انواع منابع خاکستری

ردیف

پایان‌نامه

۱

طرح تحقیقاتی

۲

گزارش

فنی

دولتی

تحقیقاتی

سفر

هنری

آماری

۳

خبرنامه

۴

وب‌سایت

۵

گروه‌های بحث الکترونیکی

۶

نامه‌های الکترونیکی

۷

یادداشت‌

۸

‌کتاب‌شناسی

۹

عکس

۱۰

اسناد

۱۱

پوستر

۱۲

نقشه

۱۳

مجموعه مقالات و برنامه گردهمایی‌ها

۱۴

استاندارد

۱۵

جزوه

۱۶

بروشور

۱۷

اسلاید

۱۸

سایر

۲-۱-۵-۱پایان نامه^[۵۰]

“مقاله یا رساله‌ای که به وسیله داوطلب درجه دانشگاهی به عنوان یکی از شرایط احراز درجه مذبور ارائه می‌شود” (سلطانی و راستین، ۱۳۷۹، ص. ۷۶ نقل در محسنی، ۱۳۸۲). پایان‌نامه‌ها نتایج پژوهش‌های بنیادی یا کاربردی است که معمولا توسط دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکترا انجام شود. پایان‌نامه معمولا در چند نسخه محدود به دانشگاه تحویل داده می‌شود و به ندرت توسط ناشران به چاپ می‌رسد، ولی این امر به هیچ وجه دلیل بر بی‌ارزش بودن محتوای آن نیست. این مدارک در کارهای پژوهشی دارای ارزش فوق‌العاده‌ای هستند و دسترسی به آن برای محققان و دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی بسیار حائز اهمیت است ولی معمولا به دلیل شرایط خاص نگهداری، خدمات و همچنین عدم کنترل کتاب‌شناختی دقیق و به موقع، بهره و استفاده آن با مشکلات زیادی مواجه است. تنها مرکزی که در ایران به جمع‌ آوری، سازماندهی و انتشار فهرست پایان‌نامه‌های موجود در کشور می‌پردازد، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران است که به دلیل همکاری ضعیف مراکز دانشگاهی دارای جامعیت لازم نیست. این مرکز به صورت فصلی “چکیده پایان‌نامه‌های ایران، دکترا و کارشناسی‌ارشد” را منتشر می‌کند و نیز دو عنوان پایگاه اطلاعاتی رایانه‌ای به نام‌های “چکیده پایان‌نامه‌های ایران – دکترا و کارشناسی‌ارشد” و “پایان‌نامه‌های فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج از کشور (لاتین – با چکیده)” منتشر می‌کند. همچنین، موسسهیو. ام. آی^[۵۱]در آمریکا “چکیده‌نامه پایان‌نامه‌ها”^[۵۲] را منتشر می‌کند که بیشتر شامل پایان‌نامه‌های ایالات متحده آمریکا و کانادا است، و در صورت نیاز به متن کامل پایان‌نامه‌ها با دریافت هزینه ارسال می‌شود. کتابخانه ملی بریتانیا^[۵۳] نیز یکی از مراکز عمده تأمین پایان‌نامه‌های خارجی است. با شناسایی سایت‌های اینترنتی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی – پژوهشی نیز می‌توان به اطلاعات کتاب‌شناختی و توصیفی و گاهی متن کامل یا بخشی از پایان‌نامه‌ها دسترسی یافت (محسنی، ۱۳۸۲، ص. ۲۹).

۲-۱-۵-۲طرح تحقیقاتی^[۵۴]

پروژه تحقیقاتی، برنامه‌ای است که برای پژوهش یک موضوع یا انجام کاری پیشنهاد می‌شود که با هدفی مشخص برای پژوهش، فرضیه‌های مشخص پژوهش و جهت پاسخ‌گویی به پرسش‌های مشخصی که پروژه بر مبنای آن‌ ها تعریف شده شکل گرفته باشد (وب‌سایت تبیان، ۴ دی ۱۳۹۰).

۲-۱-۵-۳گزارش^[۵۵]

نشریه‌ای حاوی مطالب رسمی و اداری، مثلا پیشینه‌ای از تحقیقات ویژه، پیشینه‌ای از فعالیت‌های یک هیئت، صورت جلسات یک مجمع قانون‌گذاری و غیره (سلطانی و راستین، ۱۳۷۹، ص. ۳۶۳). از گزارش تعابیر گوناگونی شده و با توجه به نوع کاربرد تعریف مختلفی از آن می‌شود. در یک تعریف کلی، گزارش را انتقال پاره‌ای از اطلاعات به کسی که از آن بی‌خبر است یا اطلاع کمی دارد گفته‌اند و برخی آن را شرح وتفسیر،بیان وتحلیل مطالب، علل و مسائل مورد نظر ذکرکرده‌اند. تعریف دیگری از گزارش چنین است: نگارش اطلاعات، حقایق، علل؛ مسائل، رویدادها و استنتاج و ارائه راه‌حل که به ترتیب و توالی منطقی با روشنی و اختصار و یا رسایی به خواننده منتقل می‌شود و به عبارت ساده‌تر ، پیامی است که با سرعت و صحت و روشنی به خواننده می‌رسد و بر اصل ساده‌نویسی وسالم‌نویسی استواراست. در مبحث ارتباطات تعاریف گوناگونی از گزارش ارائه شده است.گفته می‌شود گزارش یا رپرتاژ یک نوع خبر توصیفی و بیان توصیفی و تصویری یک واقعهیا موضوع است و تعریف جامع‌تر و قابل قبول آن است که گزارش تلفیق خبر وپژوهش است؛ به اضافه بازسازی هنرمندانه صحنه‌ها، موضوعات، حوادث و واقعیات مهم زندگی اجتماعی. برهمین اساس گزارشگر کسی است که حواس خود را برای انتقال آنچه که می‌بیند و می‌شنود به خوبی به کار می‌گیرد و به منزله چشم و گوش مخاطبان خود می‌بیند، می‌شنود واحساسمی‌کندو نقش ناظری هوشیار را دارد (روغنی‌ها، ۹ تیر۱۳۹۲).گزارش شامل انواع گزارش‌های فنی^[۵۶]، گزارش‌های دولتی^[۵۷]، گزارش‌های تحقیقاتی^[۵۸]، گزارش‌های سفر^[۵۹]، گزارش‌های هنری^[۶۰]و گزارش‌های آماری^[۶۱] است.

