قواعد داوری آنسیترال که در این نوشته مورد بحث قرار گرفته است در واقع قواعد دیوان داوری دعاوی ایران– ایالات متحده آمریکا است که ‌بر اساس مقررات داوری کمیسیون سازمان ملل متحد برای حقوق تجارت بین‎الملل (آنسیترال) تهیه گردیده است. هیات عمومی دیوان طبق بیانیه‎های الجزایر و به منظور هماهنگ ساختن مقررات یاد شده با ماهیت خاص دیوان، اصلاحاتی در آن انجام داد. در این قواعد ابتدا مقررات داوری آنسیترال و سپس اصلاحات آن آمده است و مقررات اصلاح شده آنسیترال آیین داوری دیوان داوری مذکور را تشکیل می‎دهد.^[۱۵۱]

دیوان داوری ایران و آمریکا به منظور حل‌وفصل دعاوی میان ایران و ایالات متحده آمریکا بعداز جریان گروگان‏گیری سفارت آمریکا تشکیل شد و چارچوب صلاحیت دیوان در بیانیه حل‌وفصل دعوی تنظیم شده است و قواعد حاکم بر فعالیت دیوان مطابق بند ۲ ماده ۳ قواعد داوری آنتسیترال به جز در مواردی که به وسیله طرفین یا دیوان تغییر یافته است قواعد داوری آنتسیترال می‏ باشد.^[۱۵۲]

در خصوص اینکه حکم قضایی یا حکم داوری که صحیحاً صادر شده برای طرفین الزام‏آور است اختلافی وجود ندارد و اثر الزام‏آور حکم داوری اثر ذاتی جریان رسیدگی است.^[۱۵۳]

بند ۱ ماده ۴ بیانیه حل‌وفصل اختلافات و همین طور بند ۲ ماده ۳۲ قواعد داوری مقرر می‏دارد که احکام دیوان نهایی و الزم‏آور می‏ باشند در بیانیه حل‌وفصل اختلافات ‌در مورد مبانی بی‏اعتباری حکم یا تجدیدنظر در آن، هیچگونه مقرراتی وجود ندارد این بیانیه مشتمل بر مقررات خاصی در ارتباط با مسائل فوق یا مشابه به آن نیست اثر این شرایط همچنین در این واقعیت متجلی است ک طرفین اساساً مسئله قواعد آئین رسیدگی را به قواعد داوری آنتسیترال ارجاع، داده ‏اند.^[۱۵۴]

علی‏رغم اینکه در قواعد داوری آنتسیترال به مانند قانون داوری تجاری بین ‏المللی و قانون آئین دادرسی مدنی به صراحت به موارد ابطال رأی داور اشاره نگردیده شده ولی با استنباط از بین مواد و قواعد داوری آنتسیترال می‏توان به مواردی در این خصوص اشاره کرد.

در ماده ۵ کنوانسیون شناسایی و اجرای احکام داوری خارجی (کنوانسیون نیویورک چند مورد بیان گردیده است) هرچند که کنوانسیون نیویورک به بطلان احکام داوری نپرداخته، لیکن مفاد آن می‏تواند به عنوان مبانی برای امتناع از شناسایی و اجرای حکم مورد استناد قرار گیرد اهمیت کنوانسیون نیویورک در ایجاد سیاست واحد در خصوص داوری تجاری بین ‏المللی در میان بسیاری از دولت‏های متعاهد کنوانسیون غیرقابل انکار است. مسئله مهم‏تر این که این کنوانسیون می‏تواند به طور برابر بیانگر نظری واحد که تشکیل دهنده یک اصل حقوقی است، باشد.

‌بنابرین‏ به نظر نمی‏رسد سکوت قواعد داوری آنتسیترال بیانگر تمایلی مبنی بر نادیده گرفتن مقررات کنوانسیون به جای هماهنگی با آن کنوانسیون باشد.

حوزه اعمال قواعد داوری آنتسیترال در اختلافات ناشی از یک قرارداد مشروط بر این است که طرفین قرارداد توافق کرده باشند که اختلاف خود را به موجب قواعد داوری آنسیترال به داوری تسلیم نمایند ‌بنابرین‏ اعمال قواعد مذبور به داوری تجاری بین ‏المللی محدود نمی‏ شود و اختلافات ناشی از قرارداد غیرتجاری و چه بسا غیربین‏المللی هم قابل ارجاع به قواعد داوری آنسیترال است.^[۱۵۵]

مقام ناصب عنصر اساسی را در قواعد داوری آنسیترال تشکیل می‏ دهد بنا به دلیلی علمی، نام مؤسسه‌ یا شخصی که به عنوان مقام ناصب عمل خواهد کرد باید قبلاً در شرط داوری یا موافقتنامه داوری جداگانه مندرج ‏شود و تعیین مقام ناصب به عنوان مقامی که خدمات اداری مؤثری را برای طرفین مهیا می ‏کند می‏تواند بی‏نهایت مفید باشد.^[۱۵۶]

ذیلاً به بررسی مواردی که، عدم رعایت آن ها موجب ابطال رأی‌ داوری در قواعد داوری آنسیترال و حقوق داخلی است می‏پردازیم:

۲٫ ۱٫ گفتاراول: موارد ابطال رأی‌ داوری

۲٫ ۱٫ ۱ عدم رعایت قانون حاکم بر داوری

بحث از قانون ماهوی حاکم بر داوری و قانون شکلی حاکم بر داوری است.

در هر یک از این دو صورت قانون حاکم بر داوری می‏تواند همان قانون حاکم بر قرارداد اصلی باشد که بین طرفین در یک رابطه حقوقی منعقد شده است و تعیین قانون حاکم بر قرارداد داوری بسیار مهم بوده و نقش تعیین کننده در تصمیمات داوری خواهد داشت.

رویه کنوانسیون‏های بین ‏المللی در حقوق داوری و در مقررات داوری سازمانی این است که در وهله اول انتخاب قانون حاکم را به عهده طرفین می‏ گذارد و در صورت عدم انتخاب توسط طرفین وظیفه تعیین قانون حاکم را به داورها واگذار می ‏کند.^[۱۵۷]

این در صورتی است که حتی یک انتخاب ضمنی ‌در مورد قانون حاکم توسط طرفین وجود نداشته باشد ولی در صورتی که داورهای احراز کنند که انتخاب ضمنی توسط طرفین در این خصوص انجام شده است داورها این انتخاب را در نظر خواهند گرفت.^[۱۵۸]

۲٫ ۱٫ ۱٫ ۱ قانون شکلی حاکم بر داوری

این قواعد در بند ۲ ماده ۱ خود به قانون شکلی حاکم بر داوری و در ماده ۳۳ خود به قانون ماهوی حاکم بر داوری می‏ پردازد.

بند ۲ مده ۱ قواعد مقرر می‏دارد «این قواعد بر داوری حاکم خواهد بود مگر در مواردی که هر یک از آن ها با مقررات ناظر بر داوری در تعارض بوده و طرفین نتوانند از آن مقررات عدول نمایند که در این صورت همان مقررات مجری خواهد بود.»

این بند در واقع مقرر می ‏کند که قواعد داوری آنسیترال بر داوری حاکم است و در صورتی که هر یک از این قواعد با مقررات امری و الزامی قانونی که به داوری اعمال می‏ شود در تعارض باشد و طرفین هم نتوانند از آن مقررات عدول نمایند در آن صورت آن مقررات حاکم خواهد شد نه قواعد داوری آنسیترال.^[۱۵۹]

اعتقاد بر این است که چنین تعارض بین قواعد داوری آنسیترال و مقرارت الزامی قانون داخلی حاکم بر داوری در موارد نادر و در اوضاع و احوال استثنایی رخ می‏ دهد چنین حالتی می‏تواند به ‌عنوان مثال ‌در مورد جرح داور رخ دهد جایی که قانون داخلی حاکم بر داوری مقرر می ‏کند که محاکم صلاحیت انحصاری در چنین موضوعی (جرح) را دارند و همین طور این حالت تعارض می‏تواند در جایی رخ دهد که طرفین به موجب بند ۳ ماده ۳۲ قواعد داوری آنسیترال توافق کند که داورها از ذکر دلایل صدور حکم در رأی ذکری به میان نیاورند و در مقابل قانون داخلی حاکم مقرر کند که رأی بدون ذکر دلایل صدور حکم مخالف با نظم عمومی می‏ باشد.^[۱۶۰]

در قانون داوری تجاری بین ‏المللی در بند ۱ ماده ۱۹ به قانون شکلی حاکم بر داوری و در بند ۱ ماده ۲۷ بر قانون ماهوی حاکم بر داوری پرداخته شده است.

بند ۱ ماده ۱۹ مقرر می ‏کند که قوانین طرفین در خصوص آئین دادرسی – اعم از اینکه از طریق ارجاع به قانون خاصی باشد یا نه – معتبر است به شرط اینکه مقررات آمره ی این قانون (قانون داوری تجاری بین ‏المللی ایران) را که تعداد آن ها کم و محدود به اصول اساسی دادرسی است، رعایت کنند.

۳-۱-۴-خدمات نفتی در مسیر توسعه

چشم انداز آینده اقتصاد جهان نشانگر افزایش قابل توجه تقاضای انرژی و نقش کلیدی نفت و گاز در مجموعه آن است. پیش‌بینی های به عمل آمده نشان می‌دهد که تقاضای نفت طی ۲۰ سال آینده، بیش از ۲ برابر ۲۰ سال گذشته افزایش پیدا خواهد کرد و گاز طبیعی به عنوان سوخت منتخب قرن حاضر از بیشترین رشد در مجموعه اقلام سبد انرژی برخوردار خواهد شد.

در این بین ایران با دارا بودن بیش از ۱۵۱ میلیارد بشکه ذخایر نفتی قابل استحصال و ۳۳ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی، از نظر مجموعه ذخایر هیدروکربوری جایگاه ممتازی را در بین دیگر کشورهای جهان به خود اختصاص داده است. به دلیل همین موقعیت خاص ایران در عرصه بین الملل، اجرای الگوی مناسب توسعه اقتصادی کشور بر مبنای نفت از مدتی قبل آغاز شده است و تا به جایی پیش رفته که هم اکنون بحث تدوین استراتژی انرژی به یکی از اولویت های وزارت نفت کشور مان تبدیل شده است.

تمرکز فعالیت های اجرایی دولت در میدان های نفتی و گاز در بخش صنایع بالادستی در حالی صورت می‌گیرد که برخی از آن ها با کشورهای همسایه همچون عراق، کویت، عربستان، قطر، امارات و عمان مشترک است. به ‌عنوان مثال میدان گازی فوق عظیم پارس جنوبی با کشور قطر مشترک است این میدان بزرگترین و مهمترین میدان مشترک ایران با کشورهای همسایه محسوب می شود که علی رغم سرمایه گذاری بعمل آمده، نیازمند سرمایه گذاری گسترده جهت توسعه و بهره برداری از این منابع مشترک الزامی است که در این پایان نامه نیز به بخش‌های سرمایه گذاری در بخش های صنایع بالادستی اشاره گردیده است. در عین حال تولید تمام میادین مشترک نفتی تا پایان برنامه پنجم توسعه ۱۲۵ درصد و میانگین میادین گازی ۲۰۰ درصد افزایش خواهد یافت که برنامه های توسعه آن ها تدوین و ‌بر اساس قراردادهای نفتی منعقد گردیده است که موضوع قراردادهای نفتی هم به جهت ارتباط مستقیم با جذب سرمایه در این پایان نامه به صورت مختصر بررسی می‌گردد.

۳-۱-۵- تمرکز شرکت نفت در جذب سرمایه گذاری

ارزش تولید نفت و گاز ایران تنها در سال ۹۲ بالغ بر ۲۱۷ میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی می شود در صورت جذب منابع مالی ارزش تولیدات نفت گاز و میعانات گازی ایران به ۳۵۰ میلیارد دلار تا پایان برنامه پنجم توسعه افزایش یابد.^[۲۶] علاوه بر آن در صورت تحقیق برنامه های سرمایه گذاری و جذب منابع مالی مورد نظر، ظرفیت تولید نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی ایران افزایش قابل توجهی می‌یابد. بر این اساس دستیابی به متوسط تولید روزانه ۴/۴ میلیون بشکه نفت، (با توجه به شرایط تحریم یک میلیون بشکه از تولید نفت کشور در حال حاضر کاهش یافته است) یک میلیارد و ۴۷۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی و یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه میعانات گازی تا پایان برنامه پنجم هدف گذاری شده است. (برنامه پنجم توسعه نفت و گاز پیوست پایان نامه می‌باشد.)

اقدامات صورت گرفته از سوی شرکت ملی نفت ایران در جذب منابع ریالی و ارزی به شیوه های مختلف در سال گذشته و در رأس آن ها پنج مرحله انتشار اوراق مشارکت برای اولین بار در گستره صنعت نفت، باعث جذب بخش ‌قابل‌ملاحظه ای از سرمایه های سرگردان در صنعت نفت شد که از مهمترین دستاوردهای شرکت ملی نفت ایران در خصوص سرمایه گذاری از منابع داخلی بشمار می رود و در همین راستا کسب مقام اول جذب سرمایه گذاری در سطح کشور در سال‌های اخیر توسط شرکت ملی نفت ایران محقق شده است.

در عین حال از میان ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه مورد نیاز صنعت نفت در ا فق ۱۴۰۴، سهم بخش بالادستی صنعت نفت در برنامه پنجم توسعه چیزی حدود ۲۵ میلیارد دلار پیش‌بینی شده است که از این میزان ۵۰ میلیارد دلار از منابع داخلی و ۷۵ میلیارد دلار نیز از محل منابع خارجی بایستی تامین شود و همچنین قرار است بسیاری از پروژه های نفتی و گازی از طریق راه اندازی صندوق های انرژی تامین اعتبار شوند و روند جذب سرمایه گذاری در میدان مشترک پارس جنوبی در حالی صورت می‌گیرد که ارزش این میدان گازی پارس جنوبی ۱/ ۲ برابر کل درآمد صنعت نفت ایران در صد سال گذشته است.

آنچه مسلم است، صنعت نفت ایران در مسیر خود به سمت خود کفایی ‌و شکوفایی اقتصادی کشور با دشواری های فراوانی منجمله تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا روبه رو است و د ر این میان شرکت ملی نفت ایران تنها به اتکا به شعار ما می‌توانیم، توانسته است تلخی های ناشی از تحریم ها را با شیرینی توسعه شتابان صنعت نفت با بهره گرفتن از توان داخلی و اجرای اقتصاد مقاومتی در آمیزد.

۳-۲- موضوعات تاثیرگذار بر خدمات نفتی

۳-۲-۱- سرمایه گذاری خارجی در نفت

سرمایه گذاری خارجی با حقوق نفت و گاز عجین است، حقوق نفت و گاز بر پایه قراردادهای سرمایه گذاری از قبیل قراردادهای امتیازی، مشارکتی خدماتی بنا شده است جذب سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز جایگاه مهمی در مباحث حقوق نفت و گاز دارد و باید در پرتو دو مسئله بررسی شود^[۲۷].

اول اینکه: منابع نفت و گاز جزء انفال و ثروتهای عمومی است و مالکیت آن به کسی تعلق ندارد و حتی دولت هم نیز مالک آن نیست بلکه ‌بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آن ها عمل نماید و محدودیت سرمایه گذارخارجی از عوامل بازدارنده است.

مسئله دوم: ملی شدن صنعت نفت است و سرمایه گذاری بر مالکیت و مدیریت خارجیان در حوزه صنعت نفت با ملی شدن صنعت نفت تعارض دارد. سرمایه گذاری خارجی در نفت و گاز به نحوی که سرمایه گذار مدعی مالکیت و مدیریت بر نفت موجود در مخزن، چاه های حفر شده، تأسیسات سرچاهی، تأسیسات و پالایشگاه های فرآورش نفت، زمین‌های مربوط و یا نفت استخراج شده باشد مجاز نیست و البته از خدمات خارجی برای اجرای عملیات نفتی از جمله اخذ منابع مالی بدون تعویض مالکیت و مدیریت به خارجیان و همچنین فروش نفت و گاز پس از تولید در قالب قراردادهای تجاری و بیع متقابل و شرایط قراردادهای نفتی بلامانع است.

۳-۲-۲- نقش نفت در سرمایه گذاری

هدف همه جوامع بشری و به ویژه همه دولت ها دست یافتن به میزانی از رشد اقتصادی است که بتواند رفاه جامعه را تأمین کند. رسیدن ‌به این هدف یا میزان رشد اقتصادی مورد نظر، نیازمند برخورداری و بهره وری از دو عامل سرمایه و انرژی است. از همین جا ارتباط میان رشد اقتصادی و انرژی آشکار می شود. به بیان دیگر، رفاه نیازمند رشد اقتصادی و رشد اقتصادی نیازمند برخورداری از انرژی است.از آنجا که هیچ گونه فعالیتی در هیچ یک از عرصه های زندگی و در جهان هستی بدون استفاده از انرژی امکان پذیر نیست؛ ‌بنابرین‏ به سادگی می توان دریافت که اقتصاد جوامع بشری بدون وجود انرژی ناممکن است نفت به عنوان یک منبع انرژی که انسان درقیاس با سایر انرژی ها خیلی سریع و در زمان کوتاه تری به استفاده از آن عادت کرده و در همه شئون زندگی به کارگرفته شده است. همچنین به عنوان ماده ای با موارد استفاده همگانی و عمومی و داشتن فرآورده های متعدد ‌و گوناگون، اهمیت فراوان دارد. در جهان امروز، نفت نه تنها به عنوان یک عامل تعیین کننده اقتصادی و صنعتی، که به عنوان یک عامل سیاسی و امنیتی نیز مطرح است. در واقع نفت عاملی اساسی برای رسیدن به هدف های اقتصادی، صنعتی، سیاسی و تأمین امنیت ملی به حساب می‌آید.^[۲۸]

۱۹۹۳-۱۹۹۰ ظهور هوش هیجانی

در چهار سال آغازین دهه ۱۹۹۰، ما یر و سالووی در یک دوره جهانی رساله که در دهه ۱۹۹۰ شروع شد، مجموعه ای از مقالات را ‌در مورد هوش هیجانی منتشر کرد.

در همان زمان، سنجش توانایی هوش هیجانی و مطالعه تجربی تحت همین نام ایجاد شد. سر مقاله مجله هوش، وجود هوش هیجانی را همانند هوش واقعی عنوان کرد. در طی این دوره، یافته های دیگری از هوش هیجانی مخصوصاً در علوم مغزی، توسعه یافتند.

۱۹۹۷-۱۹۹۴ عمومیت داده وتوسعه سازی و گسترش مفهوم هوش هیجانیگلمن، یک ژورنالیست علمی که کتاب مشهور خود را به نام هوش هیجانی منتشر ساخت، در باره مدل خود در محافل آکادمیک قلم زد. این کتاب در تمام دنیا فروش چشم گیری داشت، در سطح گسترده ای چاپ شد. مجله تایم، روی جلد خود، واژه هوش هیجانی را به کار برد. تعدادی از مقیاس های شخصیتی، تحت عنوان هوش هیجانی، انتشار یافتند.زمان حال-۱۹۹۸ تحقیق و به رسمیت شناختن هوش هیجانیاز پیوند عقل با عواطف، روشنی همراه با هیجان به وجود می‌آید. عقل بدون عواطف نابارور است و عواطف و هیجان بدون عقل کور می‌باشند.سالووی و مایر عقیده دارند که در زمینه روان شناسی، ‌در مورد مفهوم هوش هیجانی، دو مرجع قبل از نظریه آن ها وجود دارد: اول، ماورر(۱۹۶۰)، نتیجه گیری معروف خود را ارائه داد: هیجان ها را نباید به هیچ عنوان در مقابل هوش قرار داد. به نظر می‌رسد آن ها، خود یکی از مراتب بالای هوش می‌باشند. دوم، پاین (۱۹۸۶و۱۹۸۴) این اصطلاح را در رساله خود که به چاپ نرسیده است به کار برد. چهارچوب هوش هیجانی، تعریف رسمی آن و پیشنهاد ‌در مورد اندازه گیری آن در دو مقاله مایر و سالووی که در سال ۱۹۹۰ چاپ شده، ظاهر شد(مایر،دیپائلوو سالووی، ۱۹۹۰).سپس هرنسین و موری(۱۹۹۴)، در کتاب جنجال بر بر انگیز منحنی نرمال(یا زدگی شکل)، بحث ‌در مورد اساس وراثتی هوش را که به طور سنتی تعریف شده بود و همچنین، میزان تاثیر پذیری هوش از شرایط اجتماعی را دوباره از سر گرفتند. در این فضای مطالعاتی و بافت اجتماعی بود که سالووی ومایر، مقالات۱۹۹۰ خود را به چاپ رساندند. آن ها در این نوشته ها، هوش هیجانی را به عنوان توانایی درک احساسات در خود و دیگران، همچنین استفاده از این احساسات را به عنوان راهما های اطلاعاتی برای تفکر و عمل معرفی نمودند(سالووی ومایر، ۱۹۹۰). به همراه مقدمه سنجش های جدید ‌به این مفهوم و اولین مقالات تحقیقی تجدید نظر شده با همین موضوع، تعدادی مفاهیم ظریف هوش هیجانی به وجود آمدند.

نظریه مایر و سالووی

پیتر سالووی و جان مایر (۱۹۹۰) کوشیدند تا روشی برای اندازه گیری عاطفی هیجان ها بیابند. آن ها دریافتند که برخی اشخاص در کارهای نظیر شناسایی احساسات خویش، در احساسات دیگران و نیز در حل مسایل هیجانی کاراتر از دیگرانند. آنان کوشیدند تا از این منظر که چه چیزهایی موجب کسب موفقیت در زندگی می شود، هوش را تعریف کنند. آن ها هوش هیجانی را توانایی باز شناسی معنای عواطف و ارتباطات شمردند که فرد را قادر می‌سازد تا مشکلاتش را حل کند. ‌بنابرین‏ قابلیت های هیجانی را برای هوش اجتماعی، بنیادی و اساسی دانستند. آنان بر این باورند که مسایل و موفقیت های اجتماعی یا داده های عاطفی و هیجانی در ارتباطند. ‌بنابرین‏ قابلیت های هیجانی نه تنها در شکل گیری تجارب اجتماعی دخیلند، بلکه بر تجارب درون فردی نیز مؤثر واقع می‌شوند(گلمن، ۱۹۹۵، ترجمه پارسا، ۱۳۹۳). در ضمن مایر و سالووی(۱۹۹۵) هوش اجتماعی را در مفهومی کلی تر از هوش هیجانی دانسته اند که مرکب از گروهی از توانایی است که با جنبه‌های اجرایی، فضایی،گزاره ای و شفاهی هوش سنتی متفاوت است.

آن ها برای دستیابی به چهار چوب اصلی هوش هیجانی آزمایش بازتابی خلق را انجام دادند. این مقیاس برای اندازه گیری تفاوت فردی پایدار در خلق ها، هیجانات، تمایز میان هیجان ها و خلق های گوناگون و تنظیم خلق و هیجان ها به کار گرفته شد. سالووی و مایر (۱۹۹۵) اظهار کردند که سه بعد توجه، بیان و تنظیم هیجان شاخص های بنیادین هوش هیجانی هستند که می توان با پرسش از افراد به منظور دریافت این مطلب که به نظر خودشان در چه سطحی از هوش هیجانی هستند اندازه گیری شود. آزمون فوق محدودیت های داشت که عبارتند از: نخست آنکه تنها به جنبه ی از هوش هیجانی توجه داشت دوم آنکه بر اساس گزارش خود فرد صورت می گرفت و دقت آن به نوعی به خود پنداره ی شخص نسبت به خود بستگی داشت. ‌بنابرین‏ مایر و سالووی(۱۹۹۷) اظهار داشتند که هوش هیجانی محدوده ای از عملکرد فرد را در بر می‌گیرد این توانایی ها عبارتند از مشاهده، درک، جذب معانی هیجانات و صرفاً شامل یک نوع هوش نیستند. زیرا انگیزش، صفات شخصیتی، کارکرد اجتماعی و فردی نیز در شکل گیری آن نقش دارد؛ ‌بنابرین‏ الگوی پیچیده ی هوش هیجانی باید دقیقاً مورد تجربه و تحلیل قرار گیرد تا بین مفاهیمی که جدا از هوش هیجانی هستند با مفاهیمی که با آن ادغام شده اند تفکیک و تفاوتی قایل شد و در آخر آن ها ‌به این موضوع اشاره می‌کنند که فردی که از هوش هیجانی بالایی بر خوردار است در چهار زمینه ی شناسایی، کاربرد، فهم و درک، و تنظیم هیجانات مهارت دارد.

نظریه بار-آن

بار- آن(۱۹۹۷) مدلی چند عاملی برای هوش هیجانی تدوین ‌کرده‌است. او هوش هیجانی را نظامی از مهارت ها و کارایی های شخصی دانست که بر توانایی او برای موفقیت در مقابله با بحران و رویارویی های محیطی تاثیر می‌گذارد. تأکید او بر عوامل غیر شناختی نوعی از مفهوم سنتی هوش است که کمیت عوامل شناختی را منعکس می‌سازد. از دیدگاه بار-آن هوش هیجانی دارای ابعاد عاملی گوناگون است. وی ۱۵ بعد هوش هیجانی را عنوان می‌کند که می‌تواند با بهره گرفتن از ۵ خرده مقیاس پرسشنامه هیجانی آن را سنجید. هوش هیجانی، مهارت های هیجانی و اجتماعی در طی زمان رشد و تغییر می‌کنند و می توان از طریق آموزش و برنامه های اصلاحی و درمانی آن را ارتقاء بخشید. بسیاری از عوامل های هوش هیجانی بار-آن ارتباط نزدیکی با ویژگی های سنتی شخصیت دارند. گلمن(۱۹۹۵) و بار-ان(۱۹۹۷) هر دو هوش هیجانی را به عنوان نوعی ویژگی شخصیتی شمرده اند.

نظریه هاینز

استیو هاینز^[۱۲] (۱۹۹۸) تعریف گلمن از هوش هیجانی را تکراری از تعاریف سالووی و مایر دانست، با این تفاوت که گلمن گسترده هوش هیجانی را چنان وسعت بخشید که هوش هیجانی بیشتر جنبه عام پسندانه به خود گرفت تا علمی، هاینز گرچه تعاریف سالووی و مایر را از هوش هیجانی پذیرفت، ولی پیشنهاداتی را جهت بهبود نواقص آنان ارائه داد، نخست اینکه هوش هیجانی دارای دو جنبه ذاتی و اکتسابی می‌باشد.

تبصره۳: در صورتی که متخلف به هر دلیلی جریمه تعلق گرفته را نپردازد پرونده به سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع خواهد شد.

تبصره۴:ملاک تنبیهات، شخصیت واقعی (حقوقی وحقیقی) متخلف است وتغییر نام شرکت ویا تغییر مدیریت آن مانع از استعرارتنبیهات علیه شرکت یا مؤسسه یا شخص متخلف نمی شود.

تبصره۵: چنانچه واگذاری یا فروش سهمیه ی مصرف کنندگان دولتی با اطلاع مدیران مربوط بوده باشد علاوه بر اخذ جریمه از دستگاه دولتی مربوط با مدیران مطلع برابر دستور شماره ۷۹۴۲۹مورخ ۳۰/۱۱/۸۴رئیس محترم جمهوری برخورد خواهد شدوچنانچه تخلف بدون اطلاع مدیران توسط اشخاص حقیقی انجام شده باشد ‌و درآمد به دست آمده از فروش سهمیه،به تصرف شخص متخلف درآمده باشد، متخلف برابر قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاسی و کلاهبرداری و نیز سایر مقررات مربوط بر اساس قیمت بین‌المللی سهمیه ی فروخته شده به مرجع قضایی معرفی می‌گردد.

در ماده ۱۶ دستورالعمل ‌ملاک‌هایی برای اعطای مجوز صادرات شمرده شده است که عدم تطبیق موارد مندرج در این ماده و اظهار خلاف، در ماده ۱۷دستورالعمل، تخلف محسوب شده و با متخلف علاوه بر اعمال ضوابط و مقررات زیر برخورد خواهد شد:

الف- در صورتی که درصد فراورده های نفتی یارانه ای موجود در محموله ی صادراتی مطابق با مشخصات فنی اعلامی سازمان استاندارد موضوع تبصره ۱ماده ۱۲ می‌باشد مبنی بر غیر یارانه ای بودن فراورده یا پرداخت دوبرابر قیمت داخلی با قیمت بین‌المللی و واریزآن به حساب خزانه می‌باشد.

ب- در صورتی که درصد فراورده های نفتی یارانه ای در محموله ی صادراتی بیشتر از مشخصات فنی اعلامی سازان تبصره ۱ ماده ۱۲ باشدگمرک مؤظف است نسبت به درخواست ‌و تطبیق اسناد مبنی بر غیر یارانه ای بودن مواد اقدام کند واقدامات قانونی لازم را که در صورت عدم مطابقت به کار بندد.

۳-ماده ۱۹ دستورالعمل اشعار می‌دارد:«در صورت احراز تخلف و صدور حکم محکومیت قضایی برابر صادر کنندگان فراورده ها ی نفتی اقدامات زیر انجام می پذیرد.

الف: گمرک مشخصات صادرکنندگان متخلف رابا ذکرمنشأتولیدمحصول مورد تخلف به دبیر خانه ستاداعلام کندتا موضوع به مراجع ذی ربط برای اعمال قانون اعلام شود.

ب: گمرک علاوه بر پیگرد قانونی ودرخواست ابطال کارت بازرگان، مطابق ماده ۱۹قانون مجازات اسلامی درخواست مجازات می کند.

ج: در صورتی که کالای صادراتی دارای پروانه کار ونشان استاندارد ملی باشدسازمان استاندارد مؤظف است استفاده از این نشان را حداقل یک سال به حالت تعلیق درآورده وموضوع را ازطریق رسانه های عمومی اعلام نماید. »

۴-در ماده ۲۱دستورالعمل برای متخلفینی که باک اضافه داشته ویا سوخت اضافه حمل می نمایند، بیان نموده که نیروی انتظامی مؤظف به محض مشاهده خودروی متخلف را متوقف و به شرح ذیل اقدام نماید:

الف: خودروی متوقف وسوخت اضافی آن تخلیه می شود وباک اضافه جداوکنده می شود، سپس برای اعمال قانون به مرجع قضایی وتعزیرات حکومتی معرفی می‌گردد.

ب: شرکت های حمل ونقل پایانه ها ‌از دادن با ومسافربه خودروهای دارای باک اضافه خودداری می نمایند.

ج: در صورتی که خودرومتخلف حامل بار فاسد شدنی یا مسافرباشد، پس از تخلیه سوخت اضافه، دفترچه کار راننده و کارت اتوبوس دریافت وراننده متعهد می‌گردد، ظرف یک هفته با مراجعه به واحدانتظامی مربوط،باک اضافی را تحویل دهد وبرای اعمال قانون، پرونده به تعزیرات ارسال شود.

د: در صورت ورود خودروهای متخلف به مبادی گمرکی، گمرک مؤظف است بلافاصله موضوع را به واحد انتظامی محل گزارش و واحد انتظامی برابر بندهای الف یا پ (حسب مورد) اقدام نماید.

۵-در ماده ۲۵ دستورالعمل، متخلفان دارای خودروهای توقیف شده در مبادی خروجی، علاوه برپیگردقانونی حسب ‌مورد به اتهام قاچاق یاعرضه ی خارج از شبکه به ترتیب زیر تنبیه می‌شوند و ملاک احراز تخلف برای اعلام تنبیهات، صورتجلسه مأموران محل (ناجا، وزارت راه و وزارت نفت) و یا گزارش بازرسان ویژه ستاد می‌باشد.

الف: برای خودروها

1. 1. لغودفترچه رانندگان بخش حمل و نقل عمومی برای شش ماه توسط وزارت راه ‌و ترابری

1. 1. اخذگواهینامه راهنمایی ورانندگی به مدت ۱ماه توسط نیروی انتظامی

1. 1. ممنوعیت خروج از کشورخودروی به کار گرفته شده در تخلف به مدت ۶ماه

1. در استان های مرزی که با مشکل جدی قاچاق و عرضه خارج از شبکه فراورده های نقتی یارانه ای مواجه اند، با تصویب شورای تأمین استان نسبت به توقیف سه ماهه ی خودروهای متخلف اقدام می شود. ^[۲۸]

ب: برای شرکت های متخلف

1. 1. لغو مجوز شرکت های حمل ونقل که در ارتکاب تخلف مشارکت داشته باشند، به مدت ۶ ماه توسط وزارت راه و ترابری

1. لغودائم مجوز شرکت های حمل ونقل توسط وزارت راه ‌و ترابری در صورتی که مجدداًدر ارتکاب تخلف مشارکت داشته باشند ویا در بازرسی ها معلوم شود که تعداد قابل توجهی از خودروهای آن شرکت دارای باک اضافی یا غیر استاندارد هستند.

ماده ۳۱دستورالعمل اشعارمی دارد:«انحراف از مسیر توسط رانندگان وپیمان کاران ممنوع است و متخلفان حسب مورد با توجه به تعهدات خود در قرار دارد اولیه با شرکت پخش و التزام به رعایت و تمکین ازآیین نامه رسیدگی به تخلفات توزیع و فروش فراورده های نفتی به ترتیب زیر جریمه می‌شوند:

الف: محموله نفت کش های متخلف در انحراف از مسیر به نزدیکترین انبار شرکت پخش، تحویل داده خواهدشد.

ب: چنانچه مصداق، عرضه خارج از شبکه یا قاچاق باشد، برابر مقررات وضع شده به سازمان تعزیرات حکومتی یا مراجع قضایی ارجاع خواهدشد.

پ: اگرتخلف مصداق عرضه خارج از شبکه نباشد،توسط کمیسیون تخلفات شرکت پخش، حداقل برابر قیمت بین‌المللی جریمه خواهند شد.

ت: در صورت تکرارتخلف برای بار دوم، جریمه فوق دوبرابر می‌گردد.

ث: غرامت تعلق گرفته در صورت عدم پرداخت پیمان کار ظرف مدت یک ماه، از محل سپرده ها و سایر مطالبات پیمان کار متخلف نزد شرکت پخش برداشت می شود.

ج: در صورت فک هریک از پلمپ های نصب شده شرکت پخش بر روی نفت کش با تأیید کمیته رسیدگی به تخلفات توزیع و فروش شرکت پخش، برای بار اول به ازای هر پلمپ مبلغ ۱۰میلیون ریال جریمه و اخراج راننده به مدت ۶ ماه خواهد بود و در صورت تکرار، جریمه دوبرابر بوده و اخراج همیشگی راننده رادر پی خواهد داشت.

چ: نفت کش های پیمان آزادوراننده متخلف علاوه بر جرایم فوق برای حداقل دوسال لغو پیمان می‌گردند و در این مدت راننده اجازه فعالیت مستقیم یا با واسطه برای شرکت پخش را نخواهد داشت.

ح: در صورت تکرار تخلف برای بار دوم، لغوپیمان و منع فعالیت راننده متخلف در فعالیت های شرکت پخش، دائمی خواهد بود.

خ: در صورتی که تخلف مربوط به شرکت های واگذاری تحت پیمان شرکت نفت باشد، قرار داد لغو می‌گردد و نفت کش به منظور واگذاری به اشخاص شایسته به شرکت پخش مسترد خواهدشد.

۷- در فصل ششم دستورالعمل در ماده ۳۸بیان گردیده که«هر گونه حمل منبع وظرف اضافه سوخت توسط شناورها ممنوع است و واحدهای انتظامی مؤظف اند این گونه ظروف و منبع های سوخت را جمع‌ آوری و متخلفان را حسب ‌مورد به ظن قاچاق یا عرضه خارج از شبکه تحت پیگرد قانونی قرار دهند.

• 1. اهداف پژوهش:

هدف از این پژوهش کمک به زنان در راستای افزایش سرسختی روانشناختی و بهزیستی اجتماعی برای افزایش توانایی در رویارویی با سختی ها و زندگی و مهارت‌های ارتباطی می‌باشد.

۱-۵-۱- هدف اصلی پژوهش:

بررسی تفاوت اثربخشی آموزش مهارت­ های زندگی بر سرسختی روانشناختی و بهزیستی اجتماعی

۱-۵-۲- اهداف فرعی پژوهش:

1. 1. بررسی تفاوت سرسختی روان شناختی بین زنان شاغل و خانه دار

1. بررسی تفاوت بهزیستی اجتماعی بین زنان شاغل و خانه دار

   1. فرضیه های پژوهش:

      1. فرضیه اصلی پژوهش:

آموزش مهارت‌های زندگی بر سرسختی روان شناختی در زنان اثربخش می‌باشد.

آموزش مهارت‌های زندگی بر بهزیستی اجتماعی در زنان اثربخش می‌باشد.

• • 1. فرضیه های فرعی پژوهش:

1. 1. میزان سرسختی روان شناختی در زنان شاغل و خانه دار متفاوت می‌باشد.

1. میزان بهزیستی اجتماعی در زنان شاغل و خانه دار متفاوت می‌باشد.

   1. متغیرهای پژوهش:

متغیر مستقل: آموزش مهارت های زندگی

متغیرهای وابسته: سرسختی روان شناختی، بهزیستی اجتماعی

متغیر تعدیل کننده: شغل

متغیر کنترل: جنسیت

متغیرهای مزاحم: تحصیلات، درآمد، وضعیت خانوادگی

• 1. تعریف متغیرهای پژوهش:

۱-۸-۱- آموزش مهارت های زندگی

تعریف نظری: مهارت‌های ۱۰ گانه زندگی عبارتند از: خودآگاهی – روابط بین فردی -ارتباط- تفکر نقادانه- تفکر خلاق- تصمیم‌گیری- حل مسئله- مقابله با فشار-مقابله با هیجان‌های ناخوشایند- هم‌دلی (اسمیت و گری، ۲۰۰۵).

تعریف کاربردی (عملیاتی): آموزش مهارت زندگی در این پژوهش برگزاری کلاس آموزش مهارت های زندگی به زنان شاغل و خانه دار در شهر رشت می‌باشد.

۱-۸-۲- سرسختی روان شناختی

تعریف نظری: برخی افراد راهکار‌های خاصی برای مقابله با مشکلات دارند، مرگ عزیزان، شکست‌های مالی و بیماری‌های مختلف سرنوشت مشترک همه انسان‌هاست ولی واکنش‌های افراد ‌به این مسائل به هیچ عنوان شبیه به هم نیستند. در روان‌شناسی از این افراد تحت عنوان سخت جان یاد می‌شود. مطلب حاضر با تکیه بر نگاه روان‌شناسانه بیشتر به ویژگی‌های شخصیتی افراد سخت‌جان می‌پردازد. به اعتقاد روان‌شناسان شخصیت سر سخت از ۳ مؤلفه اصلی تعهد، کنترل و مبارزه‌جویی تشکیل شده است (نمازی، ۱۳۹۱، ۱۳).

تعریف کاربردی: در این پژوهش سرسختی روان شناختی نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه سنجش سرسختی روان شناختی کیامرثی (۱۳۷۷) به دست می آورد.

۱-۸-۳- بهزیستی اجتماعی:

تعریف نظری: سلامت اجتماعی عبارت است از آن بخش از سلامت افراد که نه جسمانی است و نه به سلامت روان آن ها مربوط است (منظری، ۱۳۹۱، ۱).

تعریف کاربردی: در این پژوهش بهزیستی اجتماعی نمره ای است که آزمودنی در پرسشنامه سنجش بهزیستی اجتماعی PWI-A به دست می آورد.

فصل دوم

ادبیات پژوهش

۲-۱- مقدمه:

مازلو، روانشناس انسان گرا معتقد است از جمله ویژگی های یک انسان خودشکوفا (متعالی) پذیرش خود، دیگران و طبیعت به طور کلی و احساس درک تازه و مداوم از جهان اطراف خود می‌باشد. از این منظر طبیعت و عناصر موجود در آن می‌تواند در سلامت روانی افراد تأثیر گذار باشد. لذا از جمله توصیه های روان شناسان جهت ارتقا و سلامت روانی انسان ها استفاده مناسب و کار آمد از مواهب موجود در طبیعت است. سلامت روان، نیازی اساسی و برای بهبود کیفیت زندگی انسان، امری حیاتی است. سلامت روان با ویژگی های توانمند ساز درونی یا منابع درون قدرت ارتباط دارد، برخوداری از این منابع درونی توانایی فرد را، با وجود شرایط ناگوار، پیشامدهای منفی، برای رشد سازگاری خود افرایش می­دهد تا سلامت روان خود را حفظ نماید. پژوهش­ها نشان می­ دهند که بلایای طبیعی، تنیدگی های روانشناختی را به دنبال دارند که با بیماری­های جسمی و روانی مرتبط هستند. سرسختی روانشناختی و تاب آوری از جمله متغیرهایی هستند که می ­توانند تنیدگی­ها و آثار نامطلوب آن ها را تعدیل نمایند. کوباسا، مدی، زولا (۱۹۸۳؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲) سرسختی را ترکیبی از باورها درباره خویشتن و جهان تعریف ‌می‌کنند که از۳ مؤلفه تعهد ـ کنترل و مبارزه جویی تشکیل شده است. باور به تغییر، دگرگونی و پویایی زندگی و این نگرش که در رویدادی به معنای تهدیدی برای امنیت و سلامت انسان نیست، انعطاف پذیری شناختی و بردباری در برابر رویدادهای سخت استرس ­زا و موقعیت­های مبهم را به دنبال دارد. کوباسا و پوکتی (۱۹۸۳؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). باور دارند که ویژگی­های روانشناختی سرسختی از جمله حس کنجکاوی قابل توجه، گرایش به داشتن تجارب جالب و معنی دار، ابراز وجود، پرانرژی بودن و اینکه تغییر در زندگی، امری طبیعی است، می‌تواند در سازش فرد با رویدادهای تنیدگی زای زندگی سودمند باشد. بررسی ها گویای آن هستند که سرسختی با سلامت بدنی و روانی رابطه مثبت دارد و به عنوان یک منبع مقاومت درونی، تأثیرات منفی استرس را کاهش می‌دهد و از بروز اختلاف های بدنی و روانی پیشگیــری می‌کند (کوباسا، ۱۹۷۹؛ فلورین، میکولینر و یالبن، ۱۹۹۵؛ بروکز، ۲۰۰۳؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲).

برخی از پژوهش ها نیز بین تاب آوری و سرسختی با اضطراب و افسردگی رابطه معنی داری نشان داده‌اند و گویای آن هستند که افراد تاب آور می‌توانند بر انواع اثرات ناگوار چیره شوند (انزلیچت، ارنسون، گود و مک کی، ۲۰۰۶؛ به نقل از سامانی، جوکار و صحراگرد، ۱۳۸۶، ۲۹۰).

ویسی، عاطف و مید و رضایی (۱۳۷۹) بین تاب آوری و رضایتمندی از زندگی ارتباط مستقیم و معنی دار گزارش نمودند و نشان دادند که در شرایط پر استرس کسانی که از سرسختی بالاتری برخوردارند ، سلامت روان بیشتری دارند تا کسانی که از سرسختی پایین تری برخوردارند.

تاب آوری به عنوان یکی از سازه‌های اصلی شخصیت برای فهم انگیزش، هیجان و رفتار مفهوم سازی شده است (بلاک، ۲۰۰۲؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲).

ورنر و اسمیت (۱۹۹۲؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). تاب آوری را « ساز و کار ذاتی خود اصلاح گری انسان» می دانند . افزون بر آن بر باور ورنر (۱۹۹۷؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). خود تاب آوری، صرف نظر از خطرات تهدید کننده ، عاملی بالقوه در همه افراد برای تغییر است . بلاک (۲۰۰۲؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). بر این باور است که خود تاب آوری توانایی سازگاری سطح کنترل بر حسب شرایط محیطی می‌باشد (لتزرینگ، بلاک و فوندر، ۲۰۰۵؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). افراد خودتاب آور دارای رفتارهای خودشکنانه نیستند؛ از نظـر عاطفی آرام هستند و توانایی تبدیل شرایط استرس زا را دارند. هسته مرکزی سازه خودتاب آوری را این پیش فرض تشکیل می‌دهد که «فطرتی زیست شناختی» برای رشد و کمال در هر انسان وجود دارد (برای نمونه طبیعت خود ـ اصلاح گری ارگانیسم انسانی) که به طور طبیعی و در شرایط معین محیطی می‌تواند آشکار شود (ورنر، ۱۹۹۷؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). به باور ماستن (۲۰۰۱؛ به نقل از حیدرنیا، ۱۳۹۲، ۲). هنگامی که فاجعه از سر بگذرد و نیازهای اولیه انسانی تأمین گردد، آنگاه تاب آوری به ظهور می‌رسد.