲۰۰۰) با مقایسه سبک‌های مقابله با استرس معتادین و افراد سالم در یک جمعیت ۹۵۴ نفری از نوجوانان ۱۲ تا ۲۱ ساله ‌به این نتیجه رسیدند که افراد وابسته به مواد مخدر از روش های منفی مقابله با استرس بیشتر استفاده می‌کنند.

آزمون درک خطر ترافیکی

برای سنجش مهارت درک خطر ترافیکی در رانندگان ایرانی به یک آزمون درک خطر ترافیکی بومی نیاز بود. از میان شیوه ­های اندازه_­گیری درک خطر تهیه فیلم­های کوتاه ویدئویی به دلایل زیر مناسب­تر به نظر رسید. اول ازاین‌جهت که سنجش درک خطر در محیط واقعی، خطرناک خواهد بود و همچنین هزینه­ های گزافی را در بر خواهد داشت. امکان اندازه ­گیری سرعت پاسخ نیز وجود ندارد. دوم، ‌به این دلیل که سنجش درک خطر به وسیله فیلم کوتاه ویدئویی نسبت به تصاویر و توصیف کلامی واقعی­تر است. برای سنجش مهارت درک خطر ترافیکی در رانندگان ایرانی به یک آزمون درک خطر ترافیکی مبتنی بر رایانه نیاز بود که از فیلم­های کوتاه ویدئویی مناسب برای رانندگانی که از سمت راست جاده رانندگی ‌می‌کنند (برعکس برخی از کشورهای غربی مانند انگلستان که در سمت چپ جاده تردد ‌می‌کنند)، استفاده شود.

برای این منظور فیلم­های کوتاه ویدئویی از محیط واقعی ترافیک از زاویه دید راننده تهیه شد. برای تهیه فیلم کوتاه ویدئویی از دوربین گوشی همراه باکیفیت ۵ مگا پیکسل استفاده شد که در داخل ماشین پشت شیشه­ی جلوی اتومبیل از زاویه دید راننده و در مکانی نسبتاً ثابت قرار گرفت. به میزان ۱۸ ساعت رانندگی در خیابان­های سطح شهر مشهد فیلم­برداری شد. در ابتدا فیلم­های گرفته‌شده از سطح شهر مشهد به وسیله نرم­افزار ویرایش فیلم صدابرداری و به برش­های ۲۰ تا ۲۵ ثانیه­ای (این زمان با توجه به میانگین فیلم­های کوتاه آزمون­های درک خطر استاندارد روی خط^[۳۳۶] که در دامنه ۸ الی ۵۰ ثانیه­ای بودند و به نسبت تعداد فیلم­های موجود در یک آزمون، محاسبه گردید) بریده شدند. با مطالعه پیشینه پژوهش که عامل­های خطر را معرفی نموده بودند (سومر، یونال، بیردال؛ ۲۰۰۷) و نیز بررسی نمونه ­هایی از آزمون­های درک خطر روی خط انگلستان و بر اساس سناریوهای مورد تأیید در سایت (http://www.theorytestadvice.co.uk/hazard-perception-test/hazard-perception-types.php)، سناریوهای ترافیکی استاندارد موردنیاز برای ساخت آزمون شناسایی و بر اساس آن‌ ها فیلم­های ترافیکی از سطح شهر مشهد تهیه شد. این فیلم‌های کوتاه شده (۳۱۷ قطعه) به ۲ کارشناس بیمه (کارشناس بررسی صحنه تصادف) و ۲ پلیس راهور (یک پلیس کنترل نامحسوس و یک پلیس راهنمایی رانندگی) و ۲ راننده با سابقه رانندگی نزدیک ۲۰ سال که طی ده سال اخیر تصادف یا برخورد نداشتند، نشان داده شد. از آن‌ ها خواسته شد تا بعد از شناسایی نوع خطر (عابر، وسیله­ نقلیه­ی دیگر، کودک، دوچرخه یا موتورسوار، علائم راهنمایی و رانندگی)، قطعه فیلم­ها را ازنظر درجه­ خطر (خیلی خطرناک­_خطرناک_کم­خطر­­_خیلی کم­خطر) و تعداد موقعیت­های خطر ادراک‌شده در هر قطعه فیلم (یک موقعیتی و چند موقعیتی) طبقه ­بندی کنند. با توجه به نظرات آن‌ ها در انتها ۳۱ قطعه فیلم که در آن‌ ها فقط یک موقعیت خطر وجود داشت و میزان خطر آن‌ ها خیلی خطرناک یا خطرناک درجه‌بندی ‌شده بود، برای ساخت آزمون انتخاب شدند. در میان قطعه فیلم­های غیربومی که از منابع مربوط اخذ شده بودند، سه کلیپ ازلحاظ وجود خطر، درجه خطر و مشابهت زیاد به شرایط بومی مورد تأیید گروه قرار گرفت و به مجموعه برای ساخت آزمون اضافه شد. درمجموع ۳۴ قطعه فیلم کوتاه به دست آمد.

قطعه فیلم­ها به وسیله نرم­افزار Super­_lab4 به صورت آزمونی که بتواند زمان دقیق پاسخ­های آزمودنی­ها را در خروجی ثبت کند، تنظیم شد. نمره­ی کلی هر آزمودنی نیز بر اساس جمع زمان واکنش­های وی برای هر قطعه فیلم بود. برای تعیین زمان واکنش مناسب برای هر فیلم لازم بود زمان شروع (زمانی که خطر کم­کم در صحنه نمایان و ظاهر می­ شود) و انتهای هر خطر (خطر از میدان دید خارج می­ شود و جواب­های بعدازآن نیز محاسبه نمی­ شود) به طور دقیق توسط کارشناسان مذبور مشخص شود. برای این منظور، کارشناسان و گروه مطالعاتی برای بار دوم تک‌تک قطعه فیلم­ها را با سرعت آهسته (۲۵/۰*) مشاهده نمودند و هر یک به طور جداگانه زمان شروع و ختم خطر را تعیین نمودند. از میانگین نظرات ایشان، برای تعیین زمان شروع و انتهای خطر (به‌اصطلاح دامنه یا پنجره‌ی خطر) در هر قطعه استفاده شد.

از این آزمون دو نمره جداگانه به دست می ­آید:

• • نمره درک خطر ترافیکی: توانایی درک خطر بالا ‌به این صورت تعریف‌شده است که فرد هرچه سریع‌تر و زودتر به خطرات پاسخ دهد. به همین خاطر، دامنه قابل‌رؤیت خطرات (نقطه­ شروع و انتهای هر خطر) به پنج قسمت تقسیم شد و اگر پاسخ ثبت­شده در نخستین دامنه (نزدیک­ترین دامنه به شروع خطر) قرارگرفته باشد، امتیاز شرکت­کننده پنج خواهد بود و در مقابل، اگر پاسخ ثبت­شده در آخرین دامنه (نزدیک­ترین دامنه به انتهای خطر) قرارگرفته باشد، امتیاز یک برای ایشان در نظر گرفته می­ شود. پاسخ­هایی که در این دامنه کلی (از شروع تا انتهای خطر) قرارگرفته نشد، امتیاز صفر را به خود اختصاص دادند و در فیلم­هایی که شرکت­کننده­ها به آن‌ ها پاسخی نداده بودند، امتیاز منفی یک (۱-) برای آن‌ ها ثبت شد. نمره نهایی افراد با جمع تمامی امتیازاتی که از هر قطعه فیلم به طور جداگانه به دست آورده است، محاسبه شد.

• میانگین زمان واکنش به محرک­های خطر: در این آزمون علاوه نمره درک خطر ترافیکی که توضیح آن در بالا شرح داده شد، نمره­ی زمان واکنش به محرک­های خطر نیز محاسبه گردیده است. همان طور که پیش­تر بیان شد برای ساخت آزمون درک خطر ترافیکی، از نرم­افزار super_lab4 استفاده شد. در خروجی این نرم­افزار، زمان پاسخ­گویی به هر قطعه فیلم ثبت شده است. از مجموع زمان واکنش به قطعات فیلم میانگین گرفته شده که این میانگین معرف زمان واکنش آزمودنی­ها به محرک­های خطر ترافیکی در نظر گرفته شده است. هر چه این میانگین بیشتر باشد ‌به این معنا خواهد بود که آزمودنی خطرات ترافیکی را دیر و با تأخیر درک کرده یعنی آزمودنی زمانی به خطرات پاسخ داده است به موقعیت خطر نزدیک بوده است و این خود می ­تواند بیان­گر رانندگی مخاطره‌آمیز باشد. در حالی که زمان واکنش کوتاه­تر به خطرات ترافیکی معرف آن خواهد بود که آزمودنی خطرات ترافیکی را زود و بافاصله‌ی مناسب درک ‌کرده‌است و عملاً بیان­گر رانندگی ایمن­تر خواهد بود.

در این پژوهش از روش آلفای کرونباخ که در بیشتر پژوهش­ها مبنای سنجش پایایی قرار ‌می‌گیرد استفاده شده است. در این روش، اجزاء یا قسمت­ های آزمون برای سنجش پایایی آزمون به کار می‌روند. زمانی که این ضریب بزرگ‌تر از ۷/۰ باشد، آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است. ضریب آلفای کرون باخ برای این آزمون در نمونه پژوهش حاضر ۶/۹۳ درصد به دست آمد. ازآنجایی‌که آلفای کرون باخ معمولاً شاخص کاملاً مناسبی برای سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری و هماهنگی درونی میان عناصر آن است. ‌بنابرین‏ قابلیت اعتماد ابزار مورداستفاده در این تحقیق به کمک آلفای کرونباخ با درجه بسیار خوب تأیید شده است.

۲-۵-۳٫ خانواده گسترده­ محدود

خانواده‌ گسترده محدود که در جوامع در حال گذارِ به خانواده هسته‌ای مشاهده ­شده، فرزندان پس از ازدواج و تمکن مالی در عین استقلال، هم‌چنان در فعالیت­‌های خانواده پدری مشارکت می‌نمایند.

در سال‌‌های اخیر دو اصطلاح دیگر به عنوان الگو‌هایی که روز به روز متداول می­شوند، اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند.

نخستین آن‌ ها که درجوامع امروزی آشنا و گسترش پیدا کرده خانواده بازسازی شده^[۲۶] یا درهم ‌آمیخته^[۲۷] است. این خانواده شامل یک زوج است که قبلا دست‌کم یکی از آن‌ ها ازدواج ‌کرده‌است، به اضافه فرزندانی از ازدواج­‌های قبلی و یا کنونی و به عبارت بهتر فرزندان زن و فرزندان مرد از ازدواج­‌های قبلی و فرزندان مشترک‌شان. این نوع خانواده از نظر شکل کاملا مشابه خانواده هسته‌ای است و تنها تفاوت آن در این است که یکی از والدین، پدر یا مادر بیولوژیک فرزندان خانواده نیست.

عنوان «ناتنی» که برای معرفی این نوع خانواده بکارمی‌رود در واقع به طور ضمنی نشان می‌دهد که افراد خواهان رابطه زیستی پدر و مادر (هردو) بافرزندان هستند و این نوع خانواده را دلخواه خود تصور نمی‌کنند. (ریبنز، ۲۰۰۳)

شکل دوم، خانواده تک والد^[۲۸] یا خانواده والد تنها^[۲۹] است که در آن فقط یکی از والدین بچه­‌ها را بزرگ می­ کند. این پدیده ممکن است در نتیجه طلاق یا مرگ یکی از زوجین پیش اید یا وضعیتی است که در آن یک مادر تنها گاه به انتخاب خود هرگز ازدواج نکرده است.

۲-۶٫ اهمیت خانواده

نهاد خانواده همیشه توجه متفکرین، پژوهشگران و متخصصین مختلف علوم انسانی را از دیدگاه‌های متفاوت جهت شناخت بهتر و دقیق تر، بخود جلب ‌کرده‌است.

خانواده به عنوان اولین کانونی که فرد در آن حضور می‌یابد دارای اهمیت شایان توجهی است. عموما اولین تاثیرات محیطی که فرد دریافت می‌کند از محیط خانواده است و از طرفی نیز حتی تاثیر پذیری فرد از سایر محیط‌ها می‌تواند نشأت گرفته از همین محیط خانواده باشد. خانواده پایه‌گذار بخش مهمی ‌از سرنوشت انسان است و در تعیین سبک و خط مشی زندگی آینده، اخلاق، سلامت و عملکرد فرد در آینده نقش بزرگی برعهده دارد.

خانواده بنیادی‌ترین سلول پیکره‌ای بنام جامعه است که همچون عزیمت DNA در آفرینش خصوصیات انسانی و عظمت آن در ثبوت و ظهور ویژگی‌ها، خانواده نیز در پیدایش افکار و اخلاق جامعه و ایجاد یک هویت جمعی، اثرگذار است.

عواملی همچون شخصیت والدین، سلامت روانی و جسمانی آن‌ ها، شیوه ها و الگوی تربیتی والدین در نهاد خانواده تاثیرگذار است نوع شغل و سطح تحصیلات والدین، وضعیت اقتصادی فرهنگی خانواده، محل سکونت خانواده، حجم و جمعیت خانواده، روابط اجتماعی آن و متغیر‌های فراوان دیگر در هر خانواده‌ای وجود دارند که همگی بر شخصیت فرزندان، نحوه باراوری آن‌ ها، سلامت روحی، روانی و جسمانی فرزندان، کاهش یا افزایش آسیب‌ها، آینده فرزندان، آینده شغلی، تحصیلی، اقتصادی، سازگاری و فرهنگی‌شان تاثیر به‌سزایی می‌گذارد.

۲-۶-۱٫ اهمیت خانواده در دوران کودکی

شخصیت اجتماعی و فرهنگی افراد توسط خانواده، مدرسه، رسانه ها و محیط های اجتماعی دیگر ساخته می‌شود یعنی قاعدتا شکل، فرم و محتوی هر کدام از این منابع، مشابه شکل، فرم و محتوای شخصیت روانی، اجتماعی و هویت فرهنگی افراد خواهد بود. این منابع به طور یکسان عمل نکرده، گاه خانواده، گاه مدرسه و گاه رسانه ها بیشترین تاثیر را خواهند داشت. اما ‌بر اساس نتایج تحقیقات، بیشترین تاثیر در روند جامعه پذیری ^[۳۰]و فرهنگ پذیری^[۳۱] انسان و در نتیجه شخصیت روانی و فرهنگی او تا قبل از شش سالگی پایه ریزی می‌شود و افراد این زمان را بیشتر در خانواده می گذرانند. (مینوچین، ۱۳۷۵)

بدین سان بخش اعظم شخصیت روانی، اجتماعی و فرهنگی افراد در این دوره که در خانواده است پایه گذاری می‌گردد. در واقع شکل‌گیری دوران کودکی بستگی مستقیم به نقش خانواده دارد. کودک با داشتن حافظه مکانیکی و سپس برخورداری از ذهن بینشی تحت تاثیر رفتارها، برخوردها، ارتباطات، اعمال و حرکات اعضای خانواده است.

۲-۶-۲٫ اهمیت خانواده در دوران نوجوانی و بالاتر

در این دوران که دوران طلایی^[۳۲] نامیده شده تاثیرات خانواده بر نوجوان، مشق زندگی او در دوره‌‌های بعدی است اگر رفتار خانواده متعادل باشد اعضای خانواده به او سرمشق می‌دهند و اگر زندگی یکنواخت و بی نقشی را برای او به نمایش گذاشتند تنها سیاه مشق زندگی را خواهد فهمید. منظومه خانواده حتی بدون در نظر گرفتن عامل مؤثری مثل هوش می‌تواند از افراد عادی و معمولی درون خود موفق‌ترین ادم‌ها را عرضه کند و عکس آن نیز صادق است، یعنی خانواده گسسته و آسیب‌زا می‌تواند افراد موفق و با هوش خود را به افراد جانی و خطرناک تبدیل کند. سلامت اعضای خانواده به تعامل صحیح و رفتار هوشمندانه سکان داران آن مربوط است.^[۳۳] (خنیفر، ۱۳۸۷)

چارلز کولی^[۳۴] معتقد است که دو نوع گروه در جوامع وجود دارند: گروه‌های نخستین و گروه‌های ثانویه وی در سال ۱۹۰۹ میلادی اصطلاح گروه نخستین را برای معرفی گروه‌هایی نظیر خانواده، همسایگی، ‌هم‌بازی کودکان به کار برد. به اعتقاد وی احساساتی نظیر وفاداری، صمیمیت، پیوستگی با دیگران در این گروه‌ها اموخته می‌شوند. ‌بنابرین‏ گروه نخستین منبع مهم احساس امنیت^[۳۵] و آرامش برای افراد می‌باشد.

در واقع گروه‌های نخستین، اولین تجمع‌ها و آموزشگاهی است که فرد انسان می‌بیند. در نتیجه خصلت‌های اولیه انسان (خوب یا بد) در همین گروه‌های نخستین ساخته و رشد پیدا می‌کند. (نیک گهر، ۱۳۶۹) ‌بنابرین‏ به زعم کولی در بین گروه‌های نخستین، خانواده هم در امر تعلیم و تربیت، هم در اجتماعی شدن فرزندان نقش بسیار مهمی‌دارد. یعنی نه‌ تنها خانواده نهادی است که کودک را در دوران قبل از بلوغ جسمانی حمایت می‌کند، بلکه نهادی است که نخستین فرصت‌های اجتماعی شدن و تعلیم و تربیت را برای او فراهم می‌اورد. (موریش، ۱۳۷۳) در واقع خانواده دریچه‌ای است برای ورود افراد به جامعه که در گذر از جامعه‌پذیر شدن، این جابجایی و ورود صورت می‌گیرد.

خانواده به عنوان اولین آموزشگاه بشری ‌بر اساس نوع رابطه با فرزندان، نخست بیشترین تاثیر را، بر چگونگی شخصیت روانی، اجتماعی و فرهنگی فرزندان دارد. نهاد فوق در چگونگی وضعیت روانی و هوش هیجانی فرزندان نقش بسیار مهمی‌دارد. چون نقش وضعیت روانی در داشتن زندگی سالم بسیار زیاد می‌باشد.

در ثانی به صورت غیر مستقیم جامعه را متاثر از نوع روابط و فرهنگ خود می‌کند. یعنی ورود فرزندان به سطح جامعه، چه جهت آموزش و چه در سنین بالاتر جهت انجام فعالیت‌های مختلف اجتماعی، به دنبال خود این تاثیرات خانواده را به جامعه انتقال می‌دهند. (ستیر، ۱۳۸۰) در نتیجه، خانواده های سالم در سلامت فرزندان و سپس سلامت جامعه، نقش مهمی ‌را دارند.

روزن باوم^[۳۶] با بررسی حدود چهار صد اثر علمی‌در زمینه جامعه و خانواده می­نویسد: کلیه تعاریف و برداشت­‌های متفاوت از جامعه ­شناسی خانواده در مطالعه انجام شده دارای دو وجه مشترک است.

۱) خانواده گروه کوچکی است که ویژگی اساسی و غیرقابل تفکیک آن، صمیمیت آن است.

۲) اجتماعی کردن نسل آینده جزء بدیهی­ترین، اساسی­ترین و اصلی­ترین وظایف خانواده است. (روزن باوم، ۱۳۶۷)

بند دوم: گمرک

گمرک عبارت است از سازمان دولتی که مسئول اجرای قوانین گمرکی و اخذ حقوق و عوارض ورودی (واردات) و خروجی (صادرات) و همچنین مسئول اجرای سایر قوانین و مقررات مربوط به واردات، ترانزیت ‌و صادرات کالاها می‌باشد. حقوق گمرکی در واقع یک گونه مالیات غیرمستقیم است(پورتال جامع گمرک جمهوری اسلامی ایران).

کلمه گمرک از ریشه کومرسیوم^[۳] اتخاذ شده که در زبان های فرانسه و انگلیسی کومرس^[۴] به معنی تجارت و مبادله کالا گفته می‌شود. همچنین به معنی حقوقی است که بر کالا و مال التجاره تعلق می‌گیرد و به عقیده بعضی از نویسندگان پس از فتح قسطنطنیه دولت عثمانی این واژه را از زبان یونانی اخذ و با تلفظ ترکی، یعنی کومروک مورد استفاده قرار داده‌است. در فارسی این کلمه از ترکی گرفته شده‌است، در ضمن معاهدات نادرشاه با سلطان ‌محمود خان اول پادشاه عثمانی (۱۱۹۵ ه‍. ق) نیز کلمه گمرک ذکر گردیده‌است(دهخدا، ۱۳۷۶: ۶۳۱)

اعمال سیاست های دولت در زمینه صادرات و واردات مسافری و تحویل کالاها و نگهداری و حفاظت آن ها در انبار ها و اماکن گمرکی و نظارت بر تحویل و تحول کالاهای مذبور تا انجام تشریفات قانونی و ترخیص آن توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی.‏ اجرای قانون مقررات صادرات و واردات، آئین نامه‌ها و بخشنامه های آن و تشخیص و اخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض و واریز آن به حساب سازمان های ذیربط.‏ تعیین ارزش و تعرفه کالاهای وارداتی و صادراتی(پورتال جامع گمرک جمهوری اسلامی ایران).

کنترل و نظارت ‌بر امر ترانزیت کالا از قلمرو کشور؛ مبارزه با قاچاق کالا و تخلفات گمرکی از طریق اعمال مقررات مربوطه؛ جمع ‌آوری و پردازش و انتشار آمار بازرگانی خارجی (‌واردات، صادرات)‏؛ رسیدگی و حل اختلافات ناشی از اجرای قانون و مقررات گمرکی فیمابین گمرک و صاحب کالا.‏

بازبینی اظهارنامه های وارداتی و صادراتی و اسناد ترخیص کالا مطابقت آن ها با قوانین و مقررات جاری کشور به منظور احراز صحت شرایط ترخیص و وصول کسر دریافتی یا استرداد اضافه پرداختی های احتمالی؛ ازرسی از گمرکات و نظارت بر عملکرد آن ها؛ برنامه ریزی جهت بهبود سیستم ‌های گمرکی و پیاده‌ سازی سیستم ‌های مکانیزه نظیر نظام گمرکی آسان رایانه ‌ای نگار؛ برنامه ریزی در راستای سیاست های اقتصادی دولت در جهت اجرای کامل قانون مقررات صادرات و واردات و قانون امورگمرکی و آئین نامه اجرائی مربوطه؛ گسترش ارتباطات بین‌المللی و گمرکی با کشورهای عضو اکو و کنفرانس اسلامی جهت تبادل تجربیات و همکاری های فی‌ مابین(پورتال جامع گمرک جمهوری اسلامی ایران).

انجام تشریفات گمرکی واردات موقت، صادرات موقت، کابوتاژ، ترانزیت داخلی، ترانزیت خارجی و انتقالی؛ اعمال مقررات گمرکی ‌در مورد فری شاپ، بسته ها و پیک های سیاسی و پست بین‌المللی؛ تشخیص و تحویل کالاهای متروکه به سازمان جمع ‌آوری و فروش اموال تملیکی و… طبق مقررات مربوطه؛ انجام امور مربوط به حق ‌العمل کاران در گمرکات کشور ‏‏و در نهایت بررسی و انجام امور به توصیه های سازمان جهانی گمرک از جمله وظایف و اهداف این نهاد می‌باشد (پورتال جامع گمرک جمهوری اسلامی ایران).

بند سوم: حقوق گمرکی

حقوق گمرکی به معنی اعم که وصف غیر مالی دارد عبارتند از امتیازات قانونی که برای ذی حق آن وضع گریده است. مانند حق بازدید از کالا و توزین بسته ها یا باز کردن و دیدن محتویات و مشخصات کالا و نمونه برداری و اعتراض به آرای کمیسیون ها، عدول از اظهار اولیه (مشروط) و تغییر عنوان اظهار خود تحت یکی دیگر از عناوین پنج گانه ماده ۱۹ قانون امور گمرکی(احمدی، ۱۳۹۰: ۳۶).

حقوق گمرکی به مفهوم مصطلح(اخص)، یعنی حقوق(ورودی یا صدوری) و سایر حقوق، مالیات ها، هزینه ها یا سایر عوارضی که هنگام ورود یا صدور کالا از آن وصول(یا تودیع پیمان) می شود، اما این حقوق مشتمل بر هزینه یا عوارضی که از حیث مبلغ محدود به هزینه تقریبی خدمات انجام یافته باشند، نیست(احمدی، ۱۳۹۰: ۳۶).

گفتار سوم: جمع بندی فصل

قاچاق معضلی است که از دیرباز خسارت ‌های اقتصادی و فرهنگی گسترده ‌ای به کشور وارد و ملتی را از درآمدهای مشروع و قانونی چشمگیر محروم ساخته است. این پدیده شوم از دورانی آغاز می‌شود که جوامع بشری و نیازمندی ‌های آنان گسترش پیدا کرد و مردم هر منطقه جغرافیایی از تأمین کلیه نیازمندی ‌های خود عاجز و ناتوان شدند، به همین خاطر از یک طرف برای تأمین نیازهای خود و نیز عرضه و فروش تولیدات اضافی ناگزیر از انجام مطالعات تجاری بودند و از طرف دیگر گسترش روابط تجاری و سیاسی حکومت ‌ها را بر آن داشت که به منظور کسب درآمد و نظارت و کنترل بر روابط تجاری و برای اعمال حاکمیت و تأمین منابع مالی حکومت مقررات گمرکی وضع کنند.

با گسترش و پیچیده شدن روابط تجاری و تنوع تولیدات ماشینی، ترویج فرهنگ مصرفی، تسهیل حمل ‌و ‌نقل و گسترش روابط سیاسی اقتصادی پدیده قاچاق روز به روز پیچیده تر شد و زمینه ارتکاب آن افزایش یافت و این بلای اقتصادی گریبان‌ گیر کشورها شد. ظهور پدیده قاچاق و گسترش ارتکاب آن کشورها را بر آن داشت تا مقرراتی برای پیگیری و مبارزه با این پدیده تدوین و به مرحله اجرا گذارند. در ایران نیز قانون‌گذار «قانون مجازات مرتکبین قاچاق» را به تصویب رسانده و آن را به مرحله اجرا درآورده است.

قاچاق واژه‌ ای ترکی و از لحاظ لغوی به معنای «کاری که پنهانی و با تردستی انجام شود» است. در ترمینولوژی حقوقی، قاچاق در این معانی به کار می‌رود: ۱-حمل و نقل کالا از نقطه‌ای به نقطه‌ای (خواه دو نقطه مذبور در داخل کشور باشد «قاچاق داخلی» خواه یک نقطه در داخل و یک نقطه در خارجه باشد که آن‌را «قاچاق خارجی» می‌گویند) بر خلاف مقررات مربوط به حمل و نقل به طوری که این عمل ناقض ممنوعیت یا محدودیتی باشد که قانوناً مقرر شده است. بند الف از ماده ۱۱ قانون انحصار تجارت خارجی، قاچاق را چنین تعریف ‌کرده‌است: «کلیه اجناسی که بر خلاف مقررات این قانون وارد مملکت می‌شود قاچاق محسوب و به نفع دولت ضبط و فروخته می‌شود و مرتکبین به حبس از ۶ ماه الی یک سال محکوم خواهند شد».