۲-۱-۵-۴ خبرنامه­^[۶۲]

نشریه‌ای مختصر و کوتاه که اخبار را نقل می‌کند و معمولا به وسیله انجمن‌ها یا سازمان‌ها برای نقل اخبار داخلی منتشر می‌شود (سلطانی، ۱۳۸۸، ص. ۱۳۷).

۲-۱-۵-۵وب‌سایت^[۶۳]

وب‌سایت مجموعه‌ای از تعدادی فایل‌های حاوی متن، تصویر یا گرافیک و … متصل به هم، که غالبا شامل یک صفحه اصلی^[۶۴] است که برروی یک خدمات‌دهنده اینترنتی^[۶۵]قرار دارند و به عنوان مجموعه‌ای از اطلاعات توسط یک فرد، گروه یا سازمان تهیه و نگهداری می‌شوند و عموم مردم می‌توانند به وسیله اینترنت به آن دسترسی داشته باشند (وب‌سایت طلاهاست، ۱۶ دی ۱۳۹۳).

۲-۱-۵-۶گروه­های بحث الکترونیکی^[۶۶]

گروه‌های مباحثه ابزاری است الکترونیکی که از طریق آن افرادی که دارای علایق مشترک باشند با همدیگر به بحث و گفتگو می‌پردازند و یا اخبار و پیام‌های مورد علاقه یکدیگر را مبادله می‌نمایند. بحث‌ها و فعالیت‌های معمول در گروه‌های مباحثه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• • کنفرانس‌های آینده و موضوعات آن؛

• • اخبارهای علمی، فنی، هنری و …؛

• • مباحثه، تبادل نظر و تجربیات ‌در مورد مسئله‌ای خاص؛

• • ارسال و دریافت آگهی‌های تبلیغاتی؛

• • ارسال و دریافت فهرست مندرجات مجلات؛

• • ارسال و دریافت کتاب‌های جدید در زمینه‌های مورد علاقه؛

• • مبادله اطلاعات علمی؛

• • خدمات “اشاعه اطلاعات گزیده”؛

• • خدمات “آگاهی‌رسانی جاری”

و بسیاری از اطلاعات مورد علاقه دیگر که برای به دست آوردن آن سازمان‌ها و افراد هم‌علاقه اقدام به تأسيس، راه‌اندازی و مدیریت گروه‌های مباحثه و فهرست‌های پستی می‌نمایند (محسنی و ابراهیمی، ۱۳۷۸، ص. ۳۵).

۲-۱-۵-۷نامه­های الکترونیکی^[۶۷]

– شورای امنیت تصمیم خواهد گرفت که چه اقداماتی را جدای از توسل به زور می ­تواند به اجرا در بیاورد. در این رابطه سازمان ملل از کلیه کشورهای عضو درخواست خواهد کرد که نسبت به اعمال چنین تمهیداتی اقدام نماید. اینگونه اقدامات شامل منع ارتباط اقتصادی، راه آهن، دریایی، هوایی، تلگراف، رادیو و دیگر وسایل ارتباط جمعی به شکل کامل یا جزئی و نیز قطع رابطه دیپلماتیک ‌می‌باشد.

اگر پس از برقراری و محدودیتهای فوق شورای امنیت قانع شود که صلح و امنیت جهانی با اقدامات وی دچار خللی نخواهد شد همچنان با ادامه اقدامات مذکور باید دولت خاطی و ناقض مقررات بین‌المللی را وادار کند تا در برابر خواسته­ های جامعه بین ­المللی سر تسلیم فرود آورد در غیر اینصورت شورای امنیت سازمان ملل چاره­ای جزء توسل به اقدامات نظامی نخواهد داشت. ماده ۴۲ منشور سازمان ملل در این خصوص مقرر بیان می­دارد که:

– اگر شورای امنیت تشخیص دهد که اقدامات به عمل آمده در ماده ۴۱ برای حفظ صلح و امنیت جهانی چندان کافی نیست یا در عمل عدم کارایی آن ها به اثبات رسیده باشد، اقدام به توسل به شیوه نظامی از طریق هوا، دریا یا زمین خواهد نمود. چنین اقداماتی شامل تهدید، بلوکه کردن یا عملیات نظامی از طریق هوا، دریا و زمین توسط نیروهای اعضاء سازمان ملل خواهد بود.

یک نمونه از این فعالیت سازمان ملل را ‌می‌توان در تجاوز عراق به کویت و در پی آن توسل به شیوه نظامی توسط نیروهای تحت پوشش سازمان ملل برای وادار کردن عراق به خروج از کویت در راستای مواد ۴۱ و ۴۲ منشور سازمان ملل مثال زد. باید ذکر کرد که تصمیم سازمان ملل و به­خصوص شورای امنیت برای ورود به جنگ عراق بعد از رعایت کلیه جوانب و مقررات مذکور در منشور یک تصمیم عادلانه و مطابق با مقررات و اصول حقوق بین ­المللی ‌می‌باشد. در رابطه با اهمیت ماده (۴) ۲ در تثبیت صلح و عدم توسل به زور توسط دولت‌ها، آرچاگا^[۴] قاضی سابق دیوان بین ­المللی دادگستری آن را یکی از اصول اساسی حقوق بین الملل عمومی می­داند. در این رابطه هنکین^[۵] آن را قلب منشور سازمان ملل توصیف می­ نماید و همچنین والدوک^[۶] آن را سنگ بنای صلح در منشور می­داند.

البته استثنائاتی نیز در اصل عدم توسل به زور که از متن ماده (۴) ۲ وجود دارد که مواردی از قبیل دفاع مشروع فردی ودسته جمعی، توسل به قهر علیه تهدید صلح، نقض صلح و عمل تجاوز با اجازه سازمان ملل و توسل به زور توسط جنبش­های آزادیبخش ملی را ‌می‌توان نام برد.

البته بعضی از نویسندگان از قبیل لیلیچ^[۷] اعتقاد دارند که توسل به زور را نمی­ توان ‌به این موارد محدود کرد و می ­تواند شامل حمایت از اتباع و دفاع از حقوق بشر نیز شود. پروفسور باوت در رد مشروعیت توسل به زور در حمایت از اتباع دیگر کشورها و یا تحت عنوان دفاع از حقوق بشر در کشور دیگر می­دارد که چیزی که بیشترمشکوک است، حق توسل به زور برای حمایت از قانون اتباع کشورهای دیگر است چرا که در صورت فقدان رابطه تابعیت نمی­تواند عمل مداخله و توسل به زور را دفاع مشروع تلقی کرد. البته باید ذکر کرد که نظر لیلیچ جنبه استعماری دارد و برخلاف مقررات منشور سازمان ملل است وی ضمن اشاره به رأی دیوان بین ­المللی دادگستری در قضیه کانال کورفو استناد به نظریه خودیاری^[۸] در توجیه توسل به زور را مردود شناخته و همچنین با بیان کردن زیانها و خطرات سیاسی نظریه پروفسور لیلیچ برای کشورهای کوچک اعلام بیان می­ کند که شناسایی یک حق عام توسل به زور در مداخله انسانی نه از نظر حقوقی قابل قبول است ونه از نظر سیاسی.

آقایان فرانک^[۹] و رادلی^[۱۰] در مقاله خود با عنوان “بعد از بنگلادش: قانون مداخله انسانی با نیروی نظامی” پس از بحث و بررسی اسناد و قطعنامه­های سازمان ملل و تأیید بر اینکه در این اسناد، هیچ استثنائی که کاربرد نیروی نظامی حتی برای حمایت از حقوق بشر را تجویز کند، دیده نمی­ شود و با استناد به رأی دیوان بین ­المللی دادگستری در قضیه کانال کورفو چنین نتیجه ­گیری می‌کنند که کاربرد نیروی نظامی توسط یک کشور یا کشورها برای اجرای حقوق بشر و جلوگیری از اعمال غیر انسانی یا تأمین حق تصمیم ­گیری مردم در کشورهای دیگر، خارج از چارچوب سازمان ملل، در تاریخ عملکرد دولت‌ها یا عملکرد معاصر تأیید نشده است.

همچنین در این رابطه ‌می‌توان به رأی‌ دیوان بین ­المللی دادگستری در نیکاراگوئه علیه ایالات متحده اشاره کرد که بعد از بررسی دقیق و موشکافانه قطعنامه­های سازمان ملل از جمله قطعنامه شماره ۲۶۲۵ (XXV) راجع به اعلامیه اصول حقوق بین ­المللی در خصوص روابط دوستانه و همکاری بین دولت‌ها، اصل عدم توسل به زور را یکی از اصول حقوق بین ­المللی دانسته و کمک یک دولت به نیروهای داخلی در کشور دیگر را نیز در ردیف توسل به زور دانسته و آن را ناقض مقررات حقوق بین الملل شناخته است. در بند ۱۷۱ گفته شد قطعنامه مذکور اینگونه کمک را هنگامی که اعمالی در سرزمین کشور دیگر انجام شده «متضمن تهدید یا به کاربردن زور باشد» در حکم اعمال زور از سوی کشور کمک کننده می­داند. ‌بنابرین‏ اینگونه عملیات، هم با توجه به اصل عدم اعمال زور و هم برطبق اصل عدم مداخله ممنوع ‌می‌باشد. همچنین دیوان در بند ۲۰۵ رأی خود اعمال هر گونه فشار و اجبار از سوی یک دولت نسبت به دولت دیگر را به نحوی که این دولت نتواند آزادانه نظام سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و خط مشی روابط خارجی خود را تعیین نماید، یا به منزله توسل به زور خواهد^[۱۱] .

طی قرون متمادی دولت‌ها برای پیگیری منافع خود جنگ و درگیری را جزء ابزار کارامد و حق قانونی خود می­پنداشتند. کشورها در این قانون قبل از جنگ جهانی اول هیچ محدودیتی برای خود قایل نبودند و پس از جنگ جهانی دوم قانون منع توسل به زور هویت خود را پیدا کرد. در دوران کهن، دولت­ها سعی در حل و فصل اختلافات خود داشتند، ولی مهم­ترین روشی که آن­ها برای حل اختلافاتشان به کار می­بردند، توسّل به جنگ بود و تا مدت­ها نیز در حقوق بین الملل مجاز شمرده می­شد و بعضی از دانشمندان جنگ را یک پدیده طبیعی در صحنه بین الملل می­دانستند .

به دلیل خسارت های زیاد ناشی از جنگ، توسّل به زور به مرور زمان مطرود شد و کشورها سعی کردند اختلافاتشان را از طرق مسالمت آمیز حل و فصل نمایند. تلاش­ های زیادی در باب توسّل به شیوه ­های مسالمت آمیز برای حل و فصل اختلافات بین‌المللی صورت ‌گرفته‌اند، ولی تلاش جدّی اولیه و فراگیر در سطح جهانی را باید در کنفرانس‌های لاهه و پس از آن یافت^[۱۲] .

هم مادر و هم کودک در ایجاد رابطه دلبستگی نقش اساسی دارند. کودک تلاش می‌کند که مجاورت با مادر خود (مراقب اولیه) را از طریق گریه کردن، چسبیدن، نزدیک شدن، دنبال کردن و انجام هر کاری که این همبستگی و مجاورت را حفظ می ‏کند، به دست آورد. کودک، مادر خود (مراقب اولیه) را بر افراد دیگر ترجیح می‏ دهد. به نظر کودک، مادرش جایگزین ناپذیر است و هنگامی که متوجه می‏ شود مادر یا مراقبش نیازهای او را برآورده می‏ کنند به خودش و کشفیاتش از محیط اعتماد پیدا می ‏کند (اسمیت، مورفی و کوتز^[۵۳]، ۱۹۹۹).

کودک زمانی که نیازمند است نشانه‏ هایی از طریق رفتارهای ظاهری خود مانند گریه کردن نشان می‏ دهد، مادر (یا مراقب اولیه) با آرام کردن و برطرف کردن نیازهای کودک به او توجه می ‏کند. اگر این چرخه به طور مداوم تکرار شود و نیازهای بچه به طور مستمر و مناسب برطرف شود کودک به دنیای بیرونی خود اعتماد می ‏کند، شناخت از خود و دیگران در او به وجود می ‏آید، توقعات ‌در مورد روابط و دیگر فرایندهای اجتماعی در وی شکل می‏ گیرد، به دیگران برای مراقبت و پاسخگو بودن نسبت به نیازهای خودش اعتماد می ‏کند و توانایی طی مراحل رشدی خود را به شیوه مثبت و مطلوب خواهد داشت (تری، ۲۰۰۳).


بدین‏سان، کودکان جهت محافظت از خود در برابر تهدیدهای محیط بیرون، از موضوع دلبستگی (مادر یا مراقب اولیه) به عنوان منبعی ایمن برای کاوش و یادگیری در محیط اطرافشان استفاده می‏ کنند (اینثورث‏، ۱۹۹۱؛ به نقل از کولوا و ریپ^[۵۴] ، ۲۰۰۹).

۲-۱-۲-۲- انواع سبک های دلبستگی

کودکان در برابر جدایی و پیوستگی مجدد با منبع دلبستگی واکنش متفاوتی نشان می ‏دهند که این تفاوت‏ها منجر به شکل‏گیری سبک‏های مختلف دلبستگی در آن‏ها می‏ گردد. بالبی و اینثورث به دنبال پژوهش‏های خود، سبک‏های دلبستگی را در قالب سه سبک، ایمن و سبک های ناایمن اجتنابی‏، ناایمن دوسوگرا طبقه بندی نمودند (اینزورث، بولهر ، واتر و وال، ۱۹۷۸). این سبک‏ها بعدها ‌در مورد بزرگسالان نیز تأیید شدند (هازن و شاور، ۱۹۸۷).

• • • • 1. دلبستگی ایمن

کودکان شاد و سالم غالباً بیانگر دلبستگی ایمن هستند. این‏گونه کودکان می‏ دانند که برای داشتن یک زندگی راحت و پایدار می ‏توانند روی بزرگترها حساب کنند (فرانکلین^[۵۵] ، ۲۰۰۹).

بیشتر این کودکان زمانی که مادر آن ها بر می‏ گردد تلاش می‏ کنند به سوی مادرشان رفته و با مادر خود تماس بدنی و چشمی داشته باشند. این کودکان توانایی تحمل کردن و کنار آمدن با استرس و اضطرابی را که در مدت کوتاه که مادر از آن‏ها جدا هست را دارند، چرا که اطمینان دارند مراقب آن‏ها در دسترس خواهد بود و به نیازهای آن‏ها پاسخگو خواهد بود. نتایج مطالعات نشان می‏ دهد که الگوی دلبستگی ایمن رابطه مثبتی با رشد بعدی کودک دارد. کودکان دارای سبک دلبستگی ایمن بیشتر به دنیای بیرونی و اطراف خود اعتماد دارند و در محیط خود بیشتر به جستجو می‏پردازند و فرصت های بیشتری برای یادگیری دارند (گیورئو و جونز^[۵۶] ، ۲۰۰۳).

بر مبنای یافته های پژوهشی موجود، کولوا و ریپ (۲۰۰۹)، معتقدند که، کودکانی که از دلبستگی ایمن برخوردارند، تمایل دارند که در حضور مادر یا شخص مراقب، محیط اطرافشان را مورد کاوش قرار دهند. در بزرگسالی نیز، افرادی که سبک دلبستگی ایمن دارند، هنگام صمیمی شدن با دیگران و نزدیک شدن به آن‏ها، احساس راحتی می‏ کنند و نگران طرد شدن از سوی دیگران نیستند (دیتوماسو، مک نالتی، رأس و بورگس، ۲۰۰۳).

در مجموع سبک دلبستگی ایمن یک عامل بسیار مهم برای حفاظت و حمایت از کودک در جهت افزایش توان سازگاری رشدی کودک در دوره های بعدی کودکی، نوجوانی و حتی بزرگسالی می‏ باشد.

۲-۱-۲-۲-۲- دلبستگی ناایمن اجتنابی

کودکان دارای سبک دلبستگی اجتنابی هنگام حضور منبع دلبستگی، نسبت به او بی‏اعتنا هستند و رفتارهای دلبستگی کمی در موقعیت ناآشنا از خود نشان می ‏دهند. وقتی که مادر، آن ها را ترک می ‏کند به ظاهر ناراحت نمی‏شوند و به افراد ناآشنا بسیار شبیه به والد خود واکنش نشان می ‏دهند. هنگام بازگشت مادر، آن ها نسبت به او دوری می‏جویند و عواطف و هیجان کمی نسبت به وی از خود نشان می ‏دهند (برک^[۵۷] ، ۲۰۰۱؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۱).

این کودکان، گرایش کمتری به جستجو و کاوش در محیط خود دارند و بیشتر تمایل به نادیده گرفتن مراقبین اولیه و افراد ناآشنا دارند. بزرگسالانی نیز که با خصیصه دلبستگی اجتنابی شناخته می ‏شوند، از برقراری روابط نزدیک با دیگران، اعتماد نمودن به آن ها و وابستگی به آن ها، احساس ناراحتی می‏ کنند. اغلب احساس می‏ کنند که دیگران بیش از حدی که آن ها تمایل دارند، با آن ها صمیمی می ‏شوند. ‌در مورد روابط نزدیک با دیگران دچار دوگانگی هستند، بدین‏سان که هم تمایل به برقراری ارتباط نزدیک با بقیه دارند و هم از شکل‏گیری چنین ارتباطی ناراحت می ‏شوند (بارتلمو و هورویتز^[۵۸] ، ۱۹۹۱).

۲-۱-۲-۲-۳- دلبستگی ناایمن دوسوگرا

این کودکان قبل از جدایی از منبع دلبستگی، به وی می‏چسبند، در موقعیت ناآشنا فقدان اعتماد به در دسترس بودن والدین و مراقبان خود دارند و واکنش بسیار شدیدی نسبت به جدایی از والد خود نشان می ‏دهند. وقتی که مادر مجدداً پیش آن ها برمی گردد، خشم و رفتار خصمانه از خود نشان می ‏دهند (برک، ۲۰۰۱؛ ترجمه سید محمدی، ۱۳۸۱).

در بزرگسالی، افرادی که سبک دلبستگی دوسوگرا دارند، نسبت به روابط خود با دیگران بسیار نگرانند و احساس می‏ کنند که به همان اندازه که خودشان میلی به برقراری ارتباط نزدیک ندارند دیگران نیز تمایلی به ارتباط با آن‏ها ندارند. این افراد از ترس طرد شدن از سوی دیگران، از برقراری ارتباطات نزدیک کناره‏گیری می‏ کنند. افراد دارای سبک ناایمن دوسوگرا، هنگام برقراری رابطه با دیگران بیشتر نگران این هستند که آیا طرف مقابل، آن‏ها را واقعاً دوست دارد و می‏ خواهد با آن‏ها بماند (فرالی^[۵۹] ، ۲۰۰۹).

۲-۱-۲-۲-۴- دلبستگی ناایمن آشفته و سردرگم

۱-۱۳-۳) رقابت پذیری

رقابت پذیری معادل قدرت اقتصادی یک واحد در مقابل رقبایش در بازاری است که به راحتی کالاها، خدمات، مهارت ها و ایده ها فراتر از مرزهای جغرافیایی عرضه می شود. رقابت پذری می‌تواند به عنوان توانایی در طراحی، تولید، بازاریابی محولات و فروش آن ها بیشتر از رقبا تعریف شود.(شورچلد، ۲۰۰۲، ۱۲۴)

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر اشاره ‌به این دارد که آیا شرکت های فعال در صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور، با توجه به منابع داخلی خود، موقعیتشان در بازار و توان خلاقیت و نوآوری موجود در شرکت، پس از الحاق ایران به WTO رقابت پذیر خواهند بود؟

۱-۱۳-۴) منابع داخلی

منابع، واحدهای پایه ای بوده و شامل تمام نهاده های مالی، تکنولوژیکی، انسانی و سازمانی است. هچنین منابع پایه هایی برای شایستگی سازمان فراهم می‌کنند. در واقع شایستگی های یک صنعت از یک یا ترکیبی از منابع صنعت به وجود می‌آیند و خود پایه ای برای ایجاد مزیت رقابتی ایجاد می نمایند.(جاتنر و ورلی،۱۹۹۴، ۳۷)

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر اشاره ‌به این دارد که آیا شرکت های فعال در صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور پس از الحاق ایران به WTO از سرمایه سازمانی، سرمایه انسانی و سرمایه مالی خود در جهت رقابت پذیری استفاده خواهند کرد؟

۱-۱۳-۵) موقعیت در بازار

در برگیرنده چهارچوب هایی مانند ساختار صنعت، زنجیره ارزش و استراتژی های عمومی بوده و با بهره گرفتن از آن ها، اساسی برای تعریف مزیت رقابتی و طراحی استراتژی ها در خارج از سازمان بوده و تأکید خاصی بر رقابت دارد و چندان توجهی به شرکت و منابع آن نمی کند.(هرلی و همکاران، ۲۰۰۳، ۱۰۱)

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر اشاره ‌به این دارد که آیا شرکت های فعال در صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور پس از الحاق ایران به WTO به نحو احسن از سرمایه مشتری و هوشمندی رقابتی خود در جهت رقابت پذیری استفاده خواهند کرد؟

۱-۱۳-۶) توان خلاقیت

خلاقیت عبارت است از به کارگیری توانایی‌های ذهنی برای ایجاد فکر یا مفهوم جدید فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل و کاربردهای سودمند را نوآوری می‌گویند. مهمترین دلیل نیاز به خلاقیت بروز مشکل است و برای ظهور ذهنیتی خلاق باید تعریف دقیقی از مشکل ارائه کرد.(شهرآرای و مدنی،۱۳۷۵، ۱۱۵)

تعریف عملیاتی: در پژوهش حاضر اشاره ‌به این دارد که آیا شرکت های فعال در صنعت تولید ماشین آلات راهسازی کشور پس از الحاق ایران به WTO از سرمایه نوآوری، فناوری اطلاعات ومدیریت دانش در جهت رقابت پذیری استفاده خواهند کرد؟

فصل دوم

مطالعات نظری

گفتار اول- ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﻗﺎﺑﺖﭘﺬﻳﺮﻱ

۲-۱-۱) مقدمه

ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎﻱ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﻓﻖ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎﺭﺯ ﺷﺮﻛﺖ ﻫـﺎﻱ ﻧﺎﻣﻮﻓﻖ، ﻋـﺪﻡ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﺍﺳﺖ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘذﻳﺮﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﻧﺸأت ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ، ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﻱ ﺩﺭ ﺷﺎﺧﺺ ﻫاﻱ ﺭﻗﺎﺑﺖﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺌﻮﺭﻱ ﻫﺎ ﻭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﻫﺎﻱ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻘﺪﺭ ﮐﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻣﺤﻘﻘﺎﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻔﻬـﻮﻣﻲ ﭼﻨـﺪ ﺑﻌـﺪﻱ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ (ﺁﻣﺒﺎﺷﺘﺎ ﻭ ﻣﻮﻣﺎﻳﺎ،۲۰۰۲، ۵۹)، آﮐﻴﻤﻮﺍ(۲۰۰۰) ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪﻱ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﻛﻨد.

ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺎﺭﺗﺰ، ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻳﻚ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺭﻗﺒﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﺣﺘﻲ ﻛﺎﻻﻫﺎ، ﺧﺪﻣﺎﺕ، ﻣﻬﺎﺭﺕ ﻫﺎ ﻭ ﺍﻳﺪﻩﻫﺎ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﻱ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺑـﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﺮﻳﺴﺘﻨﺴﻦ از ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﻲ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻫﺎﺭﻭﺍﺭﺩ، ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ. ﭘﻮﺭﺗﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ یک ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻛـﻪ ﺩﺭ ﺑـﺎﺯﺍﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺩﻭﻟﺖ. ﻣﻚ ﮔﺎﻫﺎﻥ (۲۰۰۶) ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻧﺸﺎﻥ ﻣـﻲ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ۳۶ ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ﺳﻮﺩﺩﻫﻲ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻭﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎﻱ ﺩﺭﻭﻧﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ. ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﭼﻮﻥ ﺑﺎﺭﺗﻠﺖ ﻭ ﻗﻮﺷﺎﻝ (۱۹۸۹) ﻭ ﭘﺮﺍﻫﺎﻟﺪ ﻭ ﻫﻤﻞ (۱۹۹۰) ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﺮ ﺧـﻮﺩ ﺑﻨﮕﺎﻩ ها ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﺗﮋﻱ ﻫﺎﻳشان ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺑﻌشان ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.

ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﺤﻮﺭﻱ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺩﻧﻴﺎ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻱ ﺟﻬﺖ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺭﺷﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻣﻄﻠﻮﺏ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻳﺎﺩ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﻳﻚ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻩ، ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﺍﻣﻜﺎﻥ ﺑـﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﻋﺼﺮ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷﺪﻥ، ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻣﻬـﻢ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺳﻄﻮﺡ ﻣﺨﺘﻠﻒ (ﮐﺸﻮﺭ، ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﺷﺮﮐﺖ) ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻧﻴﺎ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮﺩ.(شورچه لو، ۲۰۰۲، ۲۱۵)

ﻣﺠﻤﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺭﺍ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﻠﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﻱ ﺭﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺣﻔﻆ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩ ﺯﻧﺪﮔﻲ (ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺮﺍﻧﻪ ) ﻣﻲ ﺩﺍﻧﺪ. ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫـﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺑـﺮﺍﻱ ﺍﺭﺍﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻫـﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﻔـﻆ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺭﺗﻘـﺎﻱ ﺳـﻄﺢ ﺩﺭﺁﻣـﺪ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﻠﻨﺪﻣﺪﺕ. ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ آنکتاد^[۳] ، ﻭﺍﺿﺢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺑـﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺍﺯ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻛﻼﻥ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭﻱ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑـﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ. ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﻗﻴﻖ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﺳﺖ . ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﻴﺖ (۱۹۹۹) ﻧﻴﺰ، ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﻣﻠﻲ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺪﻣﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻳﻚ ﻛﺸﻮﺭ که ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﺭﺍﻩ ﻳﺎﺑﺪ. ﺿﻤﻦ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺳﺖ ﻛﻢ ﻣـﺎﻧﻊ ﻛﺎﻫﺶ ﺁﻥ ﺷﻮﺩ. ﻛﻮﻫﻤﻦ (۱۹۸۴) ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﻲ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻛـﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮﺩ، ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺣﺎﺿﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨـﺪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺨﺸﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎ ﺷﻮﺩ.

۲-۱-۲) ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺭﻗﺎﺑﺖﭘﺬﻳﺮﻱ

ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩﻫﺎﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﺑﻨﮕﺎﻩ، ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ‐ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ‐ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺑﺮﻛﻠﻲ (۲۰۰۱) ﻭ ﻣﻮﻣﺎﻳﺎ (۲۰۰۰) ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺍﺯ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﺳﺖ. ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺟﺬﺏ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﺠـﺎﺩ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻮﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﻣﻐﺎﻥ ﻣﻲ ﺁﻭﺭﻧﺪ. ﺑﻌﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺍﻥ ﺭﻗـﺎﺑﺘﻲ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ ﻫﺎﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ، ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺁﻥ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮﻛﻠﻲ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻧﺶ (۱۹۸۸) ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﺭﺍ ﻣﺘﺸﻜﻞ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ، ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭘﺬﻳﺮﻱ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺑﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ، ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﺎ ﺩﺍﺭﺍﻳﻲ، ﻓﺮﺁﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑـﺎ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﺩﺭ ﺭﻭﻳﻜﺮﺩ ﻓﻮﻕ ﺍﺳﺖ.

۲-۲-۲-۴- قابلیت خودتنظیمی

خودتنظیمــی در نظر زیمرمن^[۱۰](۱۹۹۹) عبارت اســت از برنامه ریزی بر مبنای مشــاهده‏ی خویشتن که به‏طور مداوم رفتار را برای دستیابی به اهداف مورد نظر، پایش می‌کند. یادگیرنده خودتنظیم، بدون نیاز به نظارت، شخصا برای یادگیری تلاش کرده، به آن جهت بخشیده و یادگیری خود را پایش و ارزشــیابی می‌کند. افراد خودتنظیم اهداف شــخصی برای خود در نظر می گیرند و برای دســتیبابی به آن ها راهبردهایی را بــه‏کار می‌برند (زمانی امیر، ۱۳۸۵).

خودتنظیمی افراد را قادر می ســازد تا بر افکار، احساسات، انگیزش و رفتار خود کنترل داشته باشــند. بندورا (۱۹۹۱) از وجود فرآیندهای خودتنظیمی مرکزی که رفتــار و تجربه را میانجیگری می‌کند، دفاع می‌کند. او پیشنهاد می‌دهد که بسیاری از رفتار انسانی با آینده نگری تنظیم شــده، به مردم اجازه می‌دهد که به شیوه‏ فعال عمل کنند و در هدف گذاری شرکت کنند و انگیزه را به چالش بکشند.

۲-۲-۲-۵- قابلیت خودانعکاسی (خوداندیشی)

افراد اندیشــه ها و رفتارها را با اســتانداردهای از قبل تعیین‏شده مقایســه می‌کنند و ‌بر اساس این مقایســه، ادراک خودشان درباره‏ توانایی انجام وظایف را بهبود می بخشند (شــاوران، ۱۳۹۰). پاچارز^[۱۱](۲۰۰۰) نیز معتقد است که افراد از طریق این قابلیت ‌در مورد تجربه هایشــان احساســی ایجاد می‌کنند، باورهای شــناختی خود را کشــف می‌کنند و در ارزیابی خود و تغییر افکار و متعاقب آن رفتارشــان درگیر می‌شوند.

۲ـ۳ـ راهبردهای یادگیری

منظور از راهبرد یک برنامه یا نقشه کلی است که که از مجموعه عملیات تشکیل می شود و برای رسیدن به یک هدف خاص به اجرا در می‌آید. راهبردهای یادگیری، دلالت بر روش هایی دارند که فراگیران برای یادگیری استفاده می‌کنند و ثابت شده است که روش های مؤثری برای افزایش یادگیری فراگیران هستند. راهبردهای یادگیری دامنه گسترده ای دارند و از تکنیک های بهبود حافظه گرفته تا راهبردهای امتحان دادن و مطالعه کردن را در بر می گیرند (نیاز آذری، ۱۳۸۲).

راهبردهای یادگیری حرکتی هدف‌مند و ارادی هستند که شخص در تلاش برای افزایش پیامد یاد یار مطلوب خود به کار می‌برد یا هر فعالیتی که فراگیران آن را در زمان یادگیری به کار می‌گیرند تا به وسیله آن میزان یادگیری خود را افزایش دهند (سیف،۱۳۹۰).

همچنین کارداش و املوند^[۱۲] (۲۰۰۳)، به نقل از وار و داوینگ^[۱۳] (۲۰۰۰) راهبردهای یادگیری را این‌گونه تعریف کرده‌اند: «فعالیت‌های پیدا و پنهان پردازش اطلاعات که در هنگام رمزگردانی برای تسهیل در اکتساب و اندوزش اطلاعات جدید و نیز بازیابی صحیح اطلاعاتی که قبلاً یادگرفته شده است به کار گرفته می‌شود».

در نظریه خبرپردازی، یادگیری به عنوان فرایند دریافت محرک‌های محیطی به وسیله گیرنده‌های حسی، گذر این محرک‌ها از حافظه حسی و حافظه کوتاه مدت، به رمز درآمدن و معنی دار شدن، و نهایتاًً قرار گرفتن در حافظه درازمدت تعریف شده است. هر تدبیری که ‌به این منظور توسط روان‌شناسان کشف و ابداع شده‌اند، با نام مهارت‌های یادگیری و مطالعه، یا به اصطلاح فنی‌تر راهبردهای شناختی و فراشناختی نام گذاری شده‌اند (سیف ۱۳۹۰).

به گفته سیف (۱۳۹۰)، اسلاوین^[۱۴](۲۰۰۶) راهبردهای یادگیری را به راهبردهای شناختی و فراشناختی تقسیم می‌کند و معتقد است که راهبردهای شناختی برای تسهیل یادگیری و تکمیل تکالیف به کار می‌رود در حالی که راهبردهای فراشناختی به منظور بازبینی این پیشرفت مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر راهبردهای شناختی برای پیشرفت و دستیابی به اهداف شناختی استفاده می‌شوند و راهبردهای فراشناختی جهت نظارت بر این فرایندها به کار گرفته می‌شوند.

شکل۲-۱ طبقه بندی انواع راهبردهای یادگیری را نشان می‌دهد.

شکل ۲-۱- طبقه بندی انواع راهبردهای یادگیری

همان‌ طور که در شکل ۲-۱ آمده است راهبردها، عملیاتی هستند فراتر از فرایندهایی که نتیجه طبیعی انجام فعالیتی می‌باشند. ‌بنابرین‏ ورق زدن صفحات و یا نگاه کردن به یک متن به عنوان یک راهبرد مطالعه، شرایط لازم را ندارند. اکثر راهبردهای مختص به هدف، مربوط به حیطه خاصی است. برای مثال راهبردهای حفظ کردن، شامل تکرار مطالبی است که یاد گرفته می‌شوند، گروه بندی مطالب قابل سازمان‌دهی به خوشه‌هایی که به علت روابط معنایی با هم تناسب دارند و ایجاد رابطه بین عناصر جداگانه و در نتیجه افزایش قابلیت یادگرفتن آن ها می‌باشد. راهبردهای درک مطلب عبارتند از: یادداشت‌برداری، خلاصه کردن، خط کشیدن زیر مطالب و جواب دادن به سؤالات مربوط به متن. همچنین تعدادی از راهبرهای مختص به هدف برای ایجاد راه‌حل های مسائل وجود دارد. برای مثال، هنگامی که اطلاعات فرد ‌در مورد حیطه‌هایی کم است، استدلال از طریق تشابه آن حیطه‌ با حیطه‌های دیگری که برایش شناخته شده است مفید می‌باشد. به طور خلاصه راهبردهای مختص به هدف زیادی وجود دارد که استفاده‌ کنندگان راهبردها می‌توانند برای انواع مختلف حیطه‌های محتوایی از فعالیت های شناختی مدرسه گرفته مانند حل مسئله ریاضی تا مسلط شدن بر فعالیت های فیزیکی مانند مهارت ها و توالی های حرکتی پیچیده اعمال کنند.

۲-۳- ۱- راهبردهای شناختی

راهبردهای شناختی اقداماتی هستند که ما به آن ها کمک آن ها اطلاعات تازه را برای پیوند دادن و ترکیب کردن با اطلاعات قبلا آموخته شده و ذخیره سازی آن ها در حافظه دراز مدت آماده می‌کنیم (سیف، ۱۳۹۰).

پروکاپ^[۱۵] (۲۰۰۹) راهبردهای شناختی را به عنوان روشی که در آن اطلاعات زبانی پردازش می شود، تعریف ‌کرده‌است. که این راهبردها باعث تقویت فرایند تفکر می شود و برای دست یابی به اهداف شناختی مانند درک کردن و حفظ کردن اطلاعات کمک کننده است. و همچنین به کد گذاری و بازیابی اطلاعات نیز کمک می‌کند(نقل از هوشمند جا، جوانمرد و مرعشی، ۱۳۹۳).

راهبردهای شناختی را از مناظر مختلف مورد توجه قرارداده‌اند پارک^[۱۶] (۱۹۹۵) به دو طبقه از راهبردهای شناختی اشاره کرد